Τρικυμία εν ποτηρίω

*«Μη γελάτε... είναι σοβαρό» του Νόελ Κάουαρντ, θέατρο «ΒΡΕΤΑΝΙΑ»

Του ΓΡΗΓΟΡΗ ΙΩΑΝΝΙΔΗ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ / 2 - 18/10/2008

Ο Γρηγόρης Βαλτινός στην παράσταση του έργου τού Νόελ Κάουαρντ

Αλλοτινό έργο, αλλοτινού συγγραφέα, άλλων, αλλοτινών καιρών διάλεξε ο Γρηγόρης Βαλτινός για να εγκαινιάσει τη συνεργασία του με το θέατρο «Βρετάνια». Ο Νόελ Κάουαρντ υπήρξε κατά βάση συγγραφέας του Μεσοπολέμου, χαρακτηριστικός εκπρόσωπος της ζωικής ενέργειας της περιόδου και της προτίμησής της -μετά τα φοβερά χρόνια του πολέμου- για ό, τι επίπλαστο, κοσμοπολίτικο, επιφανειακό και εκτονωτικό. Μπορεί το «Μη γελάτε... είναι σοβαρό» («Present Laughter», ο πρωτότυπος τίτλος) να γράφτηκε στο τέλος αυτής της εποχής, το 1939, και στην αρχή μιας άλλης, φοβερότερης, κουβαλά όμως τα υλικά ενός ήδη παλιού κόσμου. Κυρίως κουβαλά τη διάθεση του κάρπε ντίεμ. Ο ίδιος ο τίτλος εξάλλου το δείχνει: ξεσηκωμένος από ένα τραγουδάκι του Σέξπιρ στη «Δωδέκατη Νύχτα», υμνεί το γέλιο και τη χαρά της στιγμής, την ενέργεια του σήμερα και την αδιαφορία τού αύριο.

Και βέβαια κουβαλά τον πυρήνα του χαριτωμένου εκείνου, άστατου και επιπόλαιου σκηνικού ολοκληρώματος που ονομάζεται βουλεβάρτο. Μην ξεγελά η επίφαση μιας κάποιας σοβαρότητας στο τέλος ή η τυπική υπαρξιακή αναζήτηση που επιδεικνύει το έργο. Είναι τυπικό στοιχείο του βουλεβάρτου να αναζητεί αραιά και πού τις παλιές αστικές ρίζες του, την επαφή του με το θέατρο του σοβαρότερου προβληματισμού. Καθαρά προσχήματα όλα αυτά· πρόκειται για καθαρό θέατρο διασκέδασης, που φλερτάρει από τη μια με τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα του Μεσοπολέμου και από την άλλη με τον σαμπανιζέ αφρό τής ακόμα παλιότερης φάρσας τής μπελ επόκ.

Η υπόθεση με δυο λόγια: ένας κακομαθημένος, φιλήδονος και ματαιόδοξος ηθοποιός περνά το κρίσιμο πέρασμα στην ωριμότητα μέσα στα σαλόνια και τα μπουντουάρ του οίκου του, με τακτικές συναντήσεις με κάθε λογής ερωμένες και θαυμάστριες, με την αυστηρή γραμματέα του και με την πρώην σύζυγο και νυν ατζέντισσά του. Στο διάστημα των τριών πράξεων του έργου θα προσπαθήσει να αντισταθεί σε όσους πειρασμούς η ίδια η γοητεία του θέτει εμπρός του, εις μάτην. Προς το τέλος μόνο θα περάσει μια διόλου πειστική υπαρξιακή γκρίνια, σαν κλάμα μωρού που περιμένει το μητρικό στήθος να το χορτάσει εκ νέου. «Τρικυμία εν ποτηρίω» έλεγαν οι παλιοί κριτικοί: στο τέλος όλα ισορροπούν ξανά με την τυπική επιστροφή του μεσοπολεμικού ασώτου στον οίκο της αστικής αποκατάστασης και τον γάμο.

Γράφτηκε κάποτε πως ο Κάουαρντ είναι ένας επαγγελματίας που γράφει για επαγγελματίες. Πιστεύω ότι στους ηθοποιούς αυτό το είδος δημιουργεί μεγαλύτερη ευχαρίστηση απ' ό,τι στους πάντα επιφυλακτικούς απέναντί του θεωρητικούς. Από τη μεριά μου θα εκφράσω την απορία μου για την επιλογή ενός έργου που μοιάζει κατώτερο σε σχέση με εκατοντάδες άλλα παρόμοια. Ούτε πρωτότυπο είναι ούτε ιδιαίτερα γελαστικό. Ο Γρηγόρης Βαλτινός προσπαθεί βέβαια όπως πάντα να υποδυθεί τον κεντρικό ήρωα με εντιμότητα και ευσυνειδησία, είναι φανερό όμως πως δεν αναπνέει άνετα στο είδος του Βασίλη Τσιβιλίκα. Οι ερμηνείες των υπολοίπων είναι, δυστυχώς, εξαιρετικά επίπεδες και κρύες (Πέγκυ Σταθακοπούλου, Αντιγόνη Γλυκοφρύδη, Κώστας Φλωκατούλας, Βύρων Κολάσης, Χρήστος Ευθυμίου, Τζένη Θεωνά, Ιωάννα Χιώτη). Μόνο όταν το είδος στρέφεται στη φάρσα, ο Φώτης Σπύρου κατορθώνει να δημιουργήσει μια ενδιαφέρουσα μορφή ανισόρροπου συγγραφέα. Υπάρχει βέβαια και το σκηνικό του Γιάννη Μετζικώφ. Αναλαμβάνει τον ρόλο ταχυδακτυλουργού, σε ένα θέατρο που εγκλωβίζει την πραγματικότητα έξω από τις κουίντες του.*