Πέρασαν τέσσερις δεκαετίες από τους «Πέρσες» του Καρόλου Κουν, το 1965. Και η Εύα Κοταμανίδου, η όμορφη, σεπτή νεαρή ακόλουθος της Ατοσσας-Νέλλης Αγγελίδου της ιστορικής παράστασης, γίνεται κι αυτή με τη σειρά της τραγική βασίλισσα στην κορυφαία τραγωδία του Αισχύλου, που δραματοποιεί συγκλονιστικά την περσική συντριβή στη ναυμαχία της Σαλαμίνας.
Η παράσταση που ανέβασε το Θεσσαλικό Θέατρο, σε σκηνοθεσία Σταύρου Τσακίρη, με πρωταγωνίστρια μια ηθοποιό γέννημα-θρέμμα του Θεάτρου Τέχνης, δίνεται απόψε στον Βύρωνα και αύριο στο Αττικό Αλσος. Το φάντασμα του Δαρείου υποδύεται ο Σοφοκλής Πέππας και τον Ξέρξη ο Γιάννης Τσορτέκης.
«Τα πρόσωπα της αρχαίας τραγωδίας είναι σύμβολα», λέει η Ατοσσα-Εύα Κοταμανίδου |
«Αυτοί οι 5-6 μήνες προβών στους "Πέρσες" με τον Κάρολο Κουν, μόλις είχα τελειώσει τη δραματική σχολή τού "Τέχνης", με έχουν σημαδέψει στον τρόπο που βλέπω και αισθάνομαι την αρχαία τραγωδία», λέει η Εύα Κοταμανίδου, πρωταγωνίστρια με γερό υποκριτικό οπλοστάσιο. Σαράντα τρία ακριβώς χρόνια μετά, αναμετράται με το τραγικό μέγεθος και τον βουβό θρήνο της Ατοσσας, διάδοχος σε μια αλυσίδα μεγάλων ερμηνειών, απ' την Κατίνα Παξινού και την Ελένη Χατζηαργύρη μέχρι τη Ρένη Πιττακή και τη Λυδία Κονιόρδου.
Η όψη της δουλειάς του Τσακίρη, που θέλησε να ξανασυναντήσει ύστερα από πέντε χρόνια τούς «Πέρσες», είναι «μοντέρνα και απρόσωπη», όπως λέει η Εύα Κοταμανίδου, για να παραπέμπει σε όλες τις εποχές. Στον ανδρικό Χορό των Περσών συμμετέχουν -για πρώτη ίσως φορά στα παραστασιακά χρονικά- και γυναίκες. Μαζί με την Ατοσσα, που είναι ντυμένη στην πορφύρα και φορά μαύρο τουρμπάνι στα μαλλιά, και ο Χορός μοιράζεται ένα μέρος απ' τον μονόλογο του Ξέρξη.
Η τραγωδία πρέπει -πιστεύετε- να ανεβαίνει με συγκεκριμένο τρόπο. Οι ξένοι σκηνοθέτες την αντιμετωπίζουν κυρίως, ως ψυχολογικό θέατρο, σαν να πρόκειται για Ιψεν και Στρίντμπεργκ.
«Η αρχαία τραγωδία δεν έχει ψυχολογία, όπως τα άλλα είδη θεάτρου. Αυτό που αισθάνεσαι, είναι πολύ μεγάλο και δυνατό. Τα πρόσωπά της είναι σύμβολα. Δεν πηγαίνεις ψυχολογικά να πλησιάσεις τέτοια μεγέθη και αρχέτυπα. Στην αρχή, ίσως, πηγαίνοντας ψηλαφιστά, αφήνεις λίγο χώρο στην ψυχολογία. Κατόπιν, πρέπει να την υπερβείς».
Η όψη της δουλειάς του Τσακίρη, που θέλησε να ξανασυναντήσει ύστερα από πέντε χρόνια τούς «Πέρσες», είναι «μοντέρνα και απρόσωπη», όπως λέει η Εύα Κοταμανίδου, για να παραπέμπει σε όλες τις εποχές. Στον ανδρικό Χορό των Περσών συμμετέχουν -για πρώτη ίσως φορά στα παραστασιακά χρονικά- και γυναίκες. Μαζί με την Ατοσσα, που είναι ντυμένη στην πορφύρα και φορά μαύρο τουρμπάνι στα μαλλιά, και ο Χορός μοιράζεται ένα μέρος απ' τον μονόλογο του Ξέρξη.
Η τραγωδία πρέπει -πιστεύετε- να ανεβαίνει με συγκεκριμένο τρόπο. Οι ξένοι σκηνοθέτες την αντιμετωπίζουν κυρίως, ως ψυχολογικό θέατρο, σαν να πρόκειται για Ιψεν και Στρίντμπεργκ.
«Η αρχαία τραγωδία δεν έχει ψυχολογία, όπως τα άλλα είδη θεάτρου. Αυτό που αισθάνεσαι, είναι πολύ μεγάλο και δυνατό. Τα πρόσωπά της είναι σύμβολα. Δεν πηγαίνεις ψυχολογικά να πλησιάσεις τέτοια μεγέθη και αρχέτυπα. Στην αρχή, ίσως, πηγαίνοντας ψηλαφιστά, αφήνεις λίγο χώρο στην ψυχολογία. Κατόπιν, πρέπει να την υπερβείς».
Ολος ο θίασος των «Περσών» του Θεσσαλικού Θεάτρου, με φόντο στίχους της τραγωδίας στο πρωτότυπο |
Οι μεταμοντέρνες προσεγγίσεις στερούνται αυτού του μεγέθους;
«Προσωπικά, δεν αρνούμαι στους νέους το δικαίωμα στον πειραματισμό, αλλά δεν δέχομαι να παραγνωρίζουμε τον μεγάλο λόγο της αρχαίας τραγωδίας, ο οποίος με έναν τρόπο τα λέει και τα εξηγεί όλα. Τα πάθη των ανθρώπων στην αρχαία τραγωδία δεν τελείωσαν το 2008. Δεν έχουμε και σήμερα Μήδειες και Ηλέκτρες; Την αλαζονεία της εξουσίας, που περιγράφει ο Αισχύλος στους "Πέρσες", τη βλέπεις άνετα στο αμερικανικό imperium σήμερα, στο Βιετνάμ παλαιότερα ή στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο με τον Αδόλφο Χίτλερ. Δεν γλιτώνουμε από τους πολέμους. Δεν τελειώνουν ποτέ η αλαζονεία, η ζήλεια, ο έρωτας. Η ανθρώπινη ψυχή πάντα κλυδωνίζεται από τα ίδια πάθη. Απλώς, σήμερα, η έκφραση αυτών των παθών είναι διαφορετική. Εκεί ενδεχομένως την πατάνε οι μεταμοντέρνοι».
Πώς είδατε, πώς δουλέψατε την Ατοσσα;
«Την Ατοσσα, τη βλέπω σαν γυναίκα, σύζυγο και μητέρα. Είναι μητέρα όχι αποκλειστικά του Ξέρξη, αλλά όλων των προσώπων που χάθηκαν στη Σαλαμίνα. Τη βλέπω σαν μια παγκόσμια μητέρα που θρηνεί για τις καταστροφές του πολέμου. Ως μητέρα, δικαιολογεί την αλαζονεία του γιου της λέγοντας ότι παρασύρθηκε από φίλους κι ότι οι προσβολές των τρίτων γέννησαν την απόφαση να εκστρατεύσει. Είναι μητέρα-αρχέτυπο».
* Οι «Πέρσες» του «Θεσσαλικού» ανεβαίνουν στη νέα μετάφραση του Κώστα Λάνταβου, με σκηνικά και κοστούμια Ελένης Μανωλοπούλου, χορογραφίες Αποστολίας Παπαδαμάκη και μουσική Νίκου Κυπουργού. Παίζουν επίσης οι: Μάνος Ζαχαράκος, Τατιάνα Παπαμόσχου, Νίκος Γιαλελής, Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος, Ελισάβετ Μουτάφη, Αλέξανδρος Μπαλαμώτης, Αλμπέρτο Φάις, Φανή Γέμτου κ.ά. *
«Προσωπικά, δεν αρνούμαι στους νέους το δικαίωμα στον πειραματισμό, αλλά δεν δέχομαι να παραγνωρίζουμε τον μεγάλο λόγο της αρχαίας τραγωδίας, ο οποίος με έναν τρόπο τα λέει και τα εξηγεί όλα. Τα πάθη των ανθρώπων στην αρχαία τραγωδία δεν τελείωσαν το 2008. Δεν έχουμε και σήμερα Μήδειες και Ηλέκτρες; Την αλαζονεία της εξουσίας, που περιγράφει ο Αισχύλος στους "Πέρσες", τη βλέπεις άνετα στο αμερικανικό imperium σήμερα, στο Βιετνάμ παλαιότερα ή στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο με τον Αδόλφο Χίτλερ. Δεν γλιτώνουμε από τους πολέμους. Δεν τελειώνουν ποτέ η αλαζονεία, η ζήλεια, ο έρωτας. Η ανθρώπινη ψυχή πάντα κλυδωνίζεται από τα ίδια πάθη. Απλώς, σήμερα, η έκφραση αυτών των παθών είναι διαφορετική. Εκεί ενδεχομένως την πατάνε οι μεταμοντέρνοι».
Πώς είδατε, πώς δουλέψατε την Ατοσσα;
«Την Ατοσσα, τη βλέπω σαν γυναίκα, σύζυγο και μητέρα. Είναι μητέρα όχι αποκλειστικά του Ξέρξη, αλλά όλων των προσώπων που χάθηκαν στη Σαλαμίνα. Τη βλέπω σαν μια παγκόσμια μητέρα που θρηνεί για τις καταστροφές του πολέμου. Ως μητέρα, δικαιολογεί την αλαζονεία του γιου της λέγοντας ότι παρασύρθηκε από φίλους κι ότι οι προσβολές των τρίτων γέννησαν την απόφαση να εκστρατεύσει. Είναι μητέρα-αρχέτυπο».
* Οι «Πέρσες» του «Θεσσαλικού» ανεβαίνουν στη νέα μετάφραση του Κώστα Λάνταβου, με σκηνικά και κοστούμια Ελένης Μανωλοπούλου, χορογραφίες Αποστολίας Παπαδαμάκη και μουσική Νίκου Κυπουργού. Παίζουν επίσης οι: Μάνος Ζαχαράκος, Τατιάνα Παπαμόσχου, Νίκος Γιαλελής, Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος, Ελισάβετ Μουτάφη, Αλέξανδρος Μπαλαμώτης, Αλμπέρτο Φάις, Φανή Γέμτου κ.ά. *
[Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΚΛΕΦΤΟΓΙΑΝΝΗ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 09/07/2008]
No comments:
Post a Comment