«Ιστορίες από το δάσος της Βιέννης», με το Εθνικό Θέατρο
 |
Με εξαίρεση τις «Ιστορίες από το δάσος της Βιέννης», που θεωρείται και το σημαντικότερο έργο του, άγνωστα στο ελληνικό θέατρο παραμένουν τα υπόλοιπα (ουκ ολίγα) έργα του Ούγγρου δραματουργού Εντεν φον Χόρβατ. Αυστροουγγρικής καταγωγής, γερμανομαθής, τριαντάχρονος όταν έγραψε αυτό το έργο (1931), ο Χόρβατ ηθογράφησε με τόλμη την καθημερινή ζωή με τα ποικίλα προβλήματά της, τις συμπεριφορές, τις συνήθειες, τις σχέσεις, τη θρησκοληψία, τον πουριτανισμό αλλά και τους ελευθεριάζοντες έρωτες, το βιοπορισμό με μικρομαγαζάκια, την υφέρπουσα φτώχεια, την ανεργία, τον παρασιτισμό, την έως εθνικισμού πατριδολατρική υπερηφάνειά τους για τα περασμένα μεγαλεία και την κουλτούρα της «περιούσιας» Αυστρίας, την πολιτική «ύπνωση» των θλιβερών ουσιαστικά μικροαστών και των ασυνειδητοποίητων κοινωνικά λαϊκών στρωμάτων της Βιέννης. «Υπνωση» που διευκόλυνε να κυοφορηθεί μέσα στα σπλάχνα τους και το «αυγό του φιδιού». Ο συμπατριώτης τους Χίτλερ, κι εκείνοι ανέμελοι, αδιάφοροι, ασυνειδητοποίητοι, δεν αντιλαμβάνονται την επερχόμενη, ολέθρια γι' αυτούς, ναζιστική θηριωδία. Ενα απόλυτα νατουραλιστικό, υπόκρυφα δραματικό, με κριτική ματιά και υποδόριο σαρκαστικό χιούμορ, μια πολυπρόσωπη κοινωνική τοιχογραφία, συνθεμένη με «φέτες» από την καθημερινή ζωή απλών ανθρώπων - κατοίκων σε προπολεμικές πολυκατοικίες μιας λαϊκής γειτονιάς της Βιέννης, με «πικρό χιούμορ, έπλασε ο Χόρβατ. Κεντρικά πρόσωπα της «τοιχογραφίας» δύο νέοι. Θύματα, ουσιαστικά - και οι δύο - αυτής της κοινωνίας. Ενας ομορφονιός, φευγάτος από το χωριό του, άνεργος, τζογαδόρος στις ιπποδρομίες, εραστής μιας χήρας, αποπλανά την αρραβωνιασμένη με τον χασάπη της γειτονιάς, κόρη ενός χήρου που ψωμοζεί ως «μάγος». Η κοπέλα μένει έγκυος, γεννά, παλεύει να θρέψει όχι μόνο το νόθο παιδί της, αλλά και τον άνεργο αγαπημένο της, αλλά εγκαταλειμμένη από αυτόν, πάσχουσα από το θάνατο του μωρού της - το «λύτρωσε» από την άθλια ζωή που το περίμενε, δηλητηριάζοντάς το η γιαγιά του αγαπημένου της - από έσχατη απελπισία δέχεται να παντρευτεί τον πρώην αρραβωνιαστικό της, τον χαζούλη χασάπη που βγαίνει «νικητής της αγάπης» σε μια ζωή που συνθλίβει τον άνθρωπο και σκοτώνει την αγάπη. Αυτό το γάμο - αγοραπωλησία της δύστυχης κοπέλας παζαρεύει και ο πατέρας του παιδιού της, και μετά ξανασμίγει με τη χήρα και συνεχίζει να την εκμεταλλεύεται, όταν εκείνη διώχνει έναν άλλο, φιλοναζί νεαρό εραστή της. Το νατουραλιστικό ήθος, το πικρό χιούμορ, το μεσοπολεμικό κοινωνικό κλίμα του έργου υπηρέτησε η έξοχης ευγλωττίας μετάφραση του Γιώργου Δεπάστα. Ηθος, χιούμορ, κοινωνικό κλίμα που «φώτισε» η λεπτομερειακά δουλεμένη σκηνοθεσία του Γιάννη Χουβαρδά, αναδεικνύοντας εμμέσως και την επικαιρική αξία του έργου. Και για να αναδείξει την επίκαιρη αξία του έργου, για να καταδείξει τα -όμοια με τα σημερινά - παρακμιακά, εκμεταλλευτικά, εκπορνευτικά «ήθη» της εποχής του ναζισμού, πρόσθεσε σχολιαστικά μουσικοχορευτικά και κειμενικά «ιντερμέδια». Εύστοχα κατά τη γνώμη της στήλης, αλλά που με την ποσότητα και τη διάρκειά τους «βάρυναν», έκαναν μακρόσυρτη την παράσταση. Συνεργάτες της πολύ ενδιαφέρουσας σκηνοθεσίας ήταν το νατουραλιστικής ακρίβειας σκηνικό και κοστούμια του Χέρμπερτ Μουράουερ, οι σκόπιμα άπλετοι φωτισμοί του Λευτέρη Παυλόπουλου, τα αυστριακά μουσικά κομμάτια και τραγούδια σε επιλογή, επεξεργασία, και ζωντανή εκτέλεση από τον Νίκο Πλάτανο και μερικούς ηθοποιούς. Μεγάλο στήριγμα της σκηνοθεσίας ήταν οι ηθοποιοί που επέλεξε. Ταλαντούχοι όλοι τους, αποτέλεσαν ένα πολύ καλό υποκριτικό σύνολο, με εξέχουσα, τη σύνθετη χαρακτηρολογικά και ψυχογραφική ερμηνεία του Νίκου Κουρή, στον πρωταγωνιστικό ρόλο του νεαρού, ανερμάτιστου, ανεύθυνου, παρασιτικού, θύτη γυναικών, παραγώγου αλλά και θύματος μιας τέτοιας κοινωνίας. «Σοφή» υποκριτικά και εκπληκτικής σκηνικής λάμψης η ερμηνεία της Αλέκας Παΐζη. Πολύ καλές ήταν και οι ερμηνείες των Δημήτρη Ημελλου, Ακύλα Καραζήση, Θέμιδας Μπαζάκα, Ολγας Δαμάνη, Θέμι Πάνου, Αγγελικής Παπούλια, Γιώργου Γλάστρα, Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου.
«Αναζητώντας τον Οιδίποδα» με το «Θέατρο της Σιωπής»
 |
Εχοντας σπουδάσει θέατρο, αλλά και την τέχνη της μιμικής δίπλα στον Μαρσέλ Μαρσώ, η Ασπασία Κράλλη, με πάθος, με μακρόχρονη άσκηση, με το «Θέατρο της Σιωπής» που δημιούργησε πριν χρόνια, υπηρετεί με σεβασμό, αλλά και με ερευνητικό - θεματολογικά και αισθητικά - πνεύμα, αυτό το σπουδαίο είδος. Εξαίρετος «καρπός» αυτής της σεμνής καλλιτεχνικής προσπάθειας είναι η μιμοθεατρική δημιουργία της «Αναζητώντας τον Οδοίποδα» (παρουσιάστηκε από το Φεστιβάλ Αθηνών, στο «Σχολείον»). Η Α. Κράλλη, σε εποχή μεγάλης αλληλοεμπλοκής όλων των τεχνών, εμπνεόμενη από το μύθο των Λαβδακιδών, κατάφερε με την τέχνη της μιμικής να «εικονοποιήσει» έναν από τους πιο συνταρακτικούς μύθους του ανθρώπινου γένους. Το μύθο για την αιμομεικτική, αιμάτινη, ενοχική πορεία του ανθρώπου. Να συμπυκνώσει την πατρογονική αμαρτία του Λάιου, που παίδευσε τον Οιδίποδα και τα τέκνα αυτού. Με συντελεστές το σκηνικό (Adrian Fluture), τα συμβολικά κοστούμια, τους ατμοσφαιρικούς φωτισμούς (Λ. Παυλόπουλος), την υποβλητική μουσική (Σταύρος Γασπαρινάτος), την καλοδουλεμένη κίνηση (Ζωή Χατζηαντωνίου), το μυθοπλαστικό σενάριο, τη σκηνοθεσία και ερμηνευτική καθοδήγηση της Α. Κράλλη κατέστησε «ποίηση» και εύγλωττο «λόγο» τη σιωπή, την κίνηση του σώματος, τη χειρονομία, την πλαστικότητα του προσώπου της ίδιας (στο ρόλο του Τειρεσία) και των πολύ καλών συμπαικτών της: Ηλίας Μελέτης, Ιάσων Κουρούνης, Μαλαματένια Γκότση, Κώστας Κορωναίος, Γιώργης Τσαμπουράκης.
«Αίας» από το «Αττις»
 |
Κάθε ιμπεριαλιστικός πόλεμος - πολύ περισσότερο οι σημερινοί - σημαίνουν χυμένο αίμα. Σφαγή θυμάτων αλλά και των θυτών τους. Λυκοσυμμαχία, αλληλοπροδοσία, παραλογισμός, αλληλοανταγωνισμός μεταξύ των θυτών για το ποιος θα ορίζει τα όπλα και τα κέρδη του επεκτατικού πολέμου. Και βέβαια, αμέτρητα φέρετρα. Αυτό το διαχρονικής αξίας αντιπολεμικό μήνυμα, αλλά και επικαιρικής υπογράμμισής του, στο τέλος της παράστασης με το αντιπολεμικό τραγούδι «Final cut» των «Pink Floyd» (αναφέρεται στο Αφγανιστάν και το Ιράκ), ήταν ο θεματικός «πυρήνας» και ο κινητήριος «μοχλός» του σκηνικού πειραματισμού που παρουσίασε ο δημιουργός του θιάσου «Αττις», Θόδωρος Τερζόπουλος, στο μικρό θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου, υπό τον τίτλο «Αίας». Ο σκηνοθέτης, χρησιμοποιώντας ένα πολύ μικρό απόσπασμα του σοφόκλειας τραγωδίας (στη μετάφραση του Ιωάννη Γρυπάρη), απόσπασμα που συνοψίζει τη «βάση» του μύθου του τραγικού Αίαντα, ο οποίος παραφρονώντας από τον πόλεμο στην Τροία και νιώθοντας προδομένος από τους «συμμάχους» του Αχαιούς, σφάζει ένα κοπάδι ζώα, νομίζοντας πως σφάζει τους ανταγωνιστές του και τελικώς συνειδητοποιώντας την αυτογελοιοποιητική πράξη του αυτοκτονεί - συνέθεσε μια ακόμη πειραματική διερεύνηση των ερμηνευτικών προβλημάτων του αρχαίου δράματος. Μια ακόμη ερμηνευτική διερεύνηση, με τη μανιερισμένη πια ερμηνευτική «μέθοδό» του: Επικέντρωση σε ένα θεματολογικό - νοηματικό, σκηνοθετικό και αισθητικό μοτίβο. Ατέλειωτες επαναλήψεις μιας λέξης, μιας φράσης ή περισσότερων, από ένα μικρό μόνο απόσπασμα του εκάστοτε έργου με το οποίο πειραματίζεται. Πάντα σκουρόχρωμα λιτό αλλά και συμβολιστικό σκηνικό και κάποια συμβολιστικά σκηνικά αντικείμενα. Ομοιόμορφης κινησιολογίας «σωματοποίηση» και ιδιότυπη φωνητικά εκφορά του λόγου και με λαρυγγισμούς περίεργους. Απλή γεωμετρική διάταξη της σκηνικής δράσης, με τους ερμηνευτές διαταγμένους σε διασταυρούμενες ή παράλληλες σειρές ή μετωπικά. Ο πειραματισμός του Θ. Τερζόπουλου, δεδομένου και του αξιέπαινου μηνύματός του, δε στερείται ενδιαφέροντος. Πρόκειται περισσότερο για χρήσιμη άσκηση για νέους ηθοποιούς, καταλληλότερη για την αίθουσα του επιχορηγούμενου από το ΥΠΠΟ θιάσου. Ασκηση πάνω σε ένα και μόνο θεματικό στοιχείο και μόνο για το ερμηνευτικό πρόβλημα της όρχησης του χορού και όχι για άσκηση με τα συνολικά ερμηνευτικά προβλήματα που θέτει μια αρχαία τραγωδία. Αξιοι αναφοράς για την απόλυτα πειθαρχική στη σκηνοθεσία ερμηνεία τους είναι οι ηθοποιοί Θανάσης Αλευράς, Τάσος Δήμας, Αντώνης Μυριαγκός, Νίκος Παπαϊωάννου, Σάββας Στρούμπος, Γιώργος Τζωρτζής, Μιλτιάδης Φιορέντζης, Σοφία Χιλλ.
ΘΥΜΕΛΗ, Ριζοσπάστης, 09/07/2008
No comments:
Post a Comment