ΛΥΔΙΑ ΚΟΝΙΟΡΔΟΥ: Ο Βασίλιεφ είναι ο Ροντήρης και ο Κουν τού σήμερα

Συνέντευξη στον ΓΙΩΡΓΟ ΒΙΔΑΛΗ

Δημήτρης Κανέλλος, Λυδία Κονιόρδου, Γιώργος Γάλλος με την ορχήστρα-χορό πίσω, στην παράσταση της «Μήδειας» του Ευριπίδη

Εχοντας μια ιδιαίτερη προσήλωση κι επιτυχημένη θητεία στο αρχαίο δράμα, η Λυδία Κονιόρδου μιλάει για τη Μήδεια και τη συνεργασία της με τον Βασίλιεφ. «Η Μήδεια δεν είναι άτομο, είναι ένα σύμβολο, όχι μόνο γυναικείο αλλά ανθρώπινο. Και μόνο ως τέτοιο μπορεί κανείς να το πλησιάζει και να το μελετά· σίγουρα όχι ως μία μεμονωμένη περίπτωση ανθρώπου, έστω και εξαιρετική. Ανήκει στον συλλογικό μύθο που μέρος του φέρουμε όλοι μέσα μας, άντρες και γυναίκες. Λειτουργεί σε πολλαπλά επίπεδα γιατί, τουλάχιστον από την εμπειρία μου, είναι ο πλέον σύνθετος γυναικείος ρόλος του αρχαίου δράματος. Η κόρη, η ερωμένη, η μάνα, η μάγισσα, η προφήτισσα, η βασίλισσα, ο Μαύρος άγγελος θανάτου και καταστροφής».

• Η προδοσία, η ζήλια, η ταπείνωση, η καταπίεση είναι οι λόγοι που θα την οδηγήσουν σ' αυτή την τρομερή πράξη;

«Η πράξη της, σύμφωνα με την προσέγγιση του Ανατόλι Βασίλιεφ, χαρακτηρίζεται σαν θυσία όχι σαν φόνος. Φυσικά η προδοσία των όρκων, ο εξευτελισμός και τελικά η εξορία τροφοδοτούν τον μεγάλο θυμό. Ομως η πράξη είναι τόσο απόλυτη και ανέκκλητη που υπερβαίνει μια απλή πράξη εκδίκησης. Είναι πράξη θυσίας και αυτοθυσίας της μάνας που προσφέρει τα παιδιά της για να πληγωθεί η καρδιά του Ιάσονα, όπως τονίζει ξανά και ξανά στο έργο. Ακόμα κάτι που συχνά παραβλέπεται, καταστρέφει όλο το βασίλειο της Κορίνθου ολοσχερώς, τώρα και μελλοντικά, με τις πράξεις της».

• «Ο θυμός κρείσσων των βουλευμάτων» («η παραφορά μου είναι μεγαλύτερη από τη λογική μου») λέει κάπου. Είναι ένα «κλειδί» κατανόησης για τη συμπεριφορά της;

«Ο θυμός είναι η κινητήρια δύναμη όλου του έργου, όπως είναι αντίστοιχα ο θυμός του Αχιλλέα στην Ιλιάδα. Είναι μια πλευρά των κοσμικών δυνάμεων που φέρει και ο άνθρωπος σαν μέρος του όλου. Ξυπνάει πάντα όταν υφίσταται εξευτελισμό, λεηλασία, απληστία, προδοσία, βιασμό, με απρόβλεπτα και ακραία καταστρεπτικά αποτελέσματα. Μήπως σήμερα δεν ζούμε τα σημάδια του θυμού της Φύσης, που ταπεινώνεται καθημερινά από την αλαζονεία του "πολιτισμένου κόσμου"; Δεν υπάρχει λογική στην αντίδραση, σίγουρα όμως μπορούμε να δούμε τα αίτια. Ο κόσμος όμως σήμερα δεν θέλει να βλέπει τα αίτια, γιατί τότε θ' αναγκαστεί να αλλάξει τον τυφλό ανέμελο δρόμο του προς την υλική "ανάπτυξη" και το "κέρδος". Μόνο από κάποιο μεγάλο πόνο, ίσως, μάθει. Ή Πληγωθεί η καρδιά του, όπως του Ιάσονα».

• Πώς λειτουργεί η Μήδεια μ' αυτή την ακραία για την εποχή μας πράξη, τον αφανισμό των παιδιών της;

«Λειτουργεί σαν αρχέτυπη φιγούρα, γιατί το αρχέτυπο είναι ακόμα σε ισχύ μέσα μας, δεν έχουμε ακόμα περάσει σε άλλη βαθμίδα πολιτισμού για να μη μας αφορά. Υπάρχουν πολλές συλλογικές και μεμονωμένες περιπτώσεις που συνδέονται μ' αυτό το αρχέτυπο. Ο πολιτισμένος κόσμος θεωρεί συμφέρον του να τις κατατάσσει στον χώρο της παθογένειας στην ατομική περίπτωση ή της τρομοκρατίας στη συλλογική: με την έννοια της τρομοκρατίας που δίνουμε στις πράξεις αυτοκτονίας του ανατολικού κόσμου, που ο δυτικός αδυνατεί να καταλάβει και θεωρεί αποτρόπαιες, αποσιωπώντας υποκριτικά τη δική του πράξη της αρπαγής του Χρυσόμαλλου Δέρατος και την ευθύνη του στη λεηλασία και βία αιώνων».

• Τι το ξεχωριστό κομίζει ο Ανατόλι Βασίλιεφ στην αρχαία τραγωδία;

«Προέρχεται από τη μεγάλη ρωσική θεατρική σχολή του ψυχολογικού θεάτρου. Με βαθιά προσήλωση και μελέτη πάνω στα πρωτότυπα κειμένων, όπως η Ιλιάδα του Ομήρου ή οι διάλογοι του Πλάτωνα, ανέπτυξε έναν δικό του ολοκληρωμένο παιδαγωγικό και παραστασιακό κώδικα που του επιτρέπει να αντιμετωπίζει μεγάλα ποιητικά κείμενα έτσι όπως τους αρμόζει.

Στον τόπο μας στο παρελθόν, δάσκαλοι μεγάλοι, όπως ο Ροντήρης, ο Κουν, έδωσαν τις δικές τους απαντήσεις στα μεγάλα θέματα που προβάλλει το αρχαίο δράμα δημιουργώντας ανάλογες σχολές. Στην εποχή μας έχει απολεσθεί μια αναγνωρίσιμη κοινή σχολή θεάτρου. Αυτό δημιουργεί κάποιες φορές σύγχυση, αμηχανία και μοναχικές πορείες. Ο Βασίλιεφ "μπολιάζει" το θέατρό μας με μια ισχυρή, δοκιμασμένη αλλά και ανανεωτική σχολή που θεωρώ ότι τη χρειαζόμασταν σ' αυτή τη φάση».

• Πώς είναι στη δουλειά του;

«Πολύ απαιτητικός, πρώτα από τον ίδιο του τον εαυτό και μετά από τους συνεργάτες του. Εχει έναν πολυπρισματικό χαρακτήρα που εμφανίζει διαφορετικές όψεις κάθε φορά. Ισως, χαρακτηριστικό της ρώσικης ψυχής. Εχει πνοή, όραμα, μεγάλη αυστηρότητα, υπομονή και κυρίως μέθοδο. Νιώθουμε όλοι κοντά του πως το θέατρο αποκαλύπτεται σαν μεγάλη τέχνη».

• Οι απλοί θεατές φρονηματίζονται από τις παραστάσεις αρχαίου δράματος; Οι κυβερνήτες κρατών θα γίνονταν καλύτεροι αν τις παρακολουθούσαν;

«Οι απλοί θεατές έχουν ανάγκη να ακούν τα κείμενα αυτά ξανά και ξανά. Γι' αυτό και κατακλύζουν κάθε καλοκαίρι το θέατρο για να ξαναδούν τα ίδια έργα. Οι κυβερνήτες θα έπρεπε να τα έχουν κάτω από το μαξιλάρι τους μήπως και τους φωτίσουν, ώστε τουλάχιστον να μην είναι τόσο τυφλοί κι αποκτήσουν όραμα, όχι μόνο για τον πολιτισμό αλλά και για την ίδια την πορεία του ανθρώπινου είδους πάνω σ' έναν υγιή πλανήτη». *

---

Info: Πολυαναμενόμενη και πολυπρόσωπη, με τη σφραγίδα του Ρώσου σκηνοθέτη Ανατόλι Βασίλιεφ και με την παρουσία της Λυδίας Κονιόρδου στον ομώνυμο ρόλο, η περιοδεύουσα «Μήδεια» του Ευριπίδη από το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας θα παιχτεί την ερχόμενη εβδομάδα, Παρασκευή και Σάββατο, στην Επίδαυρο (χθες είχε πρεμιέρα στο αρχαίο θέατρο στο Δίον της Πιερίας). Στην παράσταση που παρουσιάζεται σε μετάφραση Εφης Φερεντίνου-Μπαστιά, σκηνικά Διονύση Φωτόπουλου, κοστούμια Τσάμπα Αντάλ, σύνθεση Τάκη Φαραζή, χορογραφία Τσάμπα Χόρβατ και με συνεργάτη σκηνοθεσίας τον Βασίλη Λάγγο πρωταγωνιστούν: Νίκος Ψαρράς (Ιάσων), Αγλαΐα Παππά (Τροφός-Αγγελος), Νίκος Καραθάνος (Αιγέας), Δημήτρης Κανέλλος (Παιδαγωγός), Γιώργος Γάλλος (Κρέων), Λεονάρδος Μπάτης (Κορυφαίος), Μαρία Δερεμπέ (Παιδί). Συμμετέχουν 18μελής Χορός και δέκα μουσικοί-χορευτές. Η «Μήδεια» στην Αθήνα θα έρθει: Υμηττός-Θέατρο Βράχων (29-30/8), Ηρώδειο (13-14/9), Ελευσίνα (16/9), Πετρούπολη-Θέατρο Πέτρας (18/9).

Ελευθεροτυπία / 2 - 09/08/2008