Θαυμάσιες ερμηνείες, συμβατική σκηνοθεσία

Ενα γκρίζο θαμπό, σαν ακουαρέλα, στην πρώτη σκηνή του «Μπορίς Γκοντουνόφ», είναι το περιβάλλον μέσα στο οποίο ο ρωσικός λαός διεκδικεί να στεφθεί ο νέος του τσάρος. Το σκηνικό αλλάζει και την «ανωνυμία» του γκρίζου (το χρώμα του πλήθους) διαδέχεται το χρυσοποίκιλτο των βογιάρων και της ρωσικής αριστοκρατίας: ο Μπορίς Γκοντουνόφ, που έχει δολοφονήσει το νόμιμο κληρονόμο του θρόνου Δημήτριο, στέφεται τσάρος στο Κρεμλίνο.

Οσοι πήγαν στο Μέγαρο την περασμένη Τρίτη για να απολαύσουν τον εικαστικό και υφολογικό στοχασμό του Αλεξάντερ Σοκούροφ πάνω στην όπερα του Μούσοργκσκι (πρωτοπαρουσιάστηκε το 1874 στην Αγία Πετρούπολη) μάλλον απογοητεύτηκαν. Εστω και αν ο ίδιος είχε δηλώσει οτι «λειτούργησε με απόλυτο σεβασμό απέναντι στη ρωσική παράδοση» αποφεύγοντας οποιαδήποτε «αντισυμβατική» ανάγνωση, το αποτέλεσμα άφησε το κοινό διχασμένο.

Υπήρχαν εκείνοι που στο τέλος της παράστασης δήλωναν ευθαρσώς την πλήξη τους και εκείνοι που χειροκρότησαν με ενθουσιασμό μια, αμιγή και συμπαγή στην εκτέλεσή της, ακαδημαϊκή εκδοχή της όπερας. Και οι μεν και οι δε πάντως υποκλίθηκαν με σεβασμό στις «φωνές», όχι μόνο των πρωταγωνιστών αλλά και όλων των συντελεστών (ακόμη και του μικρότερου ρόλου) καθώς και της χορωδίας. Η ορχήστρα επίσης του θεάτρου Μπολσόι (υπό τη διεύθυνση του Αλεξάντρ Βεντέρνικοφ) έδρεψε μεγάλο μέρος από τα «μπράβο» της τελικής υπόκλισης.

Με τονισμένο το Ορθόδοξο στοιχείο, ο Σοκούροφ, ανέδειξε την παρουσία του λαού («δε με ενδιαφέρει το θέμα της εξουσίας αλλά ο λαός», είχε πει), πρόσφερε σκηνές που έφεραν την κινηματογραφική του σφραγίδα (κυρίως στην κίνηση του πλήθους) και πρωτοτύπησε προσθέτοντας ένα ζευγάρι φτερά στην εντυπωσιακή τουαλέτα της «υπεροπτικής και πεντάμορφης Μαρίνας» (Πολωνέζα πριγκίπισσα). Ενδυματολογική παρέμβαση που συζητήθηκε και ερμηνεύτηκε ποικιλοτρόπως.

Αν και ο «Μπορίς Γκοντουνόφ» θεωρείται έργο ζοφερό, «στο οποίο παρουσιάζονται από την πιο σκιασμένη πλευρά τους όλες οι μορφές εξουσίας, πολιτική, εκκλησιαστική, στρατιωτική» (Ν. Δοντάς «Κ» 13/07), η σκηνοθεσία του Αλ. Σοκούροφ εστιάστηκε μάλλον σε μια «καταγραφή» των γεγονότων και ισορροπημένη αλληλοδιαδοχή των συμβάντων.

[Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 18/07/2008]