Ο Caspar David Friedrich και ο Samuel Beckett

Ο Γερμανός ρομαντικός ζωγράφος Caspar David Friedrich (γεννήθηκε 5 Σεπτεμβρίου 1774 – πέθανε 7 Μαΐου 1840), υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους στην ευρωπαϊκή τέχνη του συμβολιστικού τοπίου. Τα τοπία του Friedrich είναι βασισμένα εξ ολοκλήρου σε όγκους της βόρειας Γερμανίας και είναι όμορφες αποδόσεις των δέντρων, των λόφων, των λιμανιών, των υδρονεφώσεων πρωινού, και άλλων ελαφρών αποχρώσεων βασισμένων σε μια στενή παρατήρηση της φύσης.

Ιδού όμως γιατί αναφέρομαι στον ζωγράφο Caspar David Friedrich. Είναι γνωστό το έργο του Samuel Beckett Περιμένοντας τον Γκοντό και για τους επαΐοντες είναι γνωστές και οι απορίες που γεννήθηκαν σχετικά με την ταυτότητα του Γκοντό. [Δες και αφιέρωμα στον Beckett: ΔΡΩΜΕΝΑ τ. 16/2007]

Ο Μπέκετ εξηγούσε ότι αν ήξερε κάτι σχετικό με την ταυτότητα του ήρωά του, θα το είχε κάνει γνωστό και θα το είχε ξεκαθαρίσει στο έργο. Σε περισσότερα από ένα φιλικά του πρόσωπα, εντούτοις, απέδωσε τουλάχιστον την οπτική σύλληψη του έργου σ’ ένα πίνακα του Caspar David Friedrich, στον οποίο δύο άνθρωποι κοιτάζουν την ανατολή του φεγγαριού κοντά σ’ ένα σκιασμένο δέντρο. Σχετικά γράφει ο James Knowlson, ο βιογράφος του Μπέκετ:

Η οπτική σύλληψη του έργου είχε ως πηγή εμπνεύσεως, σύμφωνα με τον ίδιο τον Beckett, έναν πίνακα του Caspar David Friedrich. Η έμπνευση από τον πίνακα αυτό γίνεται ακόμη πιο φανερή στις δύο σκηνές με το φεγγαρόφως στο τέλος κάθε πράξης όταν οι μορφές του Εστραγκόν και του Βλαντιμίρ πλάι στο δέντρο βλέπουν το φεγγάρι να ανατέλλει και να διαγράφονται στο φόντο ενός νυχτερινού ουρανού.

Η Ruby Cohn, η αμερικανίδα θεατρολόγος και φίλη του Beckett, είπε ότι το 1975 ενόσω βρισκόταν στο Βερολίνο και παρακολουθούσε τις πρόβες του Περιμένοντας τον Γκοντό πήγε και είδε μαζί με τον Beckett τους πίνακες του Caspar David Friedrich στη φημισμένη συλλογή Γερμανών Ρομαντικών. Καθώς κοιτούσαν τον πίνακα “Mann und Frau den Mond betrachten” [= Άνδρας και Γυναίκα θεώνται το Φεγγάρι], του 1924, ο Beckett ανακοίνωσε απερίφραστα: “Αυτή είναι η πηγή του Περιμένοντας τον Γκοντό, ξέρεις”.

Μπορεί κάλλιστα να είχε μπερδέψει δύο πίνακες. Διότι, άλλες φορές, έστρεψε την προσοχή φίλων του στον πίνακα “Zwei Manner betrachten den Mond” [= Δύο άντρες θεώνται το Φεγγάρι], του 1819, στον οποίο εικονίζονται δύο άντρες με μανδύες, ιδωμένοι από πίσω, να κοιτάζουν μια πανσέληνο που τυλίγουν τα μαύρα κλαδιά ενός μεγάλου, δίχως φύλλα δέντρου…).

Αυτή την εκδοχή την έχει αναφέρει ο Γάλλος ηθοποιός και σκηνοθέτης Roger Blin, ο οποίος ήταν φίλος του Μπέκετ και συνεργάστηκε μαζί του στο ανέβασμα του συγκεκριμένου έργου.

Μιας και το έφερε η κουβέντα, μερικοί από τους κριτικούς έχουν δει το Θεό στον τίτλο του μπεκετικού έργου. Ο Beckett πράγματι έδωσε έμφαση στην πρώτη συλλαβή του Γκοντό όταν μίλησε, αλλά επειδή το έργο εμφανίστηκε αρχικά στα γαλλικά, και η γαλλική λέξη για το Θεό είναι «Dieu», ο συσχετισμός μπορεί να είναι αδύναμος.

Το όνομα του έργου, το «Godot», επίσης έχει αποδοθεί ποικιλοτρόπως σε μια γαλλική λέξη λαϊκού ιδιώματος για την «μπότα», τη λέξη «godillot», λόγω της σημασίας των παπουτσιών των ηρώων του, σε ένα πλήθος προσδοκώντας την εμφάνιση ενός ηλικιωμένου Γάλλου ποδηλάτη κούρσας που ονομαζόταν «Godeau», ή σε μια πόρνη που ζήτησε ανεπιτυχώς «επαφή» από τον Beckett στην οδό Godot de Mauroy, αφού εκείνος αρνήθηκε, εκείνη τον ρώτησε: «Εσείς, τι κάνετε, περιμένετε τον Γκοντό;».

Ανεκδοτολογικά, έχουν αναφερθεί κι άλλες εξηγήσεις για την προέλευση του Γκοντό, όπως ότι ο Beckett συνάντησε σ’ ένα σταυροδρόμι μια παρέα που θορυβούσε κι όταν ρώτησε κάποιον απ’ αυτούς τι κάνουν εκεί, του απάντησε: «Περιμένουμε τον Γκοντό», εννοώντας πράγματι ότι περίμεναν έναν φίλο τους που ονομαζόταν «Γκοντό»!

Πέθανε η Κίττυ Αρσένη

«Έφυγε» από τη ζωή ύστερα από μακροχρόνια μάχη με τον καρκίνο, η ηθοποιός, σκηνοθέτις και συγγραφέας, Κίττυ Αρσένη, γνωστή επίσης για την αντιδικτατορική της δράση. Η Κίττυ Αρσένη γεννήθηκε στο Αργοστόλι. Μετά την αποφοίτησή της από τη Δραματική Σχολή του Καρόλου Κουν, έπαιξε στα περισσότερα θέατρα της Αθήνας. Το καλοκαίρι του 1967 συνελήφθη, βασανίστηκε και καταδικάστηκε ως μέλος του Πατριωτικού Μετώπου σε πολυετή φυλάκιση από τη χούντα. Έναν χρόνο αργότερα, μετά την αμνηστία, έφυγε από την Ελλάδα και κατέθεσε ως μάρτυς στο Συμβούλιο της Ευρώπης. Μετά τη δικτατορία επέστρεψε στην Ελλάδα, όπου έπαιξε και σκηνοθέτησε σε πολλά θέατρα της πρωτεύουσας.

Τον Κάρολο Κουν τιμά σήμερα η Google

Στον κορυφαίο έλληνα θεατρικό σκηνοθέτη, Κάρολο Κουν, αφιερώνει το σημερινό της doodle η Google τιμώντας τα 105α γενέθλιά του.

Ο Κάρολος Κουν υπήρξε ένας πρωτοπόρος του θεάτρου, ο οποίος έως και το τέλος της ζωής του έκανε γνωστό στο ελληνικό κοινό αριστουργήματα της παγκόσμιας δραματολογίας και σύστησε πολλούς ξένους συγγραφείς, ενώ έδωσε άλλη διάσταση στο κλασικό ρεπερτόριο της αρχαιότητας με την σύγχρονη και ουσιαστική ματιά του.

Γεννήθηκε στην Προύσα στις 13 Σεπτεμβρίου 1908. Σπούδασε στη Ροβέρτειο Σχολή της Κωνσταντινούπολης και αισθητική στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης. Το 1929 διορίστηκε καθηγητής αγγλικών στο Κολλέγιο Αθηνών. Η πρώτη του εμφάνιση ως σκηνοθέτη ήταν στο «Τέλος του ταξιδιού» του Σέριφ. Με μαθητές του, από το Κολλέγιο, παρουσίασε έργα του Αριστοφάνη και του Σαίξπηρ. Ίδρυσε τη Λαϊκή Σκηνή (1934-36) και συνεργάστηκε με διάφορους θιάσους (Κατερίνας, Κοτοπούλη, κ.ά.).

 Το Θέατρο Τέχνης

Το 1942 ο Κάρολος Κουν ίδρυσε το Θέατρο Τέχνης όπου ανέβασε Ίψεν, Τζορτζ Μπέρναρντ Σο, Πιραντέλο και μετά την απελευθέρωση για πρώτη φορά στην Ελλάδα Λόρκα, Τένεσι Ουίλιαμς, Μίλερ κ.ά.. Επίσης, το ίδιο έτος (1942) ίδρυσε τη Δραματική Σχολή του θεάτρου του, στην οποία μαθήτευσαν οι σημαντικότεροι σκηνοθέτες και ηθοποιοί της μεταπολεμικής γενιάς.

Συνεργασία με το Εθνικό Θέατρο

Το 1949 οικονομικές δυσκολίες οδήγησαν στο κλείσιμο του Θεάτρου Τέχνης, το οποίο άνοιξε και πάλι το 1954. Από το 1950 έως το 1953 ο Κάρολος Κουν συνεργάστηκε με το Εθνικό Θέατρο, σκηνοθετώντας Τσέχοφ («Ο θείος Βάνιας», «Οι τρεις αδερφές»), Πιραντέλο («Ερρίκος Δ΄) κ.α.. Με μαθητές της Δραματικής Σχολής του ο Κουν παρουσίασε τα καινούργια ρεύματα του ξένου μεταπολεμικού θεάτρου όπως Μπρεχτ, Ιονέσκο, Μπέκετ, Πίντερ, Ντάριο Φο, Αραμπάλ κ.ά. ενώ παράλληλα παρουσίασε έργα νέων Ελλήνων συγγραφέων όπως Σεβαστίκογλου, Καμπανέλλη, Κεχαΐδη, Σκούρτη, Αναγνωστάκη και Ευθυμιάδη επιστρέφοντας σε έργα των αρχαίων τραγικών και του Αριστοφάνη.

Μεγάλες διακρίσεις

Το 1984 το ελληνικό κράτος του παραχώρησε έναν χώρο στην Πλάκα, για την ανέγερση του θεάτρου «Κάρολος Κουν».
Ο μεγάλος σκηνοθέτης, τιμήθηκε με το παράσημο Φοίνικα, το Αργυρό Μετάλλιο της Ακαδημίας Αθηνών και το βραβείο Θεάτρου των Εθνών.
Άφησε την τελευταία του πνοή το βράδυ της 14ης Φεβρουαρίου 1987, την ώρα ακριβώς που θα δινόταν η πρεμιέρα του έργου «Ο ήχος του όπλου» της Λούλας Αναγνωστάκη, που λίγο καιρό πριν είχε αρχίσει να σκηνοθετεί στο «Υπόγειο», του Θεάτρου Τέχνης. Με τη διαθήκη του, που δημοσιεύτηκε λίγες μέρες μετά το θάνατό του, κληροδότησε τον τίτλο Θέατρο Τέχνης στους Γ. Λαζάνη, Μ. Κουγιουμτζή και Γ. Αρμένη με την προτροπή να συνεχίσουν τη συνεργασία τους στο «Θέατρο Τέχνης Κουν».

[ΤΑ ΝΕΑ, 13/9/2013]

«Εργο για δύο χαρακτήρες»

«The Two Character Play». Στο έργο του Τενεσί Ουίλιαμς, ένα από τα λιγότερο γνωστά του διάσημου συγγραφέα, η πραγματικότητα και η φαντασία μπερδεύονται καθώς δύο ηθοποιοί –αδελφός και αδελφή– εγκαταλείπονται από τον θίασό τους στη διάρκεια μιας περιοδείας. Αντιμετωπίζοντας ένα κοινό που απαιτεί από αυτούς να δώσουν παράσταση, αποφασίζουν να παίξουν το «Εργο για δύο χαρακτήρες», αλλά δυσκολεύονται όλο και περισσότερο να διαχωρίσουν τον εαυτό τους από τους ρόλους και την ψευδαίσθηση από την πραγματικότητα. Οπως συμφωνούν οι κριτικοί, ο σκηνοθέτης Τζιν Ντέιβιντ Κερκ έδωσε νέα ζωή σε αυτό το ξεχασμένο έργο του Τενεσί Ουίλιαμς, ενώ η Αμάντα Πλάμερ και ο Μπραντ Ντούριφ ερμηνεύουν με μαεστρία.

New World Stages
www.newworldstages.com

«Βάλε μου χειροπέδες»

«Cuff Me: The Fifty Shades of Gray Musical Parody». Οπως λέει και ο τίτλος του, το έργο είναι μια μουσική παρωδία του μπεστ σέλερ της Ε. Λ. Τζέιμς «Πενήντα αποχρώσεις του γκρι», του σαδομαζοχιστικού «άρλεκιν» που έκανε την άγνωστη μέχρι πρότινος συγγραφέα του πολυεκατομμυριούχο. Χρησιμοποιώντας ως σάουντρακ διάφορες ποπ επιτυχίες, το «Βάλε μου χειροπέδες» διακωμωδεί με κέφι το μυθιστόρημα και τους πρωταγωνιστές του, τη ρομαντική, υποταγμένη Αναστασία (την υποδύεται η Λόρι Ελίζαμπεθ Γκάρντνερ) και τον αυταρχικό Κρίστιαν Γκρέι (Μάθιου Μπάγκλεϊ), ο οποίος παρουσιάζεται εδώ ως κρυπτομοφυλόφιλος. Σκηνοθετημένη από τη Σόνια Κάρτερ, η παράσταση προκαλεί άφθονο γέλιο. Οπως έγραψε η κριτικός των «Νιου Γιορκ Τάιμς» Κλόντια Λα Ρόκο: «Δεν είναι ακριβώς μεγάλο θέατρο, αλλά καλύτερα να δείτε το “Cuff Me”, παρά να διαβάσετε το βιβλίο στο οποίο στηρίζεται».

Actor’s Temple Theatre
www.actorstempletheatre.com