Της ΣΩΤΗΡΙΑΣ ΜΑΤΖΙΡΗ, Ελευθεροτυπία / 2 - 16/08/2008
Μια εντυπωσιακή έναρξη. Ενας τύπος με λάστιχο ποτίσματος έχει μετατρέψει την τεράστια σκηνή σε βαλτότοπο. Η υψηλή νεκρική πομπή, με ομπρέλες στην τεχνητή βροχή, βουλιάζει στη λάσπη, ενώ ο κακομοίρης νεκροθάφτης γλιστρά ολόκληρος μέσα στον ανοιχτό λάκκο, μαζί με την κάσα, αναδύεται με δυσκολία, σκοντάφτει στα σκοινιά και ξανά πίσω στη μακάβρια παγίδα, καθώς η νεκρώσιμη ψαλμωδία κλιμακώνεται σε βροντερή τέκνο. Ενα παράδοξο σλάπστικ, ωσάν ο νεκρός βασιλιάς να αντιστέκεται στην ταφή του και το παλιό σύστημα στον αφανισμό.
Ο Λαρς Εϊντινγκερ στο ρόλο του Αμλετ |
Τι καλά που στην Ελσινόρη την κηδεία διαδέχεται ευθύς το γαμήλιο γλέντι. Η χήρα του νεκρού, ένα ξανθό πιν-απ με στενό παντελόνι, πέπλο και μαύρα γυαλιά (Γιούντιτ Ρόσμαϊρ), νυμφεύεται τον αδελφό και δολοφόνο του μακαρίτη, έτσι όλα μένουν στην οικογένεια· οι αποστάσεις, γαρ, μικρές, από τον αδελφό στον αδελφό κι από τον τάφο στη συζυγική κλίνη. Αν έλειπε ο Αμλετ...
«Να ζει κανείς ή να μη ζει». Να παλέψεις την πολιτική και ηθική διάλυση ή να παραιτηθείς... Το μεγάλο ερώτημα όλων των εποχών, εδώ ως φλυαρία ενός διαταραγμένου, άχαρου μπεμπέκου που τρώει χώμα, χοροπηδά στα τραπέζια φωνάζοντας «γαμήσι, γαμήσι!» και ανεβοκατεβαίνει στις κερκίδες με γυάλινο βλέμμα. Το λέει το παιδί, «είμαι τόσο μελαγχολικός τελευταία...».
Βέβαια, δεν είναι και λίγα τα προβλήματα που σέρνει μέσα του αυτός ο αναποφάσιστος στοχαστής και διασημότερος αντιήρωας στην ιστορία της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Ο Αμλετ του Λαρς Εϊντινγκερ είναι ένας γκαντέμης κοιλαράς, με άλουστη αραιή χαίτη, ροζ χαβανέζικο πουκάμισο και πεσμένο παντελόνι, με αδυναμία στα τσιπς και την μπίρα. Από τους πόρους του αναβλύζουν απελπισία και αηδία για τον άνθρωπο, συμπεριλαμβανομένου και του εαυτού του. Αυτό το πριγκιπικό χάλι ρίχνει ο σκηνοθέτης Τόμας Οστερμαϊερ στον άπελπι αγώνα με έναν κόσμο διεφθαρμένο, εξουσιομανή και επικίνδυνο. Η πολιτική ως γκροτέσκα παρωδία με σαφή επικαιρικά χαρακτηριστικά.
Αυτός ο Αμλετ είναι όλη η παράσταση. Σε χρόνο dt κολλά στον τοίχο τους υπόλοιπους πέντε χαρακτήρες (έξι ηθοποιοί ενσαρκώνουν είκοσι πρόσωπα). Είναι μάλλον αδιάφορο, αν πάνω στο αμόκ του βιάζει και θάβει στη λάσπη τη μάνα ή την παρ' ολίγον ερωμένη του (η Ρόσμαϊρ ερμηνεύει αμφότερους ρόλους). Οπως είναι αδιάφορο ποιος υποδύεται ποιον -σε αυτό το πολιτικό χάος, όλοι οι ρόλοι είναι ανταλλάξιμοι, αρκεί να είναι καλυμμένοι.
Ταυτόχρονα, επιχειρείται και μια έξαλλη αναμέτρηση με το θέατρο και τα εφέ του. Βροχή από λάστιχο, αίμα από μπουκάλι του κέτσαπ, μανιώδεις βιντεοσκοπημένες λήψεις από τον πρίγκιπα της βασιλικής ομήγυρης, ανακατεμένες με τη ζωντανή εικόνα, μεγεθυσμένες στο διάφανο, χρυσωπό παραβάν σαν παραμορφωμένα κέρινα ομοιώματα. Ενας Αμλετ όπως δεν έχουμε ξαναδεί. Γεμάτος αποστροφή για όλους και όλα, με τη νοσηρή διορατικότητα του παράφρονα.
Παρ' όλ' αυτά, η αρχική αίσθηση της ερεθισμένης προσμονής δεν εξαργυρώνεται. Ο σκηνοθέτης θέλει να αποστάξει από τον σεξπιρικό ήρωα μια καινούργια, συνταρακτικά σύγχρονη αναφορά -το πορτρέτο μιας νεολαίας υπερδραστήριας, οδυνηρά οξυδερκούς, όμως αδρανούς και αναποφάσιστης.
Μετά τις τρεις μακριές ώρες ο Αμλετ μένει αφόρητα στάσιμος, με τα συμπτώματα της πάθησής του να επαναλαμβάνονται μέχρι τελικής πτώσεως. Ενα τραβεστί σόου, με στιγμές εκπληκτικής θεατρικότητας, όμως χωρίς πνευματικότητα, σε μια άχρωμη μετάφραση (Μάριους φον Μάγιενμπουργκ), δίχως ποίηση, ουσία, αινιγματικότητα. Ισως στον Οστερμαϊερ να πηγαίνουν απλώς οι θηλυκοί ήρωες περισσότερο. Ας θυμηθούμε την υπέροχη περυσινή Νόρα του ιψενικού «Κουκλόσπιτου». *
«Να ζει κανείς ή να μη ζει». Να παλέψεις την πολιτική και ηθική διάλυση ή να παραιτηθείς... Το μεγάλο ερώτημα όλων των εποχών, εδώ ως φλυαρία ενός διαταραγμένου, άχαρου μπεμπέκου που τρώει χώμα, χοροπηδά στα τραπέζια φωνάζοντας «γαμήσι, γαμήσι!» και ανεβοκατεβαίνει στις κερκίδες με γυάλινο βλέμμα. Το λέει το παιδί, «είμαι τόσο μελαγχολικός τελευταία...».
Βέβαια, δεν είναι και λίγα τα προβλήματα που σέρνει μέσα του αυτός ο αναποφάσιστος στοχαστής και διασημότερος αντιήρωας στην ιστορία της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Ο Αμλετ του Λαρς Εϊντινγκερ είναι ένας γκαντέμης κοιλαράς, με άλουστη αραιή χαίτη, ροζ χαβανέζικο πουκάμισο και πεσμένο παντελόνι, με αδυναμία στα τσιπς και την μπίρα. Από τους πόρους του αναβλύζουν απελπισία και αηδία για τον άνθρωπο, συμπεριλαμβανομένου και του εαυτού του. Αυτό το πριγκιπικό χάλι ρίχνει ο σκηνοθέτης Τόμας Οστερμαϊερ στον άπελπι αγώνα με έναν κόσμο διεφθαρμένο, εξουσιομανή και επικίνδυνο. Η πολιτική ως γκροτέσκα παρωδία με σαφή επικαιρικά χαρακτηριστικά.
Αυτός ο Αμλετ είναι όλη η παράσταση. Σε χρόνο dt κολλά στον τοίχο τους υπόλοιπους πέντε χαρακτήρες (έξι ηθοποιοί ενσαρκώνουν είκοσι πρόσωπα). Είναι μάλλον αδιάφορο, αν πάνω στο αμόκ του βιάζει και θάβει στη λάσπη τη μάνα ή την παρ' ολίγον ερωμένη του (η Ρόσμαϊρ ερμηνεύει αμφότερους ρόλους). Οπως είναι αδιάφορο ποιος υποδύεται ποιον -σε αυτό το πολιτικό χάος, όλοι οι ρόλοι είναι ανταλλάξιμοι, αρκεί να είναι καλυμμένοι.
Ταυτόχρονα, επιχειρείται και μια έξαλλη αναμέτρηση με το θέατρο και τα εφέ του. Βροχή από λάστιχο, αίμα από μπουκάλι του κέτσαπ, μανιώδεις βιντεοσκοπημένες λήψεις από τον πρίγκιπα της βασιλικής ομήγυρης, ανακατεμένες με τη ζωντανή εικόνα, μεγεθυσμένες στο διάφανο, χρυσωπό παραβάν σαν παραμορφωμένα κέρινα ομοιώματα. Ενας Αμλετ όπως δεν έχουμε ξαναδεί. Γεμάτος αποστροφή για όλους και όλα, με τη νοσηρή διορατικότητα του παράφρονα.
Παρ' όλ' αυτά, η αρχική αίσθηση της ερεθισμένης προσμονής δεν εξαργυρώνεται. Ο σκηνοθέτης θέλει να αποστάξει από τον σεξπιρικό ήρωα μια καινούργια, συνταρακτικά σύγχρονη αναφορά -το πορτρέτο μιας νεολαίας υπερδραστήριας, οδυνηρά οξυδερκούς, όμως αδρανούς και αναποφάσιστης.
Μετά τις τρεις μακριές ώρες ο Αμλετ μένει αφόρητα στάσιμος, με τα συμπτώματα της πάθησής του να επαναλαμβάνονται μέχρι τελικής πτώσεως. Ενα τραβεστί σόου, με στιγμές εκπληκτικής θεατρικότητας, όμως χωρίς πνευματικότητα, σε μια άχρωμη μετάφραση (Μάριους φον Μάγιενμπουργκ), δίχως ποίηση, ουσία, αινιγματικότητα. Ισως στον Οστερμαϊερ να πηγαίνουν απλώς οι θηλυκοί ήρωες περισσότερο. Ας θυμηθούμε την υπέροχη περυσινή Νόρα του ιψενικού «Κουκλόσπιτου». *
No comments:
Post a Comment