Η ξεχασμένη τέχνη του ηθοποιού

* «Η γυναίκα με τα μαύρα» στο θέατρο «ΜΕΛΙ»

Του ΓΡΗΓΟΡΗ ΙΩΑΝΝΙΔΗ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ / 2 - 18/10/2008

Ο Δάνης Κατρανίδης και ο Γιώργος Κέντρος στην παράσταση του έργου τής Σούζαν Χιλ, που διασκεύασε ο Στίβεν Μάλατρατ

Για δεύτερη χρονιά στο θέατρο «Μέλι» και για δεύτερη φορά στην καριέρα του ο Δάνης Κατρανίδης ανεβάζει φέτος το περίφημο έργο τρόμου «Η γυναίκα με τα μαύρα». Η επιτυχία ήταν κι αυτή τη φορά αναμενόμενη. Το μυθιστόρημα της Σούζαν Χιλ, που διασκεύασε υποδειγματικά ο Στίβεν Μάλατρατ για το θέατρο δημιουργώντας έκτοτε μία από τις σταθερές αναφορές του Γουέστ Εντ, είναι μια ευρηματική κατασκευή θεάτρου, ένα είδος σκηνικού κύβου τού Ρούμπικ που στηρίζεται σε δύο αντίθετους πόλους: από τη μια ζητάει την πλήρη, ει δυνατόν, απορρόφηση του θεατή προκειμένου να πετύχει τον μέγιστο βαθμό προσήλωσης και επομένως συμμετοχής του στο θρίλερ. Και από την άλλη, θέλει να δημιουργήσει ένα παιχνίδι θεάτρου, μια αποστασιοποιημένη ματιά σ' ένα αυτοσχέδιο θέατρο. Στόχος του είναι να διατυπώσει με αυτό τον τρόπο ένα αληθινό ψέμα: πώς η ιστορία της γυναίκας με τα μαύρα, πολύ τυπική από μόνη της και χωρίς ιδιαίτερες προεκτάσεις, μπορεί να απλωθεί στο χώρο του αληθινού, μπορεί να βγει από τους εφιάλτες και να καταλάβει την πραγματικότητα. Αυτό που πέτυχε η «Γυναίκα με τα μαύρα», το στοιχείο στο οποίο στήριξε την πολυετή γοητεία της, δεν ήταν άλλο από την κατάργηση των ορίων που έχουν τεθεί μεταξύ θεάτρου και κόσμου, η υπενθύμιση της παλιάς παραβολής τού theatrum mundi.

Ούτε ιδιαίτερα χρήσιμο είναι ούτε κομψό για έργο ανατροπής και μυστηρίου να μεταφέρει κανείς με λεπτομέρειες την υπόθεση. Θα πούμε μόνο ότι έχει να κάνει με την ιστορία ενός καθημερινού ανθρωπάκου, ο οποίος χάνει την οικογένειά του με τρομερό τρόπο και απευθύνεται σ' ένα θεατράνθρωπο για να παραστήσει την περιπέτειά του. Από εκεί και πέρα μπλέκεται ένα κουβάρι από μυστηριώδεις αφηγήσεις, που δύσκολα καταλαβαίνει κανείς ποιες είναι αληθινές, ποιες ψεύτικες και ποιες στο ανάμεσά τους.

Δεν νομίζω ότι υπάρχουν πολλοί που θα αποφύγουν τα δίχτυα της θεατρικής αυτής παγίδας (τα οποία υφαίνουν από κοινού οι ηθοποιοί με τον Γιώργο Πάτσα). Κι αν κρίνω από τον εαυτό μου, πιστεύω ακόμα πως το έργο θα κάνει πολλούς να βουλιάζουν στο κάθισμά τους (αυτό είναι το στοίχημα άλλωστε) με πράγματα που, όταν τα σκεφτούν αργότερα, θα γελάσουν ίσως με την αφέλειά τους. Είπαμε όμως, το έργο πράγματι λειτουργεί ως επιβεβαίωση του πόσο παιδιά μπορούμε (και θέλουμε) να γίνουμε όταν θέλουμε (και μπορούμε) να πιστέψουμε στο θαύμα της μεταμόρφωσης.

Το στοίχημα επομένως που αφορά τους ηθοποιούς είναι να ανεβάσουν στη σκηνή τη διττή φύση που συναντούμε συνήθως στο παιδικό θέατρο. Η παράσταση στο «Μέλι» φέρνει στο νου την παλιά, ξεχασμένη τέχνη του ηθοποιού να δημιουργεί μόνος του το πάλκο που τον υψώνει. Ο Δάνης Κατρανίδης ακολούθησε πλήρως τη γραμμή της παράστασης που είχε ανεβάσει χρόνια πριν με τον Αλέκο Αλεξανδράκη στο «Μουσούρη» και το «Πόρτα». Τώρα έχει δίπλα του όμως έναν ηθοποιό διαφορετικής ιδιοσυγκρασίας, τον Γιώργο Κέντρο. Είναι φυσικό να βαραίνει το ανέβασμα και να στρέφεται σε μια περισσότερο σκοτεινή ατμόσφαιρα, στο στοιχείο της προσωπικής εμπλοκής σ' έναν κόσμο εύθραυστο και εχθρικό. Η διασκέδαση δεν μειώνεται γι' αυτό: οι δυο ηθοποιοί συνθέτουν ένα ζευγάρι αντιθέτων, όχι αναγκαστικά ταιριαστό, πάντως σκηνικά λειτουργικό. Το όλο θέαμα πάντως φαίνεται να ασφυκτιά στον στενό χώρο του θεάτρου «Μέλι» και η εκ του σύνεγγυς παρακολούθησή του μειώνει σημαντικά την αποτελεσματικότητα των εφέ. *