ΤΑΣΕΙΣ
Μήπως έφθασε το τέλος του θεάτρου όπως το γνωρίζαμε; Το διάλειμμα καταργείται, ο σκηνοθέτης το ίδιο, ενώ τα βελούδινα καθίσματα αντικαθίστανται από... καπάκια τουαλέτας
ΑΣΤΕΡΟΠΗ ΛΑΖΑΡΙΔΟΥ, Το ΒΗΜΑ, 12/10/2008
«Ναι, καλά διαβάσατε. Στις τουαλέτες!» μας διαβεβαίωνε μέσα σε παρένθεση το e-mail που εστάλη για την παράσταση που φιλοξενείται στο Bios. Και ενώ η γνωστή ρήση επιμένει ότι εκεί ακόμη και ο βασιλιάς πηγαίνει μόνος του, ο εναλλακτικός χώρος της Αθήνας φιλοδοξεί να επαληθεύσει για μία ακόμη φορά τον τίτλο του, φιλοξενώντας κάθε Δευτέρα, Τρίτη και Παρασκευή την παράσταση «Τρίπτυχο» του Χάινερ Μύλερ σε σκηνοθεσία Δημήτρη Μπίτου στις ευρύχωρες, αλλά όχι και τόσο ευάερες, τουαλέτες του. Γόνιμη έμπνευση ή στείρος εντυπωσιασμός; Σε μια πόλη όπως η Αθήνα, όπου τα θέατρα τείνουν να γίνουν πιο πολλά και από τους... θεατές, κάθε παράσταση που βαπτίζεται «ψαγμένη» προκειμένου να προκαλέσει ντόρο γύρω από το όνομά της οφείλει να διαθέτει τα περισσότερα, αν όχι όλα τα γνωρίσματα που παραθέτουμε πιο κάτω. Το τέλος του θεάτρου όπως το ξέραμε; Από τα βελούδινα καθίσματα στα πλακάκια μπάνιου η απόσταση είναι μεγάλη και η νέα τάση σε καλεί να εισέλθεις σε μια εντελώς διαφορετική θεατρική πραγματικότητα. Να μπει κανείς ή να μην μπει;
1. χωρίς διάλειμμα
Πάνε οι εποχές κατά τις οποίες είχατε τη δυνατότητα να κάνετε ένα τσιγάρο, να συζητήσετε με τους συνοδούς σας αν σας αρέσει ή όχι αυτό που είδατε στο πρώτο μέρος, αλλά και - γιατί όχι; - να ξεγελάσετε την πείνα σας μασουλώντας κάτι από το κυλικείο. Οι περισσότερες παραστάσεις πλέον δεν έχουν διάλειμμα. Για να μη χαθεί η μαγεία του έργου και ο ειρμός του θεατή, λένε οι συντελεστές, για να μην το βάλουν στα πόδια οι θεατές , αντιλέγουν οι κυνικοί. Οσο για τις φυσικές ανάγκες που μπορεί να καταπιέζονται όταν δεν υπάρχει διάλειμμα, φοβούμεθα ότι μόνο στην προαναφερθείσα παράσταση που θα λάβει χώρα στις τουαλέτες του Bios θα αισθάνεστε ασφαλείς.
2. μπενχουρική διάρκεια
«Τελειώνετε επιτέλους!» ήταν η άξεστη έκρηξη οργής θεατή που μάλλον είδε φως και μπήκε στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου στις 15 Αυγούστου για να παρακολουθήσει τη «Μήδεια» σε σκηνοθεσία Ανατόλι Βασίλιεφ. Κι όσο κι αν δεν συμφωνούμε με τα γιουχαρίσματα που ακούστηκαν στη συγκεκριμένη παράσταση, καθώς τη βρήκαμε εξαιρετική, παρ' όλ' αυτά η τρίωρη και κάτι χωρίς διάλειμμα καθήλωση είναι κάποιες φορές ικανή να ξυπνήσει τον χούλιγκαν ακόμη και μέσα στον πιο φιλήσυχο θεατή.
3. σ' άλλη γη, σ' άλλα μέρη
Το θέατρο δεν κάθεται στ' αβγά του. Οι επιλογές απεριόριστες: Ενα λεωφορείο εν κινήσει με τους θεατές/επιβάτες για πρώτη ίσως φορά στη ζωή τους να μην αγχώνονται για το πότε θα φθάσουν. Ενα εγκαταλελειμμένο νεοκλασικό στο κέντρο της Αθήνας με τα φαντάσματα του παρελθόντος να παίζουν ρόλο ταξιθέτη. Η υπόγεια διάβαση στην Αλεξάνδρας, ένας πεζόδρομος, μια λαχαναγορά, μια στοά ή και ένα προαύλιο εκκλησίας όταν οι κληρικοί δεν διαμαρτύρονται. Ενας σταθμός του μετρό, ένα βαγόνι τρένου, ένα πάρκο, αλλά και μια νεκροφόρα για τολμηρούς και ουχί προληπτικούς θεατρόφιλους.
4. εσο έτοιμος, πάντα πρόθυμος
Τα αμφίδρομα θεάματα δίνουν και παίρνουν, με την εξήγηση ότι η εποχή κατά την οποία το κοινό αντιμετωπιζόταν από τον ηθοποιό ως ο «τέταρτος τοίχος» έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Τώρα πια οι ηθοποιοί όχι μόνο σας δίνουν σημασία, αλλά φθάνουν στο σημείο να ασχολούνται περισσότερο με εσάς παρά με την παράστασή τους. Στον «Εθνικό ύμνο» του Μιχαήλ Μαρμαρινού πλεονεκτικές ήταν οι θέσεις γύρω από το μεγάλο τραπέζι, αφού μπορούσες να πιεις κρασί και να φας νοστιμότατη ρεβυθάδα, ενώ, αφού είχες χορτάσει, κάποιος από τους ηθοποιούς θα σου άρπαζε το χέρι και θα σε παρέσυρε σε ένα βαλς, κάνοντάς σε πρωταγωνιστή έστω για λίγο. Είτε το θέλετε είτε όχι, πρέπει λοιπόν να είστε έτοιμοι ανά πάσα στιγμή γιατί κάποιος μπορεί να σας ρωτήσει πώς σας λένε, τι σκέφτεστε, αν έχετε σύντροφο και αν τον έχετε απατήσει κ.ο.κ. Οπως και να 'χει, αν κάποιο βράδυ νιώθετε αντικοινωνικοί, μην επιλέξετε να πάτε σε παράσταση που γράφει «interactive» στην ούγια.
5. θα φάμε, θα πιούμε...
Μια φορά κι έναν καιρό το φουαγέ του θεάτρου ήταν το ναρκοπέδιο που έπρεπε να περάσεις όσο το δυνατόν γρηγορότερα για να μην πέσεις πάνω στην επίμονη κυρία με το πρόγραμμα της παράστασης. Οχι πια. Τα προγράμματα βρίσκονται πλέον σε συγκεκριμένη θέση, απαλλαγμένα από τους ενοχλητικούς «κράχτες» τους, και τα φουαγέ τείνουν να αυτονομηθούν αποτελώντας ενδιαφέροντα στέκια. Σερβίρουν φαγητό και ποτό, φιλοξενούν μίνι συναυλίες ή παραστάσεις σύντομης διάρκειας και οι θαμώνες τους ποικίλλουν: από ηθοποιούς που νιώθουν σαν στο δεύτερο σπίτι τους ως και περίεργους που συνεχίζουν να κάνουν συλλογή από αυτόγραφα και αντιμετωπίζουν τους «επώνυμους» σαν αξιοθέατα ζωολογικού κήπου.
6. φέρε ό,τι θέλεις, παλιατζή...
Πενία τέχνας κατεργάζεται, κι έτσι ο χαμηλός προϋπολογισμός των περισσότερων παραστάσεων έχει καταφέρει τα τελευταία χρόνια να μετατρέψει την ένδεια σε σκηνογραφική άποψη: ένα ξύλινο κουτί μπορεί να συμβολίσει το σπίτι, μεταχειρισμένες καρέκλες και ξεβαμμένα τραπέζια χωρούν σε ένα σαιξπηρικό παλάτι, φορώντας ένα καπέλο μπορείς να παίξεις έναν διαφορετικό ρόλο μέσα στο ίδιο έργο. Καλό θα ήταν πάντως οι ηθοποιοί να νίπτουν καλά τας χείρας τους ύστερα από κάθε παράσταση, καθώς ποιος ξέρει από ποιο παλιατζίδικο προέρχονται τα αντικείμενα που χρησιμοποιούν. Διότι, πώς να το κάνουμε, υπάρχουν μικρόβια πιο επικίνδυνα και από αυτό του θεάτρου.
7. απόψε αυτοσχεδιάζουμε
Πρώτη ύλη τα εσώψυχα του καθενός. Χωρίς προκαθορισμένο θέμα. Κι έτσι όλα είναι πιθανά. Τόσο ο δρόμος προς το αριστούργημα όσο και εκείνος προς το φιάσκο. Πολλές φορές οι ηθοποιοί μετατρέπονται σε ήρωες τσαλακωμένων άρλεκιν, αναμασώντας για πολλή ώρα και χωρίς διάλειμμα κλισέ του τύπου «Αραγε υπάρχει κάπου το άλλο μου μισό; / Γιατί είναι τόσο δύσκολες οι σχέσεις σήμερα; / Κανένας δεν με καταλαβαίνει. / Νιώθω τόσο μόνος. / Ολα γύρω μου είναι ψεύτικα». Δωρεάν ψυχανάλυση για τους ηθοποιούς, τη στιγμή που οι θεατές πληρώνουν εισιτήριο για να ακούσουν το παραλήρημά τους.
8. σκηνοθέτης, «ένας από μας»
Ποιος είναι το αφεντικό; Με άλλα λόγια, ποιος είναι ο σκηνοθέτης; Η σύγχρονη τάση ενθαρρύνει το μοντέλο του ανθρώπου-ορχήστρα, με όλους να κάνουν λίγο απ' όλα: να γράφουν, να παίζουν, να σκηνοθετούν. Ο ένας για όλους και όλοι για έναν, με τον ρόλο του Ντ' Αρτανιάν να μην είναι πάντα τόσο ευδιάκριτος. Κι έτσι, εκεί που άλλοτε ο σκηνοθέτης δεχόταν την ανθοδέσμη ή... έτρωγε τις ντομάτες στο τέλος, τώρα πια, με τόσους σωματοφύλακες, η επιτυχία και η αποτυχία είναι τούρτες ισόποσα μοιρασμένες.
9. αντίο, μαρκίζα
Οταν το θεατρικό κοινό λειτουργεί με τηλεοπτικά ένστικτα, δεν πρόκειται να επιλέξει μια παράσταση αν δεν ξέρει τον πρωταγωνιστή από κάποιο σίριαλ. Τώρα όμως που τα «ιερά τέρατα» λιγοστεύουν και όλο και περισσότερες ελληνικές σειρές δεν προλαβαίνουν καλά καλά να ολοκληρώσουν τον πρώτο κύκλο επεισοδίων και κόβονται, τα φωτεινά λαμπιόνια γύρω από τα λαμπερά ονόματα σβήνουν το ένα μετά το άλλο. Μόνο η Κατερίνα Παπουτσάκη, θλιβερή και γι' αυτό ξεκαρδιστική απομίμηση της Αλίκης Βουγιουκλάκη στο «Εχω ένα μυστικό» (Alpha), λέει 40 φορές ανά επεισόδιο «εγώ θα γίνω θεατρίνα». Και κανείς δεν την πιστεύει.
No comments:
Post a Comment