Του ΓΡΗΓΟΡΗ ΙΩΑΝΝΙΔΗ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 07/07/2008
Κανείς ασφαλώς δεν περίμενε από το «Αττις» έναν λιγότερο απαιτητικό «Αίαντα», ακόμα και αν το πρόγραμμα των διεθνών εμφανίσεων περιελάμβανε και μια στάση στο προ-ολυμπιακό Πεκίνο.
Η Σοφία Χιλλ σε μια σκηνή από τον «Αίαντα» του Θόδωρου Τερζόπουλου, που ίσως θα αναπτυσσόταν καλύτερα σε ένα σκηνικό «σκοτεινό θάλαμο», απ' ό,τι στο ανοιχτό θέατρο της Μικρής Επιδαύρου |
Φαντάζεται κανείς την έκπληξη του κινέζικου κοινού όταν στη θέση μιας τραγωδίας από την εξωτική Ελλάδα είδε κάτι γνώριμο, κάτι που κουβαλούσε μέσα από πολλούς δρόμους τον ανατολίτικο σκηνικό κώδικα αισθητικής επιλογής και πύκνωσης. Εχω την εντύπωση ότι αυτοί οι άγνωροι Κινέζοι θεατές διέκριναν σημεία του «Αίαντα», στα οποία εμείς είμαστε ακόμα τυφλοί.Για εμάς τους δυτικούς η τελευταία εργασία του Τερζόπουλου αναπτύχθηκε ως μεταδραματικό σχόλιο και αποδομική παρέμβαση στον αρχαίο λόγο. Τη βάση την έδωσε όχι το αρχαίο κείμενο, αλλά οι κρύπτες του, τα καλυμμένα αρχαία φρεάτιά του, που μεταφέρουν την τραγική αδυναμία της ανθρωπότητας να κατανοήσει τον εαυτό της, τη μοίρα της να επαναλάβει τις λέξεις της μέχρι να λησμονήσει το πρώτο τους νόημα.Εκείνο που έχει βέβαια ενδιαφέρον δεν είναι μόνο η κατάβαση, αλλά η απεικόνισή της. Στην παράσταση του «Αττις» ένας ήρωας πάσχει σαν θύμα και σαν θύτης, διεκδικώντας τη συμμετοχή του στις δύο όψεις της Ιστορίας. Την ίδια στιγμή η αρσενική φύση του πολεμιστή εκθηλύνεται και γελοιοποιείται, η γόβα αντικαθιστά το μαχαίρι και το κόκκινο γεμίζει τη σκηνή σε βάρος του μαύρου. Θα ήταν πράγματι μια αστεία ιστορία για παθήματα παλιών καραβανάδων, αν δεν οδηγούσε στην έκπτωση μιας ηρωικής μορφής και το χαμό πολλών άλλων αθώων, αν η σκηνή δεν γέμιζε στο τέλος με φέρετρα. Ας μην ξεχνιόμαστε: είναι μια ιστορία πολέμου ο «Αίαντας», ιστορία θανάτου που αφηγούνται πολεμιστές.Οπως και στην «Julie», στον «Αίαντα» ο Τερζόπουλος αναπτύσσει μια αφηγηματική τεχνική, η οποία από τη βασική λέξη-ήχο προχωρά στη συνεκφώνηση και από το ατομικό συναίσθημα καταλήγει στην πολλαπλή μίμηση. Παρόμοια, στη διαγώνια διάταξη της σκηνής η μυθική αναγωγή του ήρωα διαχέεται στην αφήγηση του πλήθους και η περιπέτειά του εμπλέκεται στη μνήμη των πολλών. Η λέξη γίνεται μύθος και το σωματικό άλγος μηχανική κίνηση, όπως η αγωνία και η μνήμη εκλογικεύονται σε ομαδικό σκοπό και εμβατήριο, σε ανέκδοτο ή εθνική ιστορία.Στην αρχή και το τέλος της ιστορίας βρίσκεται βέβαια πάντα η πολιτική. Μια μεγάλη δύναμη ξέσπασε σε αμνούς και τελικά ενάντια στον εαυτό της. Αποτελεί στιγμή βαθιάς (μπρεχτικής) συνειδητοποίησης το ότι η ιστορία καταλήγει στο γέλιο για το πάθημα του Αίαντα. Ενας σπουδαίος άνδρας οδηγήθηκε στη γελοιοποίηση. Και τι λέει λοιπόν η ιστορία του στους άλλους άνδρες;... Δεν λέει απολύτως τίποτα. Η μαζική αδράνεια οδηγεί σε ειρωνικά σχόλια και γελάκια, η περιπέτεια θάβεται στην ολοένα διογκούμενη άγνοια.Διατηρώ τις αμφιβολίες μου στο κατά πόσον μπορεί αυτή η εξαιρετικά πυκνή πρόταση να συμβιβαστεί με τις ιδιαιτερότητες του ανοιχτού χώρου. Το εικαστικό όραμα του Τερζόπουλου αναπτύσσεται σε μαύρο καμβά, στηρίζεται στις αντιθέσεις και χτίζεται στη σιωπή. Η πραγμάτωσή του απαιτεί επομένως ένα σκηνικό «σκοτεινό θάλαμο», μια αρχική συνθήκη που αδυνατεί να διαθέσει η Μικρή Επίδαυρος με τον όμορφο φοίνικα σε πρώτο πλάνο και το αργολικό χωριό στο βάθος. Ακόμα όμως και σε αυτό το αντίξοο, διασπαστικό περιβάλλον, η Σοφία Χιλλ κατόρθωσε να αποδώσει μια σπαρακτική γυναικεία παρέμβαση στον ανδρικό παραλογισμό. Δίπλα της ο Αντώνης Μυριαγκός σωματοποίησε άριστα το δίπολο θύμα και θύτη, ξεπερνώντας τα συμβατικά όρια της ανθρώπινης εκφραστικότητας. Ο Τάσος Δήμας καθοδηγούσε την εξαιρετικά δουλεμένη ομάδα τού «Αττις», που αποτελούνταν από τους Θανάση Αλευρά, Νίκο Παπαϊωάννου, Σάββα Στρούμπο και Γιώργο Τζωρτζή.
No comments:
Post a Comment