ΓΕΓΟΝΟΣ
Είκοσι τέσσερα χρόνια πριν από τη «Μήδεια» του Βασίλιεφ, μια άλλη παράσταση αρχαίου δράματος, η «Αλκηστις», σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά, είχε γιουχαϊστεί. Η πρωταγωνίστρια εκείνης της παραγωγής θυμάται
ΦΙΛΑΡΕΤΗ ΚΟΜΝΗΜΟΥ
Η Φιλαρέτη Κομνηνού, Αλκηστις στο ομώνυμο έργο του Ευριπίδη: Η παράσταση του ΚΘΒΕ το 1984 σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από το κοινό
Η σκηνική εμπειρία έχει αποδείξει ότι το αρχαίο δράμα είναι λαϊκό θέατρο από τη στιγμή που απευθύνεται σε 10.000 θεατές ανά παράσταση. Είναι επίσης γνωστό ότι η Επίδαυρος, ως θεατρικός χώρος, μπορεί να λειτουργήσει και σαν αρένα. Ως αρένα, λοιπόν, προκαλεί και έντονες αντιδράσεις. Είτε είναι επευφημίες - το χειροκρότημα στον εν λόγω χώρο είναι συναρπαστική και καθοριστική (αλησμόνητη) εμπειρία για τον ηθοποιό - είτε, βέβαια, αποδοκιμασίες και γιουχαΐσματα. Δεν θυμάμαι να συνέβη ποτέ κάτι αντίστοιχο σε παράσταση κλειστού χώρου εδώ στην Ελλάδα, όσο προκλητική και αιρετική και αν ήταν η σκηνοθετική άποψη. Στην Επίδαυρο, όμως, φαίνεται ότι η μαζική προσέλευση του κοινού πολλαπλασιάζει και μεγεθύνει τις αντιδράσεις.
Η δική μας παράσταση στην «Αλκηστη» έτυχε να είναι μία από τις πρώτες που γιουχαΐστηκαν στην Επίδαυρο και, όπως καταλαβαίνετε, το γεγονός ήταν εξαιρετικά σοκαριστικό. Πέρασαν χρόνια από τότε, το 1984 ήταν, και, απ' όσο μπορώ να θυμηθώ, εκείνα που ενόχλησαν ήταν τα σύγχρονα ρούχα: ο Χορός φορούσε σμόκιν και τουαλέτες, ο Ηρακλής γκαμπαρντίνα. Στο χορικό δε, μετά την κηδεία της Αλκηστης, ο Χορός υπέγραφε σε ένα βιβλίο συλλυπητηρίων και μετά ξεσπούσε σε ένα ξέφρενο γλέντι.
Αν παιζόταν τώρα η ίδια παραγωγή, μάλλον δεν θα ενοχλούσε. Τότε, όμως, το θεατρικό κατεστημένο των Επιδαύριων δεν άντεχε τέτοιου είδους «παρεμβάσεις». Η παράσταση χαρακτηρίστηκε βλάσφημη. Μέσα σε όλα, είχαμε και τη θεαματική αποχώρηση από το κάτω διάζωμα της κυρίας Αννας Συνοδινού, γεγονός που προκάλεσε πολλές συζητήσεις. Στον χαιρετισμό, πάντως, θυμάμαι ότι βγήκαμε όλοι οι ηθοποιοί μαζί με τον σκηνοθέτη μας, τον Γιάννη Χουβαρδά. Και αυτό είναι κάτι στο οποίο θα ήθελα να σταθώ: Ο σκηνοθέτης μας τότε βγήκε στη σκηνή μαζί με τους ηθοποιούς του, για να αντιμετωπίσει και εκείνος το κοινό... Επειδή, όταν είσαι ο «εγκέφαλος» μιας σύλληψης, όταν είσαι ο εμπνευστής μιας άποψης καλλιτεχνικής, οφείλεις να υπερασπιστείς και ως παρουσία το έργο σου στον χαιρετισμό και να μην αφήσεις εκτεθειμένους τους ηθοποιούς σου.
Ο ηθοποιός είναι αυτός που βιώνει άμεσα την αρνητική ενέργεια του κοινού. Και εδώ, βέβαια, ανοίγει ένα τεράστιο κεφάλαιο σχετικά με το πόσο υπεύθυνος είναι για το σκηνικό αποτέλεσμα μιας παράστασης. Προσωπικά, δεν θεωρώ ότι είμαστε μόνον εκτελεστικά όργανα. Θέλω να πιστεύω ότι είμαστε συνδημιουργοί και «συνένοχοι» με τον σκηνοθέτη, αλλά, πάλι, δεν μπορώ να μιλήσω απόλυτα, ούτε να σταθώ επικριτικά, επειδή κανένας δεν γνωρίζει με σιγουριά αυτό που «κυοφορείται» στις πρόβες...
Το ότι αντιδρά πάντως το κοινό, εγώ το θεωρώ υγιές σύμπτωμα: Αποδεικνύει ότι το θέατρο είναι ζωντανό. Οτι υπάρχει ανταλλαγή ενέργειας ανάμεσα στους θεατές και στους ηθοποιούς που υποστηρίζουν τα «πεπραγμένα» επί της σκηνής. Εξάλλου, για να μην ξεχνιόμαστε, σε αυτόν τον ίδιο χώρο, τον ιερό χώρο της Επιδαύρου, ακόμη και οι πρόγονοί μας το πετούσαν το μαξιλάρι τους στην ορχήστρα αν κάτι δεν τους άρεσε.
Είναι σίγουρο, πάντως, ότι, αν έβλεπα τη «Μήδεια» στην Επίδαυρο, θα μου ήταν εξαιρετικά δυσάρεστο να παρακολουθώ ως θεατής την αγωνία των συναδέλφων μου. Επειδή, όμως, κάπως το έχω βιώσει και εγώ το συναίσθημα του γιουχαΐσματος σε εκείνη την «Αλκηστη», μπορώ να πω ότι, παρά την οδυνηρή έκπληξη, είναι για τον ηθοποιό και μια εμπειρία συγκλονιστικά αποκαλυπτική. Αναγκάζεσαι να γίνεις μαχητής, ανακαλύπτεις δυνάμεις που δεν τις υποψιαζόσουν, προκειμένου να υπερασπιστείς τον εαυτό σου επί σκηνής. Με την απαραίτητη προϋπόθεση, βέβαια, να συμφωνείς με την άποψη του σκηνοθέτη σου για την ερμηνεία του ρόλου σου, επειδή, σε αντίθετη περίπτωση, ό,τι κάνεις, ό,τι συμβαίνει, είναι ένας εφιαλτικός ψυχαναγκασμός.
Το ΒΗΜΑ, 24/08/2008
No comments:
Post a Comment