ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΣΠΥΡΟ ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟ

Σπύρος Ευαγγελάτος

Οι «Φοίνισσες» που έβλεπαν τα τρένα να περνούν

Συνέντευξη στον ΓΙΩΡΓΟ ΒΙΔΑΛΗ, Ελευθεροτυπία / 2, 12/07/2008

Με τις «Φοίνισσες» του Ευριπίδη, που τις θεωρεί «μια πινακοθήκη όλων των χαρακτήρων του Θηβαϊκού Κύκλου», ο σκηνοθέτης Σπύρος Ευαγγελάτος και το Αμφι-θέατρό του δίνουν το παρών στην Επίδαυρο στις 25 και 26 Ιουλίου σε μετάφραση Κ. Χ. Μύρη.

Στην παράσταση αυτή πρωταγωνιστούν οι Αντιγόνη Βαλάκου (Ιοκάστη), Πέτρος Φυσσούν (Οιδίπους), Στέφανος Κυριακίδης (Κρέων), Κώστας Αθανασόπουλος (Τειρεσίας), Σπύρος Μαβίδης (Παιδαγωγός), Τζίνη Παπαδοπούλου (Αντιγόνη), Θανάσης Κουρλαμπάς (Ετεοκλής), Δημήτρης Παπανικολάου (Αγγελιοφόρος), Νικόλας Παπαγιάννης (Πολυνείκης), Κωνσταντίνος Φάμης (Μενοικέας).

• Ποιο είναι το κυρίαρχο θέμα στις «Φοίνισσες» του Ευριπίδη;

«Το έργο, γραμμένο γύρω στο 409 π.Χ., μετά την αθηναϊκή συντριβή στη Σικελία, αποτελεί μία ακόμη κραυγή διαμαρτυρίας του Ευριπίδη κατά του πολέμου και ιδιαίτερα κατά της απεχθέστερης μορφής του, του εμφυλίου πολέμου. Οι "Φοίνισσες" είναι μια πινακοθήκη όλων των χαρακτήρων του Θηβαϊκού Κύκλου (Ιοκάστη, Οιδίπους, Αντιγόνη, Κρέων, Τειρεσίας, Ετεοκλής, Πολυνείκης κ.λπ.). Η φιλοδοξία και η πλεονεξία του Ετεοκλή και του Πολυνείκη αποτελούν μοχλό και έναυσμα για τον εμφύλιο πόλεμο».

Η αλαζονεία επισύρει την άνωθεν τιμωρία

Ενας σταθμός μπορεί να συμβολίζει την αναχώρηση αγαπημένων προσώπων αλλά και την άφιξη ιταμών εισβολέων. Σε πρώτο πλάνο, η Αντιγόνη Βαλάκου (Ιοκάστη)

• Η κατάρα των Λαβδακιδών οφείλεται στο πεπρωμένο, στην τύχη, στη σύγκρουση με τους θεούς;
  

«Το πεπρωμένο και η τύχη πολλές φορές συμπλέκονται στον Ευριπίδη (κι όχι μόνο σ' αυτόν). Τους θεούς συχνά τους ειρωνεύεται ή έμμεσα τους σχολιάζει όπως στις "Φοίνισσες". Η κατάρα των Λαβδακιδών κατάγεται από την "ύβρη" κάποιων θνητών που πρόσβαλαν τις άγνωστες, υπερφυσικές δυνάμεις. Η αλαζονεία και η μη αναγνώριση υπέρτατων δυνάμεων είναι κατά τον Ευριπίδη ενέργειες που επισύρουν την άνωθεν τιμωρία. Ωστόσο, για το κύρος των "ηθικών" αρχών που προβάλλουν αυτές οι ανώτατες δυνάμεις ο Ευριπίδης συχνά εκφράζει αμφιβολίες».

• Ο Μενοικέας, αποδεχόμενος τον χρησμό, θυσιάζεται για να σωθεί η Θήβα. Η αίσθηση του καθκοντος του πολίτη απέναντι στην πόλη με αποκορύφωμα την αυτοθυσία απέχει μακράν από το σήμερα;

«Υπάρχουν στιγμές στην πορεία των λαών που αναδύονται παρόμοιες εκρηκτικές τάσεις, π.χ. για τη σύγχρονη Ελλάδα το Αλβανικό Επος και η Εθνική Αντίσταση».

• Η σκηνοθετική σας ματιά πού έδωσε μεγαλύτερη βαρύτητα; Τι θέλησε να φωτίσει;

«Τη διαχρονικότητα του ευριπιδικού αντιπολεμικού μηνύματος, το οποίο δυστυχώς είναι και σήμερα σπαρταριστά επίκαιρο. Χωρίς αλλοίωση του κειμένου, τοποθετήθηκε ο τόπος δράσης σ' ένα χώρο "απειλητικό" και οι ρόλοι ντύθηκαν με σύγχρονα κοστούμια. Ο χώρος αυτός μοιάζει σαν ένας εγκαταλειμμένος σιδηροδρομικός σταθμός σ' έναν τόπο κάπως απόμερο. Ενας σταθμός μπορεί να συμβολίζει την αναχώρηση για το μέτωπο αγαπημένων προσώπων, αλλά και την άφιξη ιταμών εισβολέων. Ομως εκτός από το αντιπολεμικό μήνυμα, οι "Φοίνισσες" προβάλλουν ρητά τη δυνατότητα του Ευριπίδη να συνθέτει εκπληκτικούς χαρακτήρες, που εναλλάσσονται με υπέροχες λυρικές εξάρσεις του Χορού, με συναρπαστική δράση και μ' έναν "υποβρύχιο" σαρκασμό».

• Ο Χορός των «Φοινισσών» έχει κάποια ιδιαιτερότητα;

«Ο Χορός αποτελείται από γυναίκες της Φοινίκης που έχουν φτάσει στη Θήβα για να προωθηθούν στους Δελφούς, όπου θα διακονεύουν στον ναό του Απόλλωνα. Παρ' όλους τους παλαιούς δεσμούς Φοινίκης και Θηβών, δίνουν την αίσθηση ότι είναι κάποιες μετανάστριες που εγκλωβίστηκαν στη Θήβα λόγω του πολέμου».

• Η πλούσια σκηνοθετική ενασχόλησή σας με το αρχαίο δράμα (όλος ο Αισχύλος, 5 από τα 7 έργα του Σοφοκλή, 14 του Ευριπίδη, 7 έργα του Αριστοφάνη) τι σας έχει προσφέρει;

«Τη μεγάλη χαρά να υπηρετώ τα συναρπαστικά αυτά κείμενα, προσπαθώντας να μεταδώσω στον σύγχρονο θεατή, κατά το δυνατόν, το μεγαλύτερο ποσοστό των νοημάτων που περιέχουν. Με μια αισθητική που θεωρώ σύγχρονη, η οποία εναλλάσσεται όχι μόνο σε σχέση με κάθε συγγραφέα μα και με κάθε έργο που διαθέτει τη δική του προσωπικότητα. Για παράδειγμα, εντελώς διαφορετική είναι η αισθητική και ο προβληματισμός των "Βακχών" του Ευριπίδη από την "Ελένη" του ίδιου ποιητή».

Τίποτα δεν απαγορεύεται στην τέχνη

• Για το σκηνοθετικό ανέβασμα του αρχαίου δράματος στις μέρες μας ακούγονται χαρακτηρισμοί όπως «συντηρητικό»,«ακαδημαϊκό», «πρωτοποριακό», «μοντέρνο», «μεταμοντέρνο». Ενίοτε παρατηρείται και μια... κοπτική-ραπτική με την οποία αλλάζει το τέλος ενός έργου ή προστίθενται κάποια αποσπάσματα άλλων συγγραφέων. Ποια είναι η άποψή σας επ' αυτού;

«Τίποτα δεν απαγορεύεται στην τέχνη. Τα πάντα είναι θέμα καλού ή κακού γούστου, γνώσης ή άγνοιας».

• Στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου τα τελευταία δύο χρόνια υπάρχει ένα άνοιγμα με νεωτερισμούς-πειραματισμούς. Αυτό το καλοκαίρι έχουμε από Μπέκετ, Οιδίποδα «πειραγμένο» εις διπλούν έως το μπαλέτο της Εθνικής Οπερας του Παρισιού. Ταιριάζει στην Επίδαυρο ή χρειάζεται ένας ιδιαίτερος χώρος για ανάλογους πειραματισμούς;

«Δεν είναι μόνο τα τελευταία δύο χρόνια. Πολλές φορές, ιδιαίτερα από τα Κρατικά Θέατρα, έχουν παρουσιαστεί "πειραματικές διερευνήσεις". Κάποιες σπάνιες φορές πέτυχαν. Η Επίδαυρος είναι ένας χώρος που το ωραίο το δείχνει ωραιότερο και το άσχημο ασχημότερο».

• Το Αμφι-θέατρο κλείνει φέτος 33 χρόνια ζωής με 88 νέες παραγωγές και αμέτρητες επαναλήψεις που παρουσιάστηκαν στην Ελλάδα και σε περισσότερα από 30 διεθνή φεστιβάλ των πέντε ηπείρων. Η πορεία και οι στόχοι του παραμένουν ίδιοι;

«Βασικά ναι, και επεκτείνονται προς νεότερες ανιχνεύσεις».

Μου λείπει η Λήδα

• Πανεπιστημιακός καθηγητής για χρόνια και από το 2005 ακαδημαϊκός. Τι σας έχουν προσφέρει περισσότερο αυτές οι δύο ιδιότητες;

«Το Πανεπιστήμιο, τη χαρά της διδασκαλίας και η Ακαδημία, τη χαρά της γνωριμίας με κάποιες σπουδαίες προσωπικότητες».

• Εχοντας τόσες πολυσχιδείς δραστηριότητες (σκηνοθέτης σε θέατρα και όπερες, μεταφραστής, καθηγητής, ακαδημαϊκός, ερευνητής, επιστήμονας), νιώθετε ότι έχετε μια γεμάτη ζωή; Υπάρχει κάτι που νιώθετε ότι σας λείπει;

«Η Λήδα Τασοπούλου».

• Κάτι που σας ενοχλεί από τη σημερινή ελληνική πραγματικότητα;

«Θα μου ήταν ευκολότερο να σας απαντήσω για τα όσα δεν μ' ενοχλούν. Θα ήταν εμφανώς πολύ λιγότερα».

**Στις «Φοίνισσες» τα σκηνικά-κοστούμια είναι του Γιώργου Πάτσα, η μουσική του Θάνου Μικρούτσικου σε διδασκαλία Γιάννη Αναστασόπουλου, οι φωτισμοί του Ανδρέα Σινάνου. Συμμετέχει 13μελής Χορός. *