Μια όπερα σε επτά γεύματα

Είναι τριαντάρηδες, «ζητιάνοι» και ζουν για να κάνουν όπερα. Στην παρθενική τους εμφάνιση στο Φεστιβάλ Αθηνών θα παρουσιάσουν για πρώτη φορά στο λυρικό θέατρο την όπερα του νεαρού συνθέτη και ιδρυτικού μέλους της εταιρίας μουσικού θεάτρου «Οι όπερες των ζητιάνων», Χαράλαμπου Γωγιού, «Πληγή, όπερα σε επτά γεύματα». Το έργο αποτελεί προσαρμογή του διάσημου μυθιστορήματος «Damage» της Ιρλανδής συγγραφέως Τζόζεφιν Χαρτ.

Επίσης γνωστό από την τολμηρή κινηματογραφική μεταφορά του Λουί Μαλ ως «Μοιραίο Πάθος», με τους Τζέρεμι Αϊρονς και Ζιλιέτ Μπινός στους πρωταγωνιστικούς ρόλους. Η όπερα «Πληγή, όπερα σε επτά γεύματα» ολοκληρώθηκε το 2004, ύστερα από τρία χρόνια επίμονης δουλειάς. Αφηγείται την τραγική ιστορία ενός συντηρητικού υπουργού της βρετανικής κυβέρνησης, που ερωτεύεται την αρραβωνιαστικιά του γιου του. Είναι πενήντα ετών και η ζωή του κυλά ήρεμα χωρίς ιδιαίτερες ανατροπές. Ασφαλής μέσα στον πολύχρονο γάμο του, δεν μπορεί να προβλέψει τη θύελλα που θα ξεσπάσει στη ζωή του μόλις γνωρίσει τη μέλλουσα σύζυγο του γιου του. Την ερωτεύεται σφόδρα και συνάπτει μαζί της ερωτική σχέση, δημιουργώντας επικίνδυνες ισορροπίες με καταστροφικές συνέπειες για τις ζωές όλων. «Διάβασα το μυθιστόρημα μέσα σε ένα απόγευμα όταν ήμουν 17 χρόνων. Από τότε σκεφτόμουν πως θα μπορούσε το βιβλίο αυτό να γίνει όπερα. Το ερωτεύτηκα.

Σύντομα κατάλαβα ότι περιείχε υλικό κατάλληλο για οπερατική προσαρμογή», αναφέρει ο 31χρονος συνθέτης και συμπληρώνει: «Στο κείμενο της Χαρτ μου έκαναν εντύπωση οι ακόλουθες φράσεις “Ο πόνος μάς οδηγεί στις οριακές περιοχές τού είναι μας” και “Το ουρλιαχτό του μοναχικού άνδρα που έχει φοβηθεί την αιώνια εξορία”. Πιστεύω ότι όταν ένας άνθρωπος φτάνει στα όρια του λόγου και της λογικής του, ή ουρλιάζει ή τραγουδάει.

Το έργο έχει να κάνει με την ακρότητα, αλλά και η ίδια η όπερα ασχολείται με αυτές τις ακραίες καταστάσεις που οδηγούν τον άνθρωπο στο ουρλιαχτό και το τραγούδι. Ακριβώς αυτό είναι που κάνει τελικά τους ήρωες πειστικούς όταν τραγουδούν τα πάθη τους αντί να τα αφηγούνται». Η δραματοποίηση της ιστορίας ήταν μια αρκετά δύσκολη διαδικασία. Οπως εξηγεί ο ίδιος ο δημιουργός, «το βιβλίο είναι γραμμένο σε πρώτο πρόσωπο. Ενας εσωτερικός μονόλογος με σκόρπιους διαλόγους. Δίνεται λοιπόν έμφαση στη διαδικασία της σκέψης του κεντρικού ήρωα.

Επιλέξαμε να μη μεταφέρουμε τη σκέψη του άμεσα μέσω ενός αφηγητή, αλλά μέσω των διαλόγων και των καταστάσεων, χωρίς την ύπαρξη αφηγητή. Γεγονός που προσδίδει στο τραγικό έργο κωμικά στοιχεία».

Δυϊσμός

Βασική διάσταση του μυθιστορήματος αποτελεί το ζήτημα του δυϊσμού της εξωτερικής με την εσωτερική ζωή αυτού του άντρα και τις οριακές περιοχές που ανακαλύπτει μέσα από την ερωτική σχέση που συνάπτει με αυτή τη μοιραία γυναίκα. Στην εξωτερική του ζωή συναντά σε κοινωνικά γεύματα, όπου συνέχεια τρώνε και συζητάνε ανοησίες, ανθρώπους ανίδεους, προς αυτό που του συμβαίνει. «Σε αυτό τον άξονα βασιστήκαμε. Το έργο μας είναι δομημένο πάνω σε επτά γεύματα, εξ ου και ο τίτλος της παράστασης. Επτά στάδια ενός γεύματος στην ουσία: καλωσόρισμα, ας περάσουμε στο τραπέζι, απεριτίφ, κυρίως πιάτο, συζήτηση στο τραπέζι, επιδόρπιο, καφές και για το τέλος ένας “εμετός”. Ο,τι τρώνε σε όλο το έργο, το ξερνάνε στο τέλος. Αυτή είναι η εμμονή μας. Τα έργα μας καταλήγουν πάντα στην εικόνα του εμετού και ενός πτώματος, πάνω από το οποίο τραγουδούν οι υπόλοιποι», τονίζει ο Χαράλαμπος Γωγιός.

Στην παράσταση θα ακούγονται κείμενα όλων των ειδών. Από αφήγηση, διαλόγους και σοβαροφανείς περιπαικτικούς στίχους μέχρι μικρές αγγελίες, κατάλογοι εστιατορίων και λατινικοί ύμνοι. Αυτή η πρωτότυπη, επιθετική και χιουμοριστική προσαρμογή επιχειρεί να αξιοποιήσει τόσο το τραγικό υπόβαθρο όσο και τις σαρκαστικότερες όψεις της πρωτότυπης ιστορίας. Μάλιστα η Τζόζεφιν Χαρτ χαρακτήρισε το λιμπρέτο της όπερας «απλά συναρπαστικό», ενώ η μουσική του έργου τιμήθηκε το 2002 με το πρώτο βραβείο στα Εργαστήρια Νέων Συνθετών της Ενωσης Ελλήνων Μουσουργών. Με έντεκα τραγουδιστές, έναν ηθοποιό-χορευτή, δώδεκα βοηθητικούς ηθοποιούς και δεκατέσσερα άτομα στην ορχήστρα, με τη συμμετοχή του Συνόλου dissonArt -ιδρύθηκε το 2005 στη Θεσσαλονίκη με σκοπό τη διάδοση της μουσικής πρωτοπορίας τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό- η παράσταση συνενώνει μια εκλεκτή ομάδα έμπειρων και νεότερων Ελλήνων καλλιτεχνών.

Να σπάσουν τα ταμπού

Στόχος τους να σπάσουν το ταμπού ότι η όπερα αποτελεί είδος πολυτελείας, που δημιουργείται μονάχα με ειδικές συνθήκες παραγωγής. «Μας ενδιέφερε να ανεβάσουμε ένα έργο όσο πιο ταπεινά γίνεται. Με ελάχιστο τεχνικό εξοπλισμό και με χαμηλό προϋπολογισμό, λειτουργώντας ως επί το πλείστον κοινοβιακά, καταφέραμε να κάνουμε όπερα», αναφέρει ο συνθέτης και καταλήγει: «Δεν θεωρούμε ότι απευθυνόμαστε σε ειδικό κοινό. Η όπερα είναι εξίσου λαϊκό θέαμα όσο είναι το θέατρο και το σινεμά. Μάλιστα, το γεγονός ότι διακινείται μέσω της μουσικής, που είναι μακράν η πιο δημοφιλής τέχνη στον πλανήτη, καθιστά την όπερα ακόμα περισσότερο λαϊκή και προσιτή».

«Οι όπερες των ζητιάνων»

Η εταιρία μουσικού θεάτρου «Οι όπερες των ζητιάνων» ιδρύθηκε το 2002 από το συνθέτη Χαράλαμπο Γωγιό, το σκηνογράφο Κωνσταντίνο Ζαμάνη και την παραγωγό Γαβριέλλα Τριανταφύλλη με σκοπό το ανέβασμα παραστάσεων όπερας και μουσικού θεάτρου χαμηλού κόστους και σύγχρονης αισθητικής σε χώρους έξω από τα καθιερωμένα. Αντίληψη της εταιρίας αποτελεί το γεγονός πως η όπερα κάθε άλλο παρά θέαμα για «ειδικό κοινό» είναι. Μέχρι σήμερα «Οι όπερες των ζητιάνων» έχουν ανεβάσει την όπερα του Χαράλαμπου Γωγιού «Η Κοκκινοσκουφίτσα και ο καλός λύκος» και την πειραματική παράσταση «Τροβατόρε» του Βέρντι.

Info
«Πληγή, όπερα σε επτά γεύματα»
Πειραιώς 260:
Ταύρος (Χώρος Η).
Παραστάσεις:
21, 22 Ιουλίου στις 21:00.
Χορηγοί επικοινωνίας: Ελεύθερος Τύπος
και city 99,5.

Της ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ ΦΑΡΑΖΗ Φωτό: ΕΤ/ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΙΣΑΤΖΕΚΙΑΝ, Ελεύθερος Τύπος, 19/07/2008