Luc Bondy (1948)

Ο ελβετός σκηνοθέτης Λικ Μποντί [Luc Bondy] γεννήθηκε στις 17 Ιουλίου 1948 στη Ζυρίχη. Εκπαιδευμένος στο Παρίσι με τον μίμο Jacques Lecoq, πρωτοδούλεψε το 1969 ως βοηθός στο θέατρο Thalia του Αμβούργου. Ξαφνιάζοντας τους πάντες, το 1985, μετά από την παραίτηση του Peter Stein, ανέλαβε τη Schaubühne στο Βερολίνο. Εργάστηκε επίσης ως παραγωγός στο θέατρο και στην όπερα στο φεστιβάλ του Σάλτζμπουργκ, και το 1985 ανέλαβε διευθυντής στο Φεστιβάλ της Βιέννης.

[Λεζάντα: Μια σκηνή από την παράσταση του έργου Ο Γλάρος του Άντον Τσέχοφ, το 2002, στο Théâtre de l'Odéon, σε σκηνοθεσία του Luc Bondy. Διανομή: Eva Magdalena Baich, Philipp Brammer, Benjamin Cabuk, August Diehl, Urs Hefti, Maria Hengge, Gertraud Jesserer, Ignaz Kirchner, Hans Kloser, Jutta Lampe, Martin Schwab, Gert Voss, Johanna Wokalek]

Οι σκηνοθεσίες του στο θέατρο

• 1971: Ο ανόητος και η μοναχή της Lida Witkiewicz στο Göttingen
• 1973: Η θάλασσα του Έντουαρντ Μποντ στο Residenztheater του Μονάχου
• 1974: Πίστη, Αγάπη, Ελπίδα του Έντεν φον Χόρβατ στο Αμβούργο
• 1977: Κανείς δεν παίζει με την αγάπη του Αλφρέ ντε Μισέ στη Schaubühne, Βερολίνο
• 1980: Ευτυχισμένες μέρες του Σάμουελ Μπέκετ στην Κολωνία
• 1980: Υβόννη, η πριγκίπισσα της Βουργουνδίας του Βίτολντ Γκομπρόβιτς στην Κολωνία
• 1982: Μάκβεθ του Σέξπιρ στην Κολωνία
• 1983: Καλοκαίρι του Έντουαρντ Μποντ στο Μόναχο
• 1984: Η μακρινή χώρα του Άρθουρ Σνίτσλερ στο Théâtre des Amandiers, Ναντέρ
• 1985: Ο θρίαμβος του έρωτα του Μαριβό
• 1989: Όνειρο Καλοκαιρινής Νύχτας του Σέξπιρ, στο Nanterre-Amandier
• 1989: Ο χρόνος και το δωμάτιο του Μπότο Στράους, Βερολίνο.
• 1990: Χειμωνιάτικο Παραμύθι του Σέξπιρ, στο Lehniner Palace
• 1992: Schlußchor του Μπότο Στράους, Βερολίνο.
• 1993: Γιάννης Γαβριήλ Μπόρκμαν του Ερρίκου Ίψεν στο Théâtre de l'Odéon, Παρίσι
• 1993: Η ισορροπία του Μπότο Στράους, πρεμιέρα στο Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ
• 1994: Die Stunde da wir nichts voneinander wußten του Πέτερ Χάντκε
• 1999: Περιμένοντας τον Γκοντό του Σάμουελ Μπέκετ, στο Φεστιβάλ της Βιέννης
• 2000: Drei Mal Leben της Γιασμινά Ρεζά, πρεμιέρα στο Burgtheater της Βιέννης
• 2002: Ανατόλ του Άρθουρ Σνίτσλερ, στο Burgtheater της Βιέννης
• 2005: Die eine und die andere του Μπότο Στράους, Βερολίνο
• 2005: Viol του Μπότο Στράους, Τίτος Ανδρόνικος του Σέξπιρ, στο Odéon, Atelier Berthier, Παρίσι

  

  [Λεζάντα: Μια σκηνή από την παράσταση του έργου Η χώρα του Martin Crimp. Ηθοποιοί: Anna Böger, Suzanne Lothar, August Zirner. Σκηνοθεσία: Luc Bondy]

Οι σκηνοθεσίες του στην όπερα

• 1986: Così fan tutte του Μότσαρτ, στο Amandier, La Monnaie, Wiener Festwochen
• 1989: L'incoronazione di Poppea του Μοντεβέρντι, στο Amandier, La Monnaie
• 1990/1: Don Giovanni του Μότσαρτ (μαέστρος ο Claudio Abbado, πρωταγωνιστής ο Ruggero Raimondi), στο Wiener Festwochen
• 1992: Salomé του Ρίχαρντ Στράους, στο Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ, Royal Opera House
• 1993: Reigen του Philippe Boesmans (λιμπρέτο του Luc Bondy, και Γαϊτανάκι του έρωτα του Άρθουρ Σνίτσλερ) στο La Monnaie
• 1995: Le Nozze di Figaro του Μότσαρτ, στο Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ
• 1996: Don Carlos του Γκιουζέπε Βέρντι, στο Châtelet, Royal Opera House, Opéra de Lyon, Edinburgh Festival
• 1999: Wintermärchen του Philippe Boesmans (λιμπρέτο του Luc Bondy, και Χειμωνιάτικο Παραμύθι του Σέξπιρ), at La Monnaie
• 2000: Macbeth του Γκιουζέπε Βέρντι, στο Wiener Festwochen
• 2001: Η στροφή της βίδας του Μπέντζαμιν Μπρίτεν, στο Festival d'Aix-en-Provence
• 2003: Ηρακλής του Χέντελ, στο Festival d'Aix-en-Provence, Opéra National de Paris, Wiener Festwochen, De Nederlandse Opera
• 2005: Julie του Philippe Boesmans (λιμπρέτο του Luc Bondy, και Δεσποινίς Τζούλια του Στρίντμπεργκ), στο La Monnaie, Festival d'Aix-en-Provence
• 2005: Ιδομενέας του Μότσαρτ, at Teatro alla Scala, Opéra National de Paris

O Peter Stein για την αρχαία τραγωδία

[Λεζάντα: Ο Πέτερ Στάιν, κατά τη διάλεξή του στο Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου]

Προπαραμονές της παράστασής του με τη σοφόκλεια «Ηλέκτρα» ο Πέτερ Στάιν, έδωσε «μάθημα» (στο Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου), στα πλαίσια του κύκλου μαθημάτων του Ευρωπαϊκού Δικτύου Ερευνας και Τεκμηρίωσης Παραστάσεων Αρχαίου Δράματος, με «δασκάλους» Ελληνες και ξένους πανεπιστημιακούς και καλλιτέχνες, και «μαθητές» Ελληνες και ξένους καθηγητές και φοιτητές πανεπιστημίων και καλλιτέχνες. Ο Γερμανός σκηνοθέτης είπε ότι από την εφηβεία του ασχολείται με την αρχαία τραγωδία. Δεκατριάχρονος μετέφρασε μια σοφόκλεια τραγωδία.

«Για να αναλύσεις την καρδιά μιας τραγωδίας, πρέπει να τη μεταφέρεις στη σκηνή. Η τραγωδία δεν έχει τίποτα κοινό με την ποίηση. Κάθε πρόσωπο εκπροσωπεί το Δίκαιό του. Η τραγωδία είναι πολύ επαναστατική και πολύ συντηρητική ταυτόχρονα». Αυτές, μεταξύ άλλων, τις απόψεις εξέφρασε ο σκηνοθέτης για την τραγωδία, που «έχει νόημα όταν τα πράγματα αποκαλύπτονται»... [Ριζοσπάστης, 17/7/07]

6η Θεατρική Καλοκαιρινή Κατασκήνωση-Σεμινάριο

6^η Θεατρική Καλοκαιρινή Κατασκήνωση-Σεμινάριο

«Αρχαίοι μύθοι & σύγχρονη πραγματικότητα»

Σπέτσες 25-31 Αυγούστου 2007

για εκπαιδευτικούς, ηθοποιούς, θεατρολόγους, φοιτητές, νέους

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ

Στις 25-31 Αυγούστου 2007 το Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση διοργανώνει στις Σπέτσες για έκτη συνεχή χρονιά Θεατρική Καλοκαιρινή Κατασκήνωση-Σεμινάριο με τίτλο : «Αρχαίοι μύθοι και σύγχρονη πραγματικότητα». Στο χώρο της Αναργυρείου σχολής, δίπλα στη θάλασσα, κάτω από την καθοδήγηση έμπειρων καλλιτεχνών-δασκάλων, εκπαιδευτικοί, ηθοποιοί, θεατρολόγοι, φοιτητές και νέοι θα έχουν τη δυνατότητα να διερευνήσουν το περιεχόμενο αλλά και την επικαιρότητα μύθων από τις αρχαίες ελληνικές τραγωδίες.

Η Κατασκήνωση περιλαμβάνει 4 βιωματικά εργαστήρια, ένα εκ των οποίων με τίτλο «Νεανικές Θεατρικές Φωνές» είναι ειδικά σχεδιασμένο για νέους 16-20 χρονών (με την υποστήριξη της ΓΓΝΓ και του Υπ. Πολιτισμού). Επίσης περιλαμβάνει προβολές ταινιών, άσκηση, μπάνιο, ξεκούραση και βέβαια διασκέδαση. Το τελευταίο απόγευμα θα γίνουν οι παρουσιάσεις των εργαστηρίων και θα ακολουθήσει αποχαιρετιστήριο γλέντι. Καθένας μπορεί να συμμετέχει σε ένα εργαστήριο καθ’ όλη τη διάρκεια της κατασκήνωσης.

ΕΜΨΥΧΩΤΕΣ-ΕΙΣΗΓΗΤΕΣ: Γιώργος Μπινιάρης-ηθοποιός, σκηνοθέτης, Μαργαρίτα Μάντακα- κινησιολόγος, χορογράφος, Τζωρτζίνα Κακουδάκη-θεατρολόγος, ηθοποιός, ειδικός επιστημονικός συνεργάτης Πανεπιστημίου Πατρών, Δημήτρης Σακατζής-ηθοποιός, σκηνοθέτης, Τζένη Καραβίτη-εκπαιδευτικός, Μartin Scharnhorst-σκηνοθέτης θεάτρου, Τάκης Τζαμαργιάς-σκηνοθέτης, ΕΕΔΙΠ Πανεπιστημίου Αθηνών.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Άφιξη-εγγραφή-τακτοποίηση: Σάββατο 25/8/2007, 12.00-16.30

Αναχώρηση: Παρασκευή 31/8/2007, μέχρι τις 11.00

ΤΟΠΟΣ: Αναργύρειος Σχολή Σπετσών, 1χλμ από το λιμάνι

ΔΙΑΜΟΝΗ (προτεινόμενη): 6 διανυκτερεύσεις σε δωμάτια της Σχολής και ημιδιατροφή στο εστιατόριό της) ή σε ξενοδοχεία/δωμάτια εκτός Σχολής.

Περισσότερες πληροφορίες για τις περιγραφές των εργαστηρίων, το ωρολόγιο πρόγραμμα, τη διαδικασία υποβολής αιτήσεων και το κόστος θα βρείτε στην ιστοσελίδα www.TheatroEdu.gr > ΤΙ ΝΕΟ ΥΠΑΡΧΕΙ.

ΟΡΓΑΝΩΣΗ: Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση

Πληρ. www.TheatroEdu.gr

Email: theatro@theatroedu.gr, info@theatroedu.gr

Γραμματεία: Τηλ. 2106541600

Από τον Τύπο (4)

Μότσαρτ. Με όποιο είδος μουσικής ασχολήθηκε ο Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ (1756-1791) άφησε τη μοναδική του σφραγίδα: συμφωνίες, κοντσέρτα, μουσική δωματίου, θρησκευτική μουσική, σονάτα – και βέβαια, όπερες. Ανάμεσα στην «Απαγωγή απ’ το Σεράι», τους «Γάμους του Φίγκαρο», τον «Ντον Τζοβάνι», από τη μία, και τον «Μαγικό Αυλό», από την άλλη, μεσολάβησε μια όπερα με τον τίτλο «Ετσι κάνουν όλες», η τρίτη και τελευταία του συνεργασία με τον μεγάλο λιμπρετίστα Λορέντζο ντα Πόντε, και έργο με το οποίο συνεχίζεται η σειρά Μεγάλες Οπερες της Ντόιτσε Γκράμοφον. Γραμμένη το 1790, ένα μόλις χρόνο πριν από τον πρόωρο θάνατό του, η όπερα αυτή χαρακτηρίζεται από τον αξεπέραστο μελωδικό του οίστρο και παρά την κόπωση και την ψυχολογική κατάπτωση του συνθέτη, φέρει ακέραια τη σφραγίδα της μεγαλοφυΐας του. Εργο για τον αιώνιο πόλεμο των δύο φύλων, θεωρήθηκε τολμηρό όχι μόνο στην εποχή του αλλά και κατά τον 19ο αιώνα. Ανακαλύφθηκε εκ νέου μεταπολεμικά... [Η Καθημερινή, Μότσαρτ: «Ετσι κάνουν όλες»].

Λεξικό του θεάτρου. Δραματουργία, κείμενο, ηθοποιός, πρόσωπο. Patrice Pavis, Λεξικό του θεάτρου, «Gutenberg», σελ. 581. Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Paris VIII, συγγραφέας πολλών μελετημάτων και βιβλίων περί δραματολογικών και παραστασιολογικών ζητημάτων του θεάτρου Voix et image de la scene, «Presses Universitaires de Lille», 1985, Marivaux a l' epreuve de la scene, «Publications de la Sorbonne», 1986, Le theatre au croissement des cultures, «J. Corti», 1990, L'analyse des spectacle, «Nathan», 1996 κ.ά.), μεταφραστής του Peter Szondi στα γαλλικά, ο Patrice Pavis έγινε γνωστός στο ευρύτερο κοινό κυρίως χάρη στο Λεξικό του Θεάτρου, που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1980. Η ελληνική μετάφραση ακολουθεί την τελευταία γαλλική έκδοση («Dunod», 1996, ενώ έχει ακολουθήσει και ανατύπωση, «Armand Colin», 2002). Περιλαμβάνει τον απόλογο του Κώστα Γεωργουσόπουλου, γενικού επιμελητή της έκδοσης, τον πρόλογο της Anne Ubersfeld, την εισαγωγή του Pavis, καθώς και τον θεματικό ενδείκτη, ο οποίος διακρίνει τα λήμματα σε οκτώ λειτουργικές κατηγορίες προς διευκόλυνση του αναγνώστη: Δραματουργία, κείμενο και λόγος, ηθοποιός και πρόσωπο, είδη και μορφές, δομικές αρχές και ζητήματα αισθητικής, πρόσληψη του θεάματος και σημειολογία... [Ελευθεροτυπία / Βιβλιοθήκη, Χαρτογράφηση της θεωρητικής θεατρικής σκέψης, Γιώργος Π. Πεφάνης].

Αλέξης Δαμιανός. Ο λέκτορας Θεατρολογίας του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών της Σχολής Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πατρών Κωνσταντίνος Κυριακός μελετά την εμπλοκή του κινηματογραφιστή Αλέξη Δαμιανού με το θέατρο, είτε ως ηθοποιού είτε ως σκηνοθέτη. Η συγκεκριμένη προσέγγιση εστιάζει στα θιασαρχικά εγχειρήματα και τη δραματική παραγωγή της εξεταζόμενης προσωπικότητας. Εξετάζονται ζητήματα που σχετίζονται με τη θεατρική του παιδεία, τη μαθητεία του στο θίασο των «Ενωμένων Καλλιτεχνών» και τη σύντομη συνεργασία του με το «Θέατρο Τέχνης». Και γίνεται λόγος για τον ανανεωτικό χαρακτήρα των σχημάτων στα οποία ηγήθηκε, το «Πειραματικό Θέατρο» (1948-49) και το θέατρο «Πορεία» (1961-64). «Αιγόκερως», σελ. 362. [Ελευθεροτυπία / Βιβλιοθήκη, Η θεατρική όψη του Αλέξη Δαμιανού, Παρουσιάζουν ο Νίκος Νττόκας και ο Βασίλης Κ. Καλαμαράς].

Από τον Τύπο (3)

Ανδρομάχη στην Επίδαυρο. Κάνει πρεμιέρα στην Επίδαυρο στις 20 και 21 Ιουλίου σε σκηνοθεσία Δημήτρη Μαυρίκιου... Η Ανδρομάχη του Ρακίνα, τραγωδία σε πέντε πράξεις, που ο μεγάλος Γάλλος κλασικός εμπνεύστηκε από ένα απόσπασμα της Αινειάδας του Βιργιλίου, είναι η πρώτη μεγάλη παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου για τη φετινή θεατρική περίοδο. Εμπνευστής της παράστασης, ο Δημήτρης Μαυρίκιος, μελετητής του έργου του Ρακίνα εδώ και χρόνια, υπογράφει τη μετάφραση, τη διασκευή και τη σκηνοθεσία. Η Ανδρομάχη, πρόσωπο μυθολογικό, κόρη του βασιλιά της Κιλικίας, χήρα του Εκτορα και μητέρα του Αστυάνακτα, μια από τις πλέον ευγενείς μορφές του Ομήρου και του Ευριπίδη, είναι η ηρωίδα του Ρακίνα. Το έργο, γραμμένο το 1687 σε δωδεκασύλλαβο, καθιέρωσε τον συγγραφέα στη συνείδηση του κοινού ως έναν από τους κορυφαίους θεατρικούς συγγραφείς της εποχής του. Ο Ρακίνας έξοχος ερμηνευτής του αρχαίου πνεύματος, κυρίως του ελληνικού, πραγματεύτηκε τον μύθο της Ανδρομάχης με αρκετή ελευθερία. Στην παράσταση του Εθνικού τον ρόλο της Ανδρομάχης υποδύεται η Λυδία Φωτοπούλου, του Πύρρου ο Νίκος Καραθάνος, του Ορέστη ο Χρήστος Λούλης, της Ερμιόνης η Μαρία Κεχαγιόγλου, του Αστυάνακτα ο Κωνσταντίνος-Φραγκίσκος Ψυλλάκης. Η Ανδρομάχη κάνει πρεμιέρα στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου στις 20 και 21 Ιουλίου και μετά περιοδεύει στην περιφέρεια. [Η Καθημερινή, Ανδρομάχη του Ρακίνα από το Εθνικό].

Οι Εφήμεροι. Σκην.: Αριάν Μνούσκιν. Θέατρο: Ολυμπιακό κλειστό γυμναστήριο Φαλήρου. Παρ’ όλο που η παράσταση διαρκεί 7 - 8 ώρες (!) - τουλάχιστον στην περίπτωση που ο θεατής αποφασίζει να παρακολουθήσει και τα δύο μέρη μαζί - δεν υπάρχει μία συγκεκριμένη ιστορία, μία κεντρική έστω «υπόθεση» στο έργο. Υπάρχουν πολλές μικρές. «Σκετσάκια» τα λέγαμε παλιά. Οπως εκείνη η πραγματικά συγκλονιστική σκηνή όπου ένας νεαρός τραντάζει αγχωμένος την εξώπορτα του διαμερίσματος όπου μένουν οι παππούδες του, ζητώντας τους «για τελευταία φορά» χρήματα. Με τους Duccio Bellugi, Delphime Cottu και Francis Ressort να σου κόβουν την ανάσα. Δεν δηλώνεται ξεκάθαρα αλλά δεν υπάρχει και καμιά αμφιβολία τι τα θέλει το παιδί τόσο απελπισμένα αυτά τα λεφτά. Μια σύντομη μικρή σκηνή που από μόνη της τα λέει όλα. Δίχως να συνδέεται με τις υπόλοιπες, μόνο ξεκάρφωτη δεν ήταν. Αυτή τη φορά τα πάντα συμβαίνουν σε μια σύγχρονη Γαλλία, όπως είπε η Μνούσκιν. Λάθος! Υπάρχουν πολλές σκηνές που αναφέρονται και στο παρελθόν. Αναμνήσεις από παλιές ευτυχισμένες μέρες, από τη γερμανική κατοχή, από περασμένες αγάπες. Ενα σημερινό παραμύθι, με στοιχεία ακόμα και μιας τηλεοπτικής σαπουνόπερας - και δεν το λέω αρνητικά τουλάχιστον αυτή τη φορά... [Η Καθημερινή, Τα μικρά «σκετσάκια» των «Εφήμερων», Κριτική Σπύρος Παγιατάκης].

Από τον Τύπο (2)

Σίντι Λάρμπι Τσερκάουι. Η αναζήτηση δεν τελειώνει ποτέ, λέει ο Φλαμανδός χορογράφος Σίντι Λάρμπι Τσερκάουι με αφορμή την παράσταση «Myth»... «Η πρώτη μου απόπειρα καλλιτεχνικής έκφρασης δεν ήταν ο χορός, αλλά η ζωγραφική. Ηταν ο τρόπος να ερμηνεύω την πραγματικότητα που με περιέβαλε. Κάποια στιγμή βαρέθηκα…Οι δύο διαστάσεις δεν ήταν αρκετές. Τότε ξεκίνησα να χορεύω. Και το πιο ωραίο πράγμα στον χορό είναι ότι πρέπει να συνεχίζεις να χορεύεις για να δεις τι ζωγραφίζεις. Επιπλέον, είσαι το μολύβι και το χαρτί. Ο χορός δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια προσωρινή, φευγαλέα ζωγραφιά, αφού διαλύεται όταν η κίνηση έρχεται στο τέλος της. Κάθε κομμάτι πρέπει να σχεδιαστεί εκ νέου κάθε φορά…». Δεν είναι τυχαίο ότι κάθε παράσταση του Σίντι Λάρμπι Τσερκάουι είναι σαν μια τεράστια ζωγραφική σύνθεση, σαν ένα βιβλίο με πολλές ιστορίες. Ο νεαρός Φλαμανδός (μαροκινής καταγωγής) χορογράφος είναι μόλις τριάντα ετών. Ηδη όμως η φήμη του εξαπλώνεται σε ολόκληρο τον κόσμο.[Η Καθημερινή, Ο χορός είναι μια φευγαλέα ζωγραφιά, Της Σαντρας Βουλγαρη].

Η ομάδα amorphy.org. παρουσιάζει μια παράσταση σαν βίντεο-γκέιμ που ακροοβατεί ανάμεσα στο εικονικό και το πραγματικό... Η Bαλχάλα, ο παράδεισος των αρχαίων Σκανδιναβών πολεμιστών αποτελούνταν από 540 πόρτες-τοίχους φτιαγμένους από λόγχες και ένα ταβάνι από ασπίδες. Εκεί, οι πολεμιστές συνέχιζαν να προετοιμάζονται για τη μεγάλη μάχη των θεών και τα βράδια μεθούσαν και έτρωγαν αγριογούρουνα. Η Βαλχάλα εκτός από σύμβολο της σκανδιναβικής παράδοσης είναι και σύμβολο των παικτών των βίντεο-γκέιμ. Πολύ συχνά σε αυτά τα παιχνίδια αποτίουν φόρο τιμής στη Βαλχάλα δίνοντας λ.χ. το όνομά της σε μια πίστα όπου ο παίκτης πρέπει να αντιμετωπίσει σκληρές δοκιμασίες. Αυτόν τον τίτλο διάλεξε και μια από τις καλύτερες ελληνικές παραγωγές new media χοροδράματος που έχουμε δει ώς σήμερα, για να μιλήσει για τη σχέση εικονικού - πραγματικού σώματος αλλά και για τη δραματουργία στην εποχή των εικονικών περιβαλλόντων... [Η Καθημερινή, Βαλχάλα, ένα ψηφιακό χορόδραμα, Του Mατθαίου Tσιμιτάκη].

Βιμ Βαντεκέιμπους. Γυαλί τα νερά του Μεσσηνιακού Κόλπου να καθρεφτίζουν τον Ταΰγετο. «Καθρέφτης» το έργο-αναδρομή στην 20ετή πορεία του «αιρετικού» Βέλγου χορογράφου Βιμ Βαντεκέιμπους να αντανακλά την ταυτότητα του Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας. Το φεστιβάλ, που καλωσόρισε τη φετινή 13η διοργάνωσή του την Παρασκευή στο Αμφιθέατρο του Κάστρου της πόλης με την παράσταση του Βαντεκέιμπους, δικαιούται να καυχηθεί ότι διαμόρφωσε ελληνικό κοινό στο χορό... [Ελευθεροτυπία, Στην Καλαμάτα δεν ντύνουν τους γυμνούς, Αποστολή της Ναταλί Χατζηαντωνίου].

(Λεζάντα: Σκηνή από τον «Καθρέφτη» του Βιμ Βαντεκέιμπους)

Από τον Τύπο (1)

Επειτα από 46 χρόνια από τότε που η Μαρία Κάλλας είχε ερμηνεύσει τη «Μήδεια» στην Επίδαυρο, το λυρικό θέατρο ζωντάνεψε ξανά στον χώρο της αρχαίας τραγωδίας. Ταιριάζει, τελικά, η όπερα στην Επίδαυρο; Το ερώτημα δεν μπορεί να απαντηθεί μονολεκτικά, ακόμη και τώρα που η οπερατική «Μήδεια» του Λουίτζι Κερουμπίνι, παραγωγή του Φεστιβάλ Αθηνών, για να τιμηθούν τα 30χρονα από τον θάνατο της Κάλλας, αποτελεί παρελθόν για το αργολικό θέατρο... [Έθνος, Μήδεια - σοπράνο στα κοκκινόμαυρα, Γράφει η Αντιγόνη Καράλη].

Να «ανοίξει» ή όχι η Επίδαυρος -ο «νόμιμος» χώρος αναβίωσης του αρχαίου δράματος- στον φυσικό «απόγονό» του, την όπερα; Να «ανοίξει» σε μια προσπάθεια αποφόρτισης του χώρου από το ειδικό βάρος της αρχαιότητας, αλλά και σε μια ευρύτερη απόπειρα «απενοχοποίησης» των σκηνικών ειδών; Να διευρύνει το αρχαίο αργολικό θέατρο την γκάμα του ως μέρος ενός συνολικότερου πειράματος, στο οποίο φέτος εντάσσεται ο Μπέκετ («Ευτυχισμένες μέρες») και ο Ρακίνας («Ανδρομάχη»);

Η Αννα-Κατερίνα Αντονάτσι σε μια σκηνή από την ερμηνεία της Μήδειας στην Επίδαυρο

Για «ιστορικό γεγονός» μιλούσαν μετά την παράσταση της «Μήδειας» του Κερουμπίνι, το Σάββατο, αρκετοί από τους θεατές -, ανάμεσά τους ήταν ο Γιώργος Βουλγαράκης, ο Γιώργος Λούκος, ο Χρήστος Λαμπράκης, ο Αγγελος Δεληβορριάς κ.ά. Επειτα από χρόνια παρουσιαζόταν ξανά στην ορχήστρα του αρχαίου θεάτρου μια όπερα, δίνοντας εμπράκτως την ιδανική ίσως απάντηση στο ερώτημα για την καταλληλότητα του συγκεκριμένου είδους στον «βεβαρημένο» ιδεολογικά χώρο... [Ελευθεροτυπία, Η όπερα ταιριάζει στην Επίδαυρο, της Ιωάννας Κλεφτογιάννη].

Με παρουσίαση της όπερας του Κερουμπίνι «Μήδεια» στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου κορυφώθηκε το τετραμερές αφιέρωμα του Ελληνικού Φεστιβάλ στην επέτειο 30 χρόνων από το θάνατο της Μαρίας Κάλλας.

Η Γλαύκη (Αννα Μαρία Ντελ' Οστε) έτοιμη για τον γάμο της με τον Ιάσονα

Η όπερα δόθηκε στην ιταλική διασκευή. Ηταν μία παραγωγή που έφερε το στίγμα του Ελληνα σκηνογράφου Γιάννη Κόκκου, ο οποίος εκτός από τα σκηνικά και κοστούμια υπέγραψε επίσης τη σκηνοθεσία. Οι πέντε πρωταγωνιστές ήταν ξένοι. Ελληνες μονωδοί τραγούδησαν βοηθητικούς ρόλους. Συμμετείχαν η Χορωδία της ΕΡΤ και ηθοποιοί(;) σε βωβούς ρόλους. Τους τραγουδιστές συνόδευσε η Ορχήστρα Capella Coloniensis. Διηύθυνε ο Λουκάς Καρυτινός... [Ελευθεροτυπία, Επιτέλους, τίμησαν την Κάλλας όπως της αξίζει, Κριτική του Γιάννη Σβώλου].

Η Κική Μορφονιού, η Νέρις στο πλευρό της Μήδειας-Κάλλας στην αλησμόνητη παράσταση του '61, χαρακτηρίζει την Επίδαυρο «τουλάχιστον ιδανικό τόπο» για οπερατικές παραστάσεις.

Η ιστορική Μήδεια του 1961 με τη Μαρία Κάλλας και την Κική Μορφονιού

«Εχει τέλεια ακουστική», υποστηρίζει. Παρακολουθώντας το Σάββατο, συναισθηματικά φορτισμένη υπό το βάρος των αναμνήσεών της, την παράσταση του Γ. Κόκκου, σε γενικές γραμμές έμεινε ικανοποιημένη. «Ηταν μια καλή, μια αξιοπρεπής δουλειά, παρ' όλο που δεν μπορώ να τη συγκρίνω με τη δική μας παράσταση. Κατ' αρχάς η Κάλλας είναι ασύγκριτη», τονίζει η μεσόφωνος.

Κική Μορφονιού

«Δεν μπορώ να τη βάλω δίπλα σε καμία καλή σοπράνο. Η κυρία Αντονάτσι είναι νέα, έχει πολύ ωραία φωνή, θέλησε να γίνει πιο έντονη η παρουσία της ως τραγωδού, αλλά το μεγαλείο της Κάλλας ήταν η ερμηνεία. Ητανε τραγωδός! Ηταν πολύ ωραία βεβαίως η σκηνοθεσία του κ. Κόκκου. Τώρα το αν σου αρέσει ή όχι ο ήχος της ορχήστρας με τα όργανα εποχής θεωρώ ότι είναι θέμα καθαρά προσωπικού γούστου. Με αυτά, όμως, τα όργανα παρουσιαζόταν η όπερα την εποχή του Κερουμπίνι». [Ελευθεροτυπία, Η Κάλλας είναι ασύγκριτη].

Η Πέμη Ζούνη στη μακριά καλλιτεχνική της πορεία ελάχιστα πέρασε από κρατικές σκηνές, κι ας έκανε τη θριαμβευτική της είσοδο στο θέατρο από το Εθνικό ερμηνεύοντας τό 1982 τη Δυσδαιμόνα στον πολυσυζητημένο «Οθέλο» του Σπύρου Ευαγγελάτου στο πλευρό του Ηλία Λογοθέτη και του Νικήτα Τσακίρογλου. Μετά από είκοσι πέντε χρόνια λαμπρές θεατρικές επιδόσεις, αν όχι και τόσο σε θεάτρο ρεπερτορίου, αλλά και μια πρόσφατη σύντομη περιπέτεια ως θιασάρχις, η καλή ηθοποιός εγκαταλείπει το ελεύθερο, και αθηναϊκό, θέατρο και ανεβαίνει στη Θεσσαλονίκη. Θα συνεργαστεί για πρώτη φορά με το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος. Θα είναι η Μπλανς Ντιμπουά στο «Λεωφορείον ο Πόθος», που θα σκηνοθετήσει ο Αντώνης Καλογρίδης. Είναι, επίσης, η πρώτη φορά που το αριστούργημα του Τένεσι Ουίλιαμς εντάσσεται στο ρεπερτόριο του ΚΘΒΕ (πρεμιέρα τον Φεβρουάριο του 2008)... [Ελευθεροτυπία, Σε κρατική σκηνή για χάρη της Μπλανς Ντιμπουά].

Hugo von Hofmannsthal (1874-1929)

Ο Αυστριακός ποιητής, δραματουργός, και δοκιμιογράφος, Ούγκο φον Χόφμανσταλ [Hugo von Hofmannsthal] ο οποίος έγινε διεθνώς διάσημος για τη συνεργασία του με το γερμανό συνθέτη Richard Strauss, γεννήθηκε στη Βιέννη, σε μια παλαιά ισπανο-εβραϊκή οικογένεια, την 1 Φεβρουαρίου 1874 και πέθανε στις 15 Ιουλίου 1929. Μετά από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο ο Hofmannsthal ίδρυσε μαζί με τον Max Reinhardt το Φεστιβάλ του Σάλτζμπουργκ, όπου και ανέβηκαν αρκετά από τα έργα του.

Τα πρώτα ποιήματα και τα δοκίμια τού Hofmannsthal δημοσιεύτηκαν όταν αυτός βρισκόταν στην ηλικία των 16 χρόνων, κάτω από το ψευδώνυμο Loris. Το 1892 ο Hofmannsthal γράφτηκε στο πανεπιστήμιο της Βιέννης για να σπουδάσει νομικά, αλλά τα εγκατέλειψε για τη φιλολογία, απ’ όπου και έλαβε το διδακτορικό του το 1898. Μετά από αυτό αφιερώθηκε εξ ολοκλήρου στο γράψιμο.

Στην ηλικία δεκαεπτά Hofmannsthal συνάντησε τον γερμανό ποιητή Stefan George, από τον οποίο υιοθέτησε την ιδέα της «της τέχνη για την τέχνη» για μια περίοδο. Ο Hoffmansthal γρήγορα συνειδητοποίησε ότι ενώ η τέχνη μπορεί να είναι το σημαντικότερο πράγμα στη ζωή ενός δημιουργού, δεν έχει τέτοια έννοια για τους ανθρώπους που είναι ανίκανοι να δημιουργήσουν.

Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στη Γαλλία το 1900, ο Hofmannsthal συνάντησε μεταξύ των άλλων τον Auguste Rodin και τον ποιητή Maeterlinck. Την επόμενη χρονιά νυμφεύθηκε την Gertrud Schlesinger, κόρη ενός τραπεζίτη. Το ζεύγος εγκαταστάθηκε σε ένα χωριάτικο σπίτι στο Rodaun, κοντά στη Βιέννη, όπου έζησαν για το υπόλοιπο της ζωής τους.

Στα 26 του χρόνια ο Hofmannsthal εγκατέλειψε την ποίηση για να αφοσιωθεί στο θέατρο, που θεωρούσε ότι πρόσφερε δυνατότητες για να επηρεάσει τις πολιτικές εξελίξεις. Η αύξηση του αντισημιτισμού τον ανησύχησε, και αρκετά από τα έργα και τα λιμπρέτα του ήταν για την πολιτική εξουσία – το καθήκον των κυβερνητών είναι να συντηρήσουν τις τέχνες που ελέγχουν τον παραλογισμό! Το 1903 ο Hoffmannsthal ισχυροποίησε τη φιλία του με τον Max Reinhardt και έτσι αναμίχθηκε όλο και περισσότερο στο θέατρο.

Μέσα σε δύο δεκαετίες, ο Hofmannsthal και ο Richard Strauss συνεργάστηκαν σε έξι όπερες, παρά τις αντιπαραβαλλόμενες ιδιοσυγκρασίες και τα διαφορετικά υπόβαθρα, τον αισθητικισμό του Hofmannstahl τους και την προσγειωμένη τοποθέτηση του Strauss.

Το πρώτο λιμπρέτο του Hofmannsthal για τον Strauss βασίστηκε στην Ηλέκτρα του Σοφοκλή (1906). Είχε αρχίσει το έργο ήδη από το 1901, αλλά η όπερα έκανε πρεμιέρα στις 25 Ιανουαρίου 1909.

Κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου o Hofmannsthal έγραψε διάφορα πολιτικά δοκίμια. Υπηρέτησε για λίγο διάστημα στον αυστριακό στρατό και έπειτα στο αυστριακό Υπουργείο Πολέμου. Μετά από την κατάρρευση της μοναρχίας, έγινε ένας συνήγορος της συντήρησης και της αποκατάστασης του γερμανικού και αυστριακού πολιτισμού, ελπίζοντας ότι η τέχνη θα μπορούσε να σώσει την Ευρώπη από την πολιτική αναταραχή!

Από τα έργα του, η «Ηλέκτρα» και ο Οιδίπους με την σφίγγα [König Oedipus] συνδέονται με το αρχαίο δράμα, ο «Καθένας» [Jedermann] ξυπνάει τα μυστήρια της γοτθικής εποχής, η «Διασωθείσα Βενετία» [Das Gerettete Venedig] εμπνευσμένη από ένα έργο του Thomas Otway (το Venice Preserv'd) ξαναφέρνει στη ζωή το ελισαβετιανό θέατρο. Οι πρώτες κωμωδίες ζωντανεύουν το Ροκοκό θυμίζοντας με την ατμόσφαιρά τους τον μουσικο-πλαστικό κόσμο των πινάκων του Βατό και τη Βενετία του Γκουάρντι. Ο ποιητής όμως δεν αρκείται στην αναπαράστασή του της σύγχρονης τραγικής ή κωμικής μορφής σ’ αυτές τις επιτυχίες. Χρόνια παιδεύεται για την οριστική σύνθεση μιας κωμωδίας κι ενός δράματος τέτοιας ολκής που να δημιουργεί χαρακτηριστικούς τύπους σύμφωνα με το αίσθημα της ζωής και την πνευματικότητα της εποχής μας. Το δράμα του Καλντερόν «Η ζωή είναι ένα όνειρο» δεν του έδωσε παρά την πρώτη ύλη για το σοβαρό έργο, που με τον τίτλο «Ο Πύργος» [Der Turm] έγινε γνωστό λίγο πριν από το θάνατο του ποιητή: από την πραγματική προσωπική ανάπτυξη ενός ιστορικού χώρου προκύπτει ένα υποδειγματικό δράμα για την ανθρώπινη υπόσταση της εποχής μας. Μια κωμωδία παρόμοιας επικαιρότητας είναι ο «Δύσκολος» [Der Schwierige]. Το περιεχόμενο και η δράση δείχνουν τη μεταπολεμική Αυστρία, αλλά το έργο δεν μένει δεμένο μ’ αυτή την εποχή, γιατί ελεύθερα ενεργεί ο ποιητής με τα εξωτερικά δεδομένα…

Πέθανε από καρδιακή προσβολή στις 15 Ιουλίου 1929 – δύο ημέρες μετά την αυτοκτονία του μεγαλύτερου γιου του Franz.

Анто́н Па́влович Че́хов

Στις 29 Ιανουαρίου 1860 γεννήθηκε ο Άντον Τσέχοφ [Анто́н Па́влович Че́хов] και πέθανε στις 14 ή 15 Ιουλίου 1904. Θεατρικός συγγραφέας αλλά και μέγιστος διηγηματογράφος, ο Τσέχοφ έζησε σε μια Ρωσία μεγάλης αθλιότητας και φυσικά υπέφερε κι ο ίδιος με όσα έβλεπε. Κι όπως έχει πει ο σκηνοθέτης Πίτερ Μπρουκ (περ. «Δρώμενα», τ.3/4, 1984), ο Τσέχοφ ήταν ένας αμφισβητίας της εποχής του. Σαν γιατρός είχε αναπτύξει μια μεγάλη ικανότητα παρατήρησης κι ακόμη πολύ χιούμορ – ένα χιούμορ συχνά πολύ σκυθρωπό.

Υπάρχουν δυο παράγοντες εξαιρετικά σημαντικοί στη ζωή του Τσέχοφ. Ο πρώτος ότι ήταν ένας άνθρωπος καταδικασμένος, ο θάνατος τον κυνηγούσε, ο δεύτερος ότι μπροστά σε αυτό το γεγονός – με την προαίσθηση αυτών που θα πεθάνουν νέοι – έδειχνε μια ενέργεια ασύλληπτη.

Πλάι στην ιατρική του δραστηριότητα έγραψε τόσες ιστορίες, τόσα άρθρα, έκανε τόσα ταξίδια. Παρόλο που ήταν άρρωστος για παράδειγμα έκανε ένα απίστευτο δύσκολο ταξίδι για να επισκεφθεί τους καταδικασμένους στα κάτεργα. Ζούσαν κάτω από συνθήκες απόλυτα φρικτές, όπως ο Σολζενίτσιν στη Σιβηρία, κι όλα τούτα τα περιέγραψε σ’ ένα του αφήγημα. Ένας άνθρωπος ευαίσθητος και δυστυχισμένος, ο άνθρωπος που ξέρουμε από τις φωτογραφίες του, αυτόν ξαναβρίσκουμε στα διηγήματά του.

Περνώντας στο θέατρο ο τόνος των έργων του αλλάζει κι αυτό είναι η απόδειξη ότι δεν πρόκειται μόνο για έναν καλό συγγραφέα που γράφει θέατρο, αλλά για ένα ταλέντο απόλυτα εξαιρετικό. Είχε καταλάβει (όπως ο Σέξπιρ και λίγοι ακόμη) αυτό που στο θέατρο είναι θεμελιώδες: θέατρο δεν υπάρχει παρά αν η αναγκαστικά οπτική γωνία του μυθιστοριογράφου εξαφανιστεί για να δώσει η θέση της σε μια οπτική γωνία πολλαπλή. Αυτό μοιάζει αδύνατο. Είναι σαν κάποιος, κοιτώντας τα αγάλματα στην Ινδία, να ’λεγε, «α, τι ωραίο θα ’ταν να είχαν δώδεκα χέρια»! Άλλο να διαπιστώνεις κι άλλο να κατορθώνεις.

Δεν είναι τυχαίο – λέει ο Μπρουκ – ότι υπάρχουν εξαιρετικά λίγα μεγάλα έργα. Για μένα οι δυο μεγαλύτεροι συγγραφείς είναι ο Σέξπιρ κι ο Τσέχοφ. Είναι περίεργο που δυο άνθρωποι με ύφος τόσο διαφορετικό (ο ένας γράφει έργα επικά σε στίχο, ο άλλος ρεαλιστικά σε πρόζα) συναντώνται, μπορούμε να πούμε, σε τούτο το κοινό σημείο: την πολλαπλή οπτική γωνία. Και στις δυο περιπτώσεις καμιά κρίση δεν εκφέρεται για τα πρόσωπα. Το καθένα υπάρχει με τρόπο ολότελα ανεξάρτητο. Ο ηθοποιός μπορεί να δώσει εξίσου πυκνότητα στο ένα ή στο άλλο πρόσωπο κι ο θεατής να βγει από το συνηθισμένο του μανιχαϊσμό: δεν υπάρχουν «καλοί» και «κακοί»! ΕΡΓΑ που έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά:

Ο βυσσινόκηπος, Τρεις αδελφές, Ο γλάρος, Θείος Βάνιας, Ιβάνoφ, Πρόταση γάμου, Η αρκούδα, Η κυρία με το σκυλάκι, Το βιολί του Ρότσιλντ, Αστείες ιστορίες, Η στέπα, Η μονομαχία, Η αρραβωνιαστικιά, Το στοίχημα, Η ψυχούλα, Η επέτειος, Ο μαύρος καλόγερος, Στη χαράδρα, Η νυφούλα, Η ιστορία ενός ανώνυμου ανθρώπου, Οι εχθροί, Ρώσικες αστυνομικές ιστορίες, Σχετικά με τα ψάρια, Καστάνκα, Το σαμοβάρι με τα παραμύθια, Ω, γυναίκες, γυναίκες!, Αριάδνη και άλλα διηγήματα, Η αγάπη, Ανιαρή ιστορία,

Έργα του Τσέχοφ έχουν μεταφράσει οι Μήτσος Αλεξανδρόπουλος, Λυκούργος Καλλέργης, Ερρίκος Μπελιές, κ.α.