Η Λυδία Κονιόρδου απαντά σε όλα όσα ακούστηκαν και γράφτηκαν για την πρεμιέρα της «Μήδειας» στην Επίδαυρο
ΜΥΡΤΩ ΛΟΒΕΡΔΟΥ
Η Λυδία Κονιόρδου στο τέλοςτης παράστασης φεύγει από τη σκηνή πάνω σε τρίκυκλο
Μια παράσταση που τάραξε τα θεατρικά μας ύδατα. Μια παράσταση που συζητήθηκε όσο καμία άλλη αυτό το καλοκαίρι. Μια παράσταση που ξεσήκωσε το κοινό - ένα κοινό που γιουχάισε, που έβρισε, που φώναξε, κάτι που δεν συνηθίζει να το κάνει συχνά. Είναι η «Μήδεια» του Ευριπίδη στην κατά Ανατόλι Βασίλιεφ εκδοχή από το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας, σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Αθηνών. Εκτός από το «ανάθεμα» που έπεσε πάνω στον ρώσο σκηνοθέτη, στο επίκεντρο βρέθηκε και η πρωταγωνίστρια. Εκείνο το «Ντροπή σου, Κονιόρδου» που φώναξε ο ανώνυμος θεατής ακόμη αντηχεί στα αφτιά μας. Για αυτό και για όλα τα άλλα που ακολούθησαν την πρεμιέρα της «Μήδειας» στην Επίδαυρο η Λυδία Κονιόρδου απαντά στις ερωτήσεις του «Βήματος»: χωρίς υπεκφυγές, χωρίς να θέλει να χαρισθεί ούτε στον εαυτό της ούτε στους συναδέλφους της αλλά ούτε και στο κοινό, μιλάει για την εμπειρία που μπορεί να τη δυνάμωσε αλλά και την εξέπληξε καθώς η κριτική ήταν εμπαθής και βίαιη.
- Κυρία Κονιόρδου, μετά τις αντιδράσεις στην πρεμιέρα της Επιδαύρου, τι έχει αλλάξει στην παράσταση της «Μήδειας»;
«Ο χρόνος της παράστασης μειώθηκε σε τρεις ώρες παρά πέντε λεπτά. Ο Βασίλιεφ μάς έστειλε με mail κάποιες σημειώσεις. Αλλαγές άλλωστε έπρεπε να γίνουν και λόγω του ότι παίζουμε πλέον σε μικρότερους χώρους από την Επίδαυρο. Στη Σπάρτη π.χ. (σ.σ.: ήταν η πρώτη παράσταση μετά την Επίδαυρο) το κοινό ήταν καθηλωμένο, χωρίς αντιδράσεις. Μια τελείως άλλη εικόνα. Μου έκανε εντύπωση. Ολα εξελίχθηκαν μέσα σε μια φυσιολογική ατμόσφαιρα, με πολύ καλό χειροκρότημα. Και είναι κάτι που το χρειαζόμαστε. Ο κόσμος την περίμενε τη "Μήδεια" - όπως την περιμέναμε και εμείς και το Φεστιβάλ. Και είναι άδικο για μια παράσταση που δουλευόταν επί έξι μήνες, με τόσο κόπο και μόχθο, στην οποία τίποτε από ό,τι παρουσιάστηκε δεν είναι αναίτιο, να πάρει αυτόν τον δρόμο. Γιατί δεν είναι θεωρία ό,τι έκανε ο Βασίλιεφ. Είναι η υλοποίηση της ανάγνωσης της "Μήδειας" σκηνικά».
- Οι αντιδράσεις οφείλονται σε αυθαιρεσίες του σκηνοθέτη;
«Προσωπικά θεωρώ ότι δεν υπήρχε καμία αυθαιρεσία στην παράσταση. Υπήρχε προσωπική άποψη - πώς διάβασε ο ίδιος ο Βασίλιεφ το έργο. Συμπεριέλαβε και επικά στοιχεία γιατί το αρχαίο δράμα στηρίζεται στο έπος. Θεωρώ λοιπόν απολύτως νόμιμο να το αξιοποιήσει όπως πίστευε, όπως και να αξιοποιήσει το τρίπτυχο λόγος - μέλος - όρχηση. Να χρησιμοποιήσει μύθους και συμβολισμούς που κάθε άλλο παρά αυθαίρετοι ήταν».
- Πώς είναι να παίζεις την ώρα που μερίδα του κοινού γιουχάρει την παράσταση;
«Θεωρώ νόμιμο να αρέσει ή να μην αρέσει μια παράσταση. Θα θεωρούσα όμως σωστό οι αντιδράσεις να γίνουν στο τέλος. Πιστεύω ότι δεν έχει δικαίωμα ένα μέρος του κοινού να εμποδίζει αυτούς που θέλουν να δουν την παράσταση. Δεν είμαστε κάποιοι τυχάρπαστοι - ούτε εμείς ούτε ο Βασίλιεφ. Δεν κάνουμε αρπαχτή ούτε είμαστε αποτέλεσμα κάποιας τηλεοπτικής ιστορίας. Κανείς δεν εμποδίζει τις αντιδράσεις, αλλά ας γίνουν στο τέλος. Αν δεν θέλει κάποιος να περιμένει, ας φύγει. Δεν έχει δικαίωμα να καταστρέφει κάτι που έγινε με μόχθο. Οπως εγώ δεν πετάω την καρέκλα στον θεατή που έχει αφήσει ανοιχτό το κινητό του και χτυπάει στην παράσταση. Δεν έχει το δικαίωμα λοιπόν κανείς να κόβει τη δυνατότητα πρόσληψης μιας παράστασης. Ας γιουχάρει στο τέλος. Αυτό θεωρώ δημοκρατικό».
- Μήπως το κοινό περίμενε από εσάς κάτι άλλο;
«Ποτέ δεν δίνω στο κοινό αυτό που περιμένει. Ο,τι κάνω είναι απολύτως συνδεδεμένο με ό,τι πιστεύω. Εκανα την "Ηλέκτρα" και την "Ιφιγένεια" και όταν πήγα στον Βόλο δεν συνέχισα να κάνω το ίδιο. Εκανα την "Αλκηστη" με κούκλες - ίσως κάποιοι να απογοητεύθηκαν τότε. Εγώ είμαι καλλιτέχνις, δεν κάνω εμπόριο. Θα μπορούσα να κάνω την "Ηλέκτρα" όλη μου τη ζωή, ακόμη και να πουλάω μπλουζάκια με την "Ηλέκτρα". Δεν με ενδιαφέρει όμως αυτό. Ψάχνω και ενδεχομένως ρισκάρω. Γιατί θα πρέπει ένας καλλιτέχνης να ενταχθεί σε αυτό που περιμένει ο κόσμος από αυτόν; Εγώ έξι μήνες δεν έζησα για να συμμετάσχω σε αυτή τη δουλειά. Υπήρχα μόνο γι' αυτή την παράσταση».
- Είχατε διαφωνήσει με τον Βασίλιεφ κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας καθώς, εκτός από ηθοποιός, είστε και σκηνοθέτις;
«Οταν συμμετέχω ως ηθοποιός σε μια δουλειά, ακολουθώ τη δραματουργική ανάγνωση του σκηνοθέτη και τον τρόπο δουλειάς του - ξεχνώ ότι είμαι σκηνοθέτις. Ο Βασίλιεφ ξεκίνησε με τη δική του προσέγγιση για να μας εισαγάγει στο έργο μέσα από τον Πλάτωνα και τη μέθοδο του διαλόγου. Σπάνια έχω δει τέτοια ανάλυση με τόση διεισδυτικότητα και θα είμαι άδικη αν δεν το πω. Ολοι μας πιστέψαμε σε αυτόν και τον ακολουθήσαμε. Και εκείνος τίποτε το αυθαίρετο δεν έκανε. Στηριζόμενος στο αρχαίο κείμενο, λέξη λέξη, με τη μέθοδο της αντιθετικότητας, μας οδήγησε. Την Παρασκευή αισθάνθηκα ότι ενδεχομένως κάποια πράγματα να μην έπιασαν το κοινό. Ηταν η πρεμιέρα, η πρώτη παράσταση, μια που δεν προηγήθηκε η παράσταση στο Δίον. Είναι κάτι που έχω ζήσει και παλαιότερα: όταν παίζεις για πρώτη φορά μια παράσταση στην Επίδαυρο, υπάρχει μια αγκύλωση. Πάντα η δεύτερη, του Σαββάτου, πάει καλύτερα - έχεις βρει τους ρυθμούς που πρέπει».
- Θελήσατε ορισμένες στιγμές να προστατεύσετε τον θίασο από τις ακραίες αντιδράσεις;
«Νομίζω ότι ο θίασος δεν χρειαζόταν προστασία. Ολοι μας και ο καθένας ξεχωριστά κάναμε τη δουλειά μας όπως οφείλαμε».
- Η σκηνή του Αγγελιοφόρου ενόχλησε ιδιαίτερα. Αλλαξε; Περιορίστηκαν οι τρεις γλώσσες;
«Καθώς συμπτύξαμε την παράσταση, συμπτύξαμε και τη σκηνή του Αγγελιοφόρου. Δεν έχει νόημα να μπω σε λεπτομέρειες».
- Ακούγατε όλα όσα έλεγαν οι θεατές ή ως ηθοποιός έπρεπε να οχυρωθείτε πίσω από τον ρόλο σας και να μην ακούτε τίποτε;
«Βεβαίως και τα άκουγα όλα. Ο ηθοποιός, ξέρετε, ακούει ακόμη και την ανάσα του κοινού, ακούει τη σιωπή του. Οπως λοιπόν καταλαβαίνετε, η αντίδρασή του αυτή ήταν εκκωφαντική. Αλλά δεν μας πτόησε. Οι αντιδράσεις μάς πτοούν όταν νιώθουμε ότι δεν έχουμε κάνει ό,τι μπορούσαμε. Οταν πιστεύεις σε αυτό που κάνεις, όταν δίνεις τα πάντα, είσαι ήσυχος. Μάλλον μας δυνάμωσε όλο αυτό».
- Δεν νιώσατε βία;
«Βεβαίως και αισθάνθηκα τη βία. Σαν να ήμουν στον λάκκο των λεόντων και η παράσταση να μετατράπηκε σε ρωμαϊκή αρένα. Ο κόσμος ήταν σαν να επιθυμούσε το ξέσκισμα των ηθοποιών. Και αυτό ήταν άδικο και επικίνδυνο. Υπάρχει χρόνος για αντίδραση στο τέλος».
- Τι συζητήσατε με τον Βασίλιεφ μετά την πρεμιέρα; Τον περιμένατε στην υπόκλιση;
«Κοιτάξτε, ο Βασίλιεφ ήταν απαιτητικός και αυστηρός απέναντί μας. Ούτε μας χάιδευε τα αφτιά ούτε τίποτε. Ολος ο θίασος τον αγάπησε. Οσο για την υπόκλιση, το ξέραμε ότι δεν θα βγει. Μας το είχε πει από πριν ότι δεν εμφανίζεται ποτέ. Αυτό όμως που μας προσέφερε όλον αυτόν τον καιρό ήταν ανεκτίμητο για όλους μας και ιδίως για τα νεότερα παιδιά.
Ηταν τόσο γενναιόδωρος απέναντί μας, σαν παιδαγωγός και δάσκαλος. Είναι ένας σκηνοθέτης που προκαλεί συχνά αντιδράσεις με τις παραστάσεις γιατί δεν χαϊδεύει ούτε τα αφτιά του κοινού. Στην Κομεντί Φρανσέζ, όταν ανέβασε τη "Μασκαράτα" του Λέρμοντοφ, το κοινό αντέδρασε και γιουχάισε έπειτα από μια μεγάλη παύση της παράστασης. Ωστόσο αυτή η παράσταση παραμένει μία από τις σημαντικότερες της παρισινής αυτής σκηνής».
- Διαφωνήσατε, νομίζω, με τη στάση του Νίκου Ψαρρά που ζήτησε «έλεος» από το κοινό στην πρεμιέρα...
«Εγώ προσωπικά δεν θα το έλεγα. Θα προσπαθούσα με το παίξιμό μου να αλλάξω τη στάση του κοινού. Δεν τον κατηγορώ όμως. Είναι η στιγμή που ο Ιάσονας μετατρέπεται σε τραγικό πρόσωπο, είναι η στιγμή που σπαράζει και νιώθει ότι δεν μπορεί να παίξει, να αποδώσει. Ηταν τόσο αυξημένο το δικό του συναίσθημα...».
- Τι απαντάτε στον ανώνυμο θεατή που φώναξε «Ντροπή σου, Κονιόρδου»;
«Εκεί μπορώ να αντιτάξω τα τριάντα χρόνια αδιάκοπης δουλειάς δίπλα σε σπουδαίους μαστόρους. Πραγματικά δεν έχω να πω τίποτε άλλο. Νιώθω υπερήφανη. Δεν πρόδωσα κανέναν από τους δασκάλους μου, δεν πρόδωσα ό,τι υπηρετώ. Το "Ντροπή σου" έπρεπε να εφαρμόζεται με την ίδια εμπάθεια και σε παραστάσεις που εξαπατούν τον κόσμο, σε παραστάσεις που τον κοιμίζουν. Οργίζομαι με ό,τι βλέπω και παρατηρώ ότι μόνο σε ξένους μας παίρνει να ξεσπαθώνουμε. Βλέπω κατά καιρούς τερατώδη πράγματα και ουδείς αντιδρά. Εμένα προσωπικά δεν μου επιτρέπεται να αντιδράσω γιατί είμαι ηθοποιός και νιώθω την αγωνία του συναδέλφου μου και από αλληλεγγύη δεν αντιδρώ. Αλλά νιώθω οργή γιατί δυστυχώς τέτοιες αντιδράσεις δεν γίνονται σε άλλες παραστάσεις. Μου επιτρέπεται να έχω αμφιβολίες για το κριτήριο ενός μέρους των θεατών που έχουν πάθει μια αλλοίωση από την τηλεοπτική λαίλαπα. Το αρχαίο δράμα δεν πρέπει να μετατραπεί σε τηλεοπτική σαπουνόπερα, κάτι που δυστυχώς συμβαίνει ήδη σε ορισμένες παραστάσεις».
- Ελέχθησαν πολλά και για το ιδιαίτερα υψηλό κόστος αυτής της παράστασης.
«Η Πάτρα έδωσε 300.000 ευρώ και κάποια επιπλέον για έκτακτα έξοδα. Συνολικά, όπως είπε και ο πρόεδρος του Φεστιβάλ, η παράσταση δεν ξεπέρασε το κόστος της "Ηλέκτρας" του Πέτερ Στάιν. Μόνο που στη δική μας τη δουλειά απασχολήθηκαν 44 ηθοποιοί. Η "Μήδεια" δεν ήταν η πολυδάπανη παράσταση που σκόρπισε τα λεφτά σε σκηνικά και εφέ. Τα χρήματα πήγαν για την εκπαίδευση των ηθοποιών, για τη δημιουργία ενός κώδικα που θα μας βοηθούσε όλους στη δουλειά μας, για ένα μπόλιασμα στο θέατρο - και δεν εξετάζω το αν άρεσε ή όχι η σκηνοθεσία. Από παιδαγωγικής πλευράς το θέτω και στο αρχαίο δράμα είναι πολύ σημαντικό πράγμα η εκπαίδευση, ο διάλογος».
- Εχετε μπροστά σας έναν μήνα περίπου με παραστάσεις. Εχετε αγωνία για τη συνέχεια; Φοβάστε μη συνεχιστούν οι αντιδράσεις;
«Δεν έχω καμία αγωνία. Εγώ συγκεντρώνομαι στον ρόλο μου και παραμένω πιστή στον Ευριπίδη. Δεν εξαρτώμαι από το κοινό. Βασίζομαι στην προσήλωσή μου στον ρόλο μου, να μη χάσω την ουσία, τη γραμμή της παράστασης. Και αυτό είναι που με κρατά τόσα χρόνια σε αυτή τη δουλειά, με προσωπικές θυσίες τις οποίες επιλέγω εγώ να κάνω. Επί τριάντα χρόνια δεν ξέρω τι θα πει διακοπές το καλοκαίρι. Αυτές είναι οι προσωπικές μου καταθέσεις και θυσίες».
- Το κοινό όμως φάνηκε σαν να μην τις υπολόγισε με τη «Μήδεια»...
«Εγώ δίνω αναφορά μόνο στον Θεό και αυτό σημαίνει ότι δίνω αναφορά σε ό,τι πιστεύω βαθιά μέσα μου, σε ό,τι με κρατά όρθια στη ζωή, σε αυτό που υπηρετώ».
Οι προσεχείς παραστάσεις της «Μήδειας» έχουν ως εξής: απόψε στις Οινιάδες, στις 27/8 στην Καβάλα, στις 29-30/8 στον Υμηττό, στις 3-4-5/9 στην Πάτρα, στις 8-9/9 στη Θεσσαλονίκη, στις 14-15/9 στο Ηρώδειο, στις 16/9 στην Ελευσίνα και στις 18/9 στην Πετρούπολη.
No comments:
Post a Comment