Wednesday, July 9, 2008

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΠΕΙΡΑΙΑ


  • ΝΙΚΟΣ ΑΞΑΡΛΗΣ, ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΠΡΕΝΤΑΝΟΥ (επιμέλεια), Ο Πειραιάς και το Δημοτικό Θέατρο, εκδόσεις Τσαμαντάκη

Του Γιώργου ΜΠΑΛΟΥΡΔΟΥ, Η Αυγή, 29/06/2008

Ο πολιτισμός ενός λαού φανερώνεται τόσο στα επίπεδα ανθρωπιάς που προσφέρει απέναντι στους ομόφυλους και αλλόφυλους κατοίκους της χώρας του, στα πλεονάσματα ευαισθησίας που εκπέμπει στον πόνο του άλλου, όσο και στον καθημερινό τρόπο που αντιμετωπίζει το περιβάλλον, μέσα στο οποίο ιστορικά αναπτύχθηκε, διαχρονικά δημιούργησε και πολιτιστικά αναπαρήγαγε την αισθητική του αγωγή και τις όποιες κοινωνικές του σχέσεις. Δικαιώνεται από την δια βίου μικρή αλλά σταθερή του αντίσταση απέναντι στις ανθρώπινες εκείνες δυνάμεις, που, ελέω πολιτικής καιροσκοπικής ανοχής και ιδεολογικής αφιλίας, αλλά και καθυστερημένων τοπικιστικών μικροσυμφερόντων, καταστρέφουν με συνειδητό κομπασμό οτιδήποτε δεν τους είναι οικονομικά χρηστικό και μικροπολιτικά αποτελεσματικό. Κάθε τι που δεν βρίσκεται εντός των ορίων της ατομικής τους, εγωτικής ιδιοτέλειας και στενόμυαλης προχειροπρακτικής.

Και αν πανελλήνια συναντάμε την εγκατάλειψη κάθε πολιτιστικού στόχου ή σκοπού από τη μεγάλη μάζα του λαού, τότε τι να σχολιάσει κανείς για τις επιμέρους τοπικές κοινωνίες και μεγαλουπόλεις, πέραν των ορίων της πρωτεύουσας; Πειραιάς, μια πόλη, ένα επίνειο, όπου για "ανεξήγητους λόγους" έχει τροχοδρομηθεί η φθορά και η παρακμή του. Αν μελετήσει κανείς προσεκτικά τα κείμενα που κατά καιρούς δημοσιεύονται για την πόλη του Πειραιά, όχι μόνο θα απογοητευθεί αλλά και πικραμένα θα αναρωτηθεί, αν πραγματικά άξιζε μια τέτοια τύχη για μια πόλη που ήκμαζε κάποτε από κοινωνική ζωή, πρόσφερε πλουσιοπάροχα τις καλλιτεχνικές της αναζητήσεις στους πολίτες της, φλέρταρε με σπουδαία πολιτιστικά γεγονότα και καταθέσεις δημιουργικής αναφοράς. Σύμβολο της πολιτιστικής ιστορίας του Πειραιά από τους πειραιώτες, και όχι μόνο, υπήρξε το Δημοτικό του Θέατρο, ένα λαμπρό και ένδοξο αρχιτεκτονικό στολίδι της πόλης, που αποτελούσε μια αυτοδύναμη πολιτιστική παρουσία και συγκεφαλαίωνε την αισθητική, τον πλούτο και την ποιότητα όλης της πειραϊκής παράδοσης.
Το Δημοτικό Θέατρο, ισάξιο του Εθνικού Θεάτρου, με την περίοπτη και σημαίνουσα θέση που καταλαμβάνει στο κέντρο της πόλης, με την κομψότητα και καθαρότητα των αρχιτεκτονικών του γραμμών, τη μαγευτική οπτική εντύπωση που αποπνέει, την εσωτερική του κομψότητα και δομική ρυθμολογία, την αυτοδύναμη παρουσία του ύφους του, την αναφορικότητά του στο κεντρικότερο σημείο της πόλης, δεν είναι μόνο η κειμηλιοθήκη της πειραϊκής πολιτιστικής συνείδησης, αλλά και ο τυπολογικός κοινωνικός χαρακτήρας μιας πόλης που κάποτε μεγαλούργησε, υιοθέτησε αξίες διαχρονικού μεγαλείου, ενσωμάτωσε ιδέες, και μας παρέδωσε πρότυπα λαϊκού κοινωνικού ήθους και συμπεριφοράς. Πριν ακολουθήσει, και αυτή με την σειρά της, την πληθωρική νεοελληνική κακομοιριά και αδιαφορία.
Όπως είναι φυσικό επακόλουθο, ο πειραϊκός πτωχοπροδρομισμός της πόλης, και της πειραϊκής κοινωνίας γενικότερα, είχε τις κατασταλτικές επιπτώσεις του και πάνω στο Δημοτικό Θέατρο στον 20ό αιώνα. Οι δυο μεγάλοι σεισμοί που έπληξαν τον ελληνικό χώρο, το 1981 και το 1995 αντίστοιχα, έδωσαν την χαριστική βολή στο περίλαμπρο αυτό σύμβολο της πόλης, που του έμελλε να συμβολίζει την τραγελαφική τραγωδία και πολιτιστική παρακμή της πειραϊκής πόλης, ενώ αρχιτεκτονήθηκε για να την δοξάζει.
Το βιβλίο που επιμελήθηκαν, με άψογη φροντίδα και αγάπη, η θεατρολόγος Κατερίνα Μπρεντάνου και ο μελετητής και συγγραφέας του άλλου αξιόλογου βιβλίου, «Δημοτικό Θέατρο Πειραιά-θέατρο και πόλη» (εκδ. Οδός Πανός 2001) Νίκος Αξαρλής, είναι απαραίτητο όχι πρωτίστως σε κάθε πειραιώτη, αλλά σε όποιον ενδιαφέρεται ουσιαστικά και αληθινά για την ιστορική περιπέτεια και της δικής του πόλης. Το βιβλίο επίσης κοσμείται με έγχρωμες φωτογραφίες από τις διάφορες ιστορικές φάσεις της ιστορίας του Θεάτρου. Τα θέματα που εξετάζονται είναι ποικίλα και ορισμένες φορές αρκετά ειδικού βάρους και ενδιαφέροντος.
Οι εισηγητές είναι επιστήμονες και ειδικοί, από όλο το φάσμα του ειδικού και τοπικού αυτού προβληματισμού. Από την αρχαιολογική του σκοπιά, το κείμενο του Γιώργου Σταϊνχάουερ μας μαρτυρά την αρχαία οικία και το ιερό που υπήρχε στο σημείο αυτό κατά την αρχαιότητα και τα προβλήματα της ανασκαφής του. Ο ιστορικός Βάσιας Τσοκόπουλος, στη δική του εισηγητική κοινωνιολογική διαπίστωση του Δημοτικού Θεάτρου ως συμβόλου της πόλης, εκφράζει την θέση, και όχι αστήρικτα, για το τέλος της "Μικρής μας Πόλης", και το Δημοτικό άγος παλαιότερης πειραϊκής αρχής να διώξει από την πόλη ένα από τα σπουδαιότερα τέκνα της, τον σκηνοθέτη Δημήτρη Ροντήρη. Για την απαξίωση της πειραϊκής αρχής απέναντι στον λαμπρό αυτόν θεατράνθρωπο, κάνουν λόγο και η τραγωδός Ασπασία Παπαθανασίου σε προσφώνηση της στην αρχή του βιβλίου, μιλώντας για την συνεργασία της μαζί του.
Επίσης, η θεατρολόγος Χρυσόθεμις Σταματοπούλου-Βασιλάκου, στο κείμενό της "Ο Δ. Ροντήρης στο Δ. Θ. Πειραιά: 1957-1959", κάνει σύντομη αναδρομή στην μεγάλη προσφορά του σκηνοθέτη στην πόλη, μας μιλά για τους στόχους, τα οράματά του, τις ανιδιοτελείς φιλοδοξίες του και τις δυσκολίες του. Θεατρικού ενδιαφέροντος αλλά και ιστορικά πληροφοριακού είναι και η εισήγηση της θεατρολόγου Κατερίνας Μπρεντάνου, που μας μιλά και για τα άλλα θεατρικά σχήματα και θεατρικούς χώρους που δημιουργήθηκαν στον Πειραιά κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Ο αρχιτέκτονας Νικόλαος Ντόριζας αναφέρεται στα κτίρια του Πειραιά κατά τον 19ο αιώνα και την ιστορία τους.
Η καθηγήτρια θεατρικών σπουδών Άννα Ταμπάκη σχολιάζει γενικά το θεατρικό χώρο και την αστική κοινωνία. Για την αρχιτεκτονική χωροθέτηση του Δημοτικού Θεάτρου και τις δυσκολίες και πολιτικές αντιξοότητες της αποκατάστασής του μας μιλούν σε ιδιαίτερα κεφάλαια οι αρχιτέκτονες Ελένη Φεσσά-Εμμανουήλ, που ασχολείται με τα πανευρωπαϊκά αρχιτεκτονήματα της εποχής της οικοδόμησής του και της σύνολης μορφολογικής του σύνθεσης, ο Νίκος Μπελαβίλας που μιλά για την επανασημασιοδότηση της χωροταξικότητας της πόλης με την αρχιτεκτόνησή του, ενώ ο Θόδωρος Τιμαγένης μας γνωστοποιεί τα σχετικά με την ακουστική και αρχιτεκτονική του. Υπάρχει επίσης το κείμενο του εκπαιδευτικού και σκηνοθέτη Τάκη Τζαμαργιά, του μουσικοσυνθέτη Γιώργου Κουρουπού και τα κείμενα άλλων παρεμβάσεων.
Αξίζει να μνημονεύσουμε τις καίριες διαπιστώσεις του Νίκου Αξαρλή, που με θλίψη μιλά για την παντελή έλλειψη ενδιαφέροντος για το Δημοτικό Θέατρο και την πόλη από τις εκάστοτε Δημοτικές και άλλες αρχές, και το κείμενο του αρχιτέκτονα Μιχάλη Δωρή, για την προσωπική του περιπέτεια στην προσπάθεια αποκατάστασης και αξιοποίησής του.Καλλιτεχνικά εξαντλημένος από την εσκεμμένη αδιαφορία και τις καθυστερημένες προσπάθειες της επίσημης Δημοτικής αρχής τα τελευταία 27 χρόνια, όσον αφορά το Δημοτικό Θέατρο αλλά και την κρατική αβελτηρία, όσον αφορά την αναστήλωσή του, ο Πειραιάς θεωρώ ότι δεν μπορεί να αντέξει το κόστος της αποπεράτωσής του. Θα πρέπει το Δημοτικό Θέατρο να περιέλθει στη δικαιοδοσία του Υπουργείου Πολιτισμού και να τύχη της ίδιας μέριμνας και φροντίδας που έχει το Εθνικό μας Θέατρο.

Ο Γιώργος Μπαλούρδος είναι συγγραφέας

No comments: