Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΚΛΕΦΤΟΓΙΑΝΝΗ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 23/07/2008
Ξεχάστε τον ερωτικό, ημίγυμνο, στεφανωμένο με άμπελο θεό Διόνυσο. Ο Διόνυσος είναι ένας κλοουνέσκ κλοσάρ, που βγαίνει μέσα από σκουπιδοτενεκέδες. Και ο Πενθέας ένας κοστουμαρισμένος γιάπης. Ούτως ή άλλως, και το σκηνικό του Διονύση Φωτόπουλου για τις «Βάκχες στο γκαράζ της Πειραιώς 26ο» του Θωμά Μοσχόπουλου δεν είναι το αναμενόμενο. Ενας απέραντος σκουπιδότοπος συνυπάρχει με νεκροταφείο αυτοκινήτων στο γκαράζ του Χώρου Η' της Πειραιώς. Εκεί επέλεξε ο σκηνοθέτης να δοθεί η παράσταση την Παρασκευή και το Σάββατο, με Διόνυσο τον Αργύρη Ξάφη, Πενθέα τον Χρήστο Λούλη και Βάκχες τις Μαρία Σκουλά, Μαρία Πρωτόπαππα και Αννα Καλαϊντζίδου.
 «Προτίμησα για την πρώτη μου σκηνοθεσία στο αρχαίο δράμα ένα αριστούργημα, παρά ένα ατελές έργο, σαν τον "Ρήσσο" του Ευριπίδη», παραδέχεται ο Θωμάς Μοσχόπουλος |
- Γιατί επιλέξατε τις «Βάκχες» στην πρώτη σας συνάντηση με το αρχαίο δράμα;
«Γιατί με έπιανε το στομάχι μου κάθε φορά που τις διάβαζα. Μου δημιουργούσαν μια αντίδραση λιγότερο εγκεφαλική και περισσότερο άμεση. Ο Ευριπίδης νομίζω ότι είναι πιο κοντά στο μοντέρνο θέατρο. Ταυτόχρονα όμως στις "Βάκχες" είναι σαν να γυρίζει σε μια αρχέγονη ρίζα. Ηθελα να δουλέψω την τραγωδία για να ασκηθώ σ' αυτή».
- Ακούγεται πολύ εγωϊστικό το κίνητρο.
«Είναι. Και για τον λόγο αυτό θέλησα να δουλέψω ένα αριστούργημα του αρχαίου δράματος, παρ' όλο που είχα μπει στον πειρασμό να κάνω τον "Ρήσσο" του Ευριπίδη. Οταν όμως βλέπεις τις δομικές ατέλειες του "Ρήσσου", λες "εγώ, τώρα, από κόμπλεξ για να μην μου πουν 'τι έκανες;', δεν θα κάνω το αριστούργημα και θα ασχοληθώ με το ατελές;". Γιατί συνήθως μετά αρχίζουν να λένε "αυτό δεν ήταν 'Βάκχες'"».
- Το περιμένετε κι εσείς με την παράστασή σας;
«Ναι. Ομως η παράστασή μου λέγεται "Βάκχες στο γκαράζ της Πειραιώς 260". Είναι, δηλαδή, μία ανάγνωση που αφορά συγκεκριμένους ανθρώπους, στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή και στον συγκεκριμένο χώρο. Ηδη η μετάφραση του Γιώργου Χειμωνά, που επιλέξαμε, δεν είναι "Βάκχες". Είναι οι "κατά Χειμωνά Βάκχες". Αλλά και του Γεωργουσόπουλου οι "Βάκχες", τη στιγμή που έχει ξαναγράψει τον μονόλογο της Αγαύης, δεν είναι "Βάκχες" του Ευριπίδη. Τις "Βάκχες" του Ευριπίδη τις είδε μόνον ο Ευριπίδης και όσοι ζούσαν στην εποχή του. Από εκεί και πέρα, έχουμε ένα κείμενο, το οποίο πρέπει να κάνουμε ζωντανό θέατρο».
Με το μυαλό στον Μπέκετ
- Η παράστασή σας επιδιώκει να έχει αναφορές στη σύγχρονη εποχή; Ο σκουπιδότοπος-σκηνικό παραπέμπει στις σύγχρονες πόλεις-σκουπιδότοπους, για παράδειγμα;
 Ο Διόνυσος (Αργύρης Ξάφης) με τις Βάκχες (Σκουλά, Πρωτόπαππα, Καλαϊντζίδου), τον Πενθέα (Λούλη), τον Κάδμο (Μπερικόπουλο), τον Τειρεσία (Γαλάτη) και την Αγαύη (Κοκκίδου) |
«Σαφώς. Τέτοιες αναφορές υπάρχουν και σε μέρη των κοστουμιών. Αυτό όμως σε καμιά περίπτωση δεν οδηγεί σε εκσυγχρονισμό του έργου. Κάποια στιγμή οδηγούμαστε σε πολύ αφαιρετικά στοιχεία. Τόσο που ξανααισθάνθηκα γιατί ο Μπέκετ ξανασυναντά ύστερα από αιώνες την τραγωδία. Τα κλοουνέσκ, δηλαδή, στοιχεία που βρίσκει κανείς στον Μπέκετ έχουν τη ρίζα τους στον Ευριπίδη. Μάλλον η έννοια του παράλογου και του παράδοξου σε αυτόν γεννήθηκαν. Αυτή την παραδοξότητα ήθελα να έχουμε και στην παράσταση. Το ότι ενώ λέμε "δεν είναι δυνατό να ζούμε σε αυτή την τόσο άσχημη και τόσο βίαιη πόλη", με έναν τρόπο την αγαπάμε. Αυτές οι εσωτερικές εντάσεις δημιουργούν μια δραματικότητα, να μην σας πω τραγικότητα ώρες ώρες, που υπάρχει και στις "Βάκχες"».
- Πώς ερμηνεύετε τη βακχεία;
«Βακχεία είναι οτιδήποτε μπορεί να χρησιμοποιήσει κανείς ως προσωρινό δρόμο για να επικοινωνήσει με το Αλλο. Μπορεί να είναι θρησκευτική πίστη ή φανατισμός, πολιτική πίστη ή φανατισμός. Στην ουσία, όμως, βακχεία δεν είναι παρά οι ορμόνες μας. Ο Διόνυσος είναι ο θεός των ορμονών. Ολων των ορμονών. Και του θυμού και της αδρεναλίνης. Διόνυσος-τιμωρός είναι το ότι έρχεται το σώμα σου να σε εκδικηθεί όταν δεν το έχεις αφήσει να ξεδώσει. Καθ' οδόν συνειδητοποίησα ότι, πέρα από τη σύγκρουση λογικής και ενστίκτου, το έργο μιλά επίσης για την απεγνωσμένη αναζήτηση της ευτυχίας και του... "αφήνω πίσω μου τις κατασκευές της ζωής μου που με φυλακίζουν". Νομίζουμε ότι μεθυσμένοι είμαστε πιο πολύ ο εαυτός μας. Ελα όμως που και την άλλη μέρα με τον πονοκέφαλο πάλι ο εαυτός μας είμαστε. Τραγικό, κατά τη γνώμη μου, πρόσωπο του έργου είναι οι Βάκχες. Γι' αυτό τον λόγο λέγεται "Βάκχες" και όχι "Πενθέας". Αυτές οι γυναίκες πιστεύουν ότι έχουν βρει τη λύση για τη δυστυχισμένη ζωή. Και ξαφνικά, στο τέλος του έργου, βρίσκονται χωρίς οδηγίες χρήσης».
Τα χορικά δεν είναι μπαλέτο
- Πιστεύετε ότι διατυπώνετε μια νέα πρόταση για το αρχαίο δράμα;
«Δεν διεκδικώ ότι έχω βρει έναν τρόπο ανάγνωσης. Είναι μια απόπειρα που έχει ένα συγκεκριμένο σκεπτικό, αρκετά οργανωμένο και -νομίζω- πολύ συνεπές με πράγματα τα οποία είχε στη λειτουργία της η τραγωδία, το μουσικό, το ρυθμικό μέρος της, η προσωδία. Προσπαθήσαμε να μείνουμε πολύ πάνω σε αυτό».
- Επομένως, έχετε διατηρήσει την όρχηση.
«Ναι. Δεν είναι, όμως, ότι ξαφνικά μπαίνουν στη σκηνή τα μπαλέτα. Αυτό που δεν ήθελα είναι ο σαφής διαχωρισμός Επεισοδίου- Χορικού, γιατί συνήθως στις παραστάσεις αρχαίου δράματος το Χορικό είναι ένα άσχετο πράγμα, ένα μουσικό διάλειμμα. Εφτασα στο σημείο να πω δουλεύοντας τις "Βάκχες" "Αισχύλο έπρεπε να είχα κάνει, που έχει μεγαλύτερα Χορικά". Βοήθησε, βεβαίως, πάρα πολύ το ότι ο Χορός είναι τρία άτομα. Δουλέψαμε χωρίς να αντιμετωπίσουμε τον Χορό ως το συνοδευτικό, το ριζάκι στην μπριζόλα».
* Γκαράζ του Χώρου Η' της Πειραιώς 260. Αγαύη η Ελένη Κοκκίδου, Κάδμος ο Κώστας Μπερικόπουλος, Τειρεσίας ο Γρηγόρης Γαλάτης και Αγγελιαφόροι οι Ομηρος Πουλάκης και Ηλίας Παναγιωτόπουλος. Η παράσταση απευθύνεται σε ξενύχτηδες. Ξεκινά τα μεσάνυχτα.
No comments:
Post a Comment