Κριτική Γιάννης Βαρβέρης, Η Καθημερινή, 13/07/2008
Ο. Σαίξπηρ: Άμλετ, σκην.: Ελίζαμπεθ Λεκόντ. Θέατρο: The Wooster Group (στο «Πειραιώς 260» - Φεστιβάλ Αθηνών)
«Ερχονται οι Αμερικάνοι!» Και δύσκολο να τους αντέξεις μέχρι το τέλος - σε όλα. Το νεοϋορκέζικο Wooster Group κατόρθωσε να εξοντώσει τον «Αμλετ», τους ηθοποιούς του που εκμηδενίσθηκαν κάτω από τα χιλιάδες εφέ και τέλος να εξοντώσει τον καλόπιστο εκείνον θεατή που, ακούγοντας τον τίτλο, σπεύδει να ενωτισθεί το κλασικό αριστούργημα.
Το εγχείρημα ξεκίνησε από μία ιδέα που παριστάνει την αρτηρία, ενώ δεν είναι παρά ένα ισχνότατο φλεβίδιο: ό,τι λέγεται και πράττεται επί σκηνής αναπαράγει με υποτίθεται σχολιάζουσα κινησιολογική μίμηση παλαιότερες φιλμικές προσεγγίσεις του «Αμλετ» που προβάλλονται ταυτοχρόνως. Προεξάρχουσα εκείνη του σκηνοθετήσαντος Τζον Γκίλγουντ με τον Ρίτσαρντ Μπάρτον στον επώνυμο ρόλο (1964). Η παράσταση παρακολουθεί το φιλμ, μια άθλια κόπια, την οποία όποτε αποφασίζει η σκηνοθέτις την «τρέχει» ή τη σταματά. Οι ηθοποιοί, έξω από κάθε συνέπεια ρόλου, με παρδαλά ρούχα γελοίας διαχρονίας, επαναλαμβάνουν σαν νευρόσπαστα όλες τις κινήσεις της ταινίας στο μόνιτορ, ακόμα και τις δυστροπίες της παλιάς κόπιας. Οι σκηνές αλλάζουν με τρόπο σχεδόν ακατανόητο και εκτυλίσσονται με τρόπο εγγυημένα θορυβώδη: τροχήλατα αμαξίδια, ένα συρόμενο μεγάλο τραπέζι, άσχετα προς τη δράση πρόσωπα (μπρεχτικά, μαθές) και διάφορα ανεξήγητα praticabili «φλυαρούν» άνευ λόγου και παράγουν μεγαλύτερη σύγχυση απ’ αυτήν που προξενεί η ήδη κουραστική «αντίστιξη» ανάμεσα στην ταινία και στα θεατρικά δρώμενα.
Το περίπου πανδαιμόνιο επιδοτούν και άλλα δύο μόνιτορ που φιλοξενούν επίσης άσχετες βιντεοσκοπημένες μικρολεπτομέρειες, έτσι ώστε και ο αγγλομαθέστερος θεατής να πολυδιασπάται μεταξύ των πολλαπλών επιπέδων θέασης και ακρόασης. Υπό αυτούς τους όρους γελοιοποιούντος το έργο σχολιασμού, δεν μπορεί όπως καταλαβαίνετε να γίνει λόγος για οποιαδήποτε ανάγνωση του «Αμλετ». Εκεί που η τεχνολογία γεννάει την κακογουστιά και ο πληθωρισμός των άκριτων «ευρημάτων» καταπνίγει με επιμέλεια τον λόγο και τους χαρακτήρες, ο ολετήρας μεταμοντερνισμός γελάει σαρκαστικά επιχαίροντας για το σφαγιαστικό επίτευγμά του. Το Wooster Group υπόσχεται στο πρόγραμμα έναν «απόλυτα σύγχρονο αλλά και απόλυτα πιστό στο πρωτότυπο» Αμλετ. Προφανώς με το σύγχρονο εννοεί τον καταιγισμό των μέσων της τεχνολογίας και με το πρωτότυπο μάλλον άλλο πράγμα θηρεύει: την πάση θυσία πρωτοτυπία που ακκίζεται και μορφάζει πνίγοντας μέσα στην εντυπωσιοθηρική ανοησία της κάθε ίχνος από την ποίηση αλλά και την τραγική διάσταση του μεγάλου ελισαβετιανού. Η ποίηση αντικαταστάθηκε από δύσηχα τραγουδάκια και η τραγική διάσταση από το τραγικό αποτέλεσμα. Οσο για τους ελληνικούς υπέρτιτλους, εντελώς αποσπασματικούς αλλά καλομεταφρασμένους, πολλές φορές καλύπτονταν από τις μετακινούμενες σιδερένιες επιφάνειες.
Η παράσταση αυτή ήταν meaningless - το γράφω στη γλώσσα της κυρίας Λεκόντ και της ομάδας της εν είδει ραβασακίου, για να συνεννοηθούμε χωρίς πολλά λόγια. Αλλά φοβάμαι πως δεν πρόκειται να συνεννοηθούμε, γιατί εγώ νομίζω τα «αρτηριοσκληρωτικά» δικά μου κι εκείνοι νομίζουν πως θαυματουργούν με νεόκοπες μεγαλοφυείς συλλήψεις. Μα επιτέλους, χωριουδάκι της Ανατολίας ή «από τα Φράατα πέρα» είμαστε για να μας επιφυλάσσουν τέτοιο θέαμα «bon pour l’ Orient»;
Ευτυχώς ήδη παρατηρώ απέναντι σε τέτοιου είδους εγχειρήματα μια κόπωση και μια διστακτικότητα του κοινού, ολοένα ογκούμενες. Η εποχή που ο τσεκουροφόρος μεταμοντερνισμός επέβαλλε ενθουσιασμό και άμβλυνση κριτηρίων στο κοινό σιγά σιγά παρέρχεται και μάλιστα σε όλες τις τέχνες. Ο αποδέκτης, θεατής ή ό,τι άλλο, θέλει να ξανακούσει τα κείμενα, υπό άλλη οπτική γωνία ίσως, επαναστατική ή ρηξικέλευθη ίσως, αλλά να τα ξανακούσει. «Αμλετ» σαν τον φετινό θα τον δείχνει η κυρία Λεκόντ σε dvd στα εγγονάκια της, απαρηγόρητη επειδή τελικά δεν καταλάβαμε το μικρομεγαλείο της.
No comments:
Post a Comment