Δ. Ματσούκα - Ι. Μιχαηλίδης: «Είχαμε αγριέψει ως λαός»

Η Κατερίνα είναι μια γυναίκα διαφορετική από τις άλλες. Αρνείται να παίξει τον ρόλο του υπάκουου θηλυκού και δεν φοβάται να συγκρουστεί με τις κοινωνικές συμβάσεις. Οι άντρες τρομάζουν με το ταμπεραμέντο της και την αποφεύγουν. Αποφασίζουν να τη βαφτίσουν «Στρίγγλα». Κι εκείνη κάνει τα πάντα για να επιβεβαιώσει τον τίτλο της. Μέχρι τη στιγμή που ένας άντρας, ο Πετρούτσιο, γοητεύεται από την ιδέα να υποτάξει την ανήσυχη φύση της.

Η δύναμη του έρωτα και της αγάπης έρχεται να εδραιωθεί μέσα από το «Ημέρωμα της στρίγγλας» του Ουίλιαμ Σαίξπηρ, ως η απόλυτη δύναμη που μπορεί να αλλάξει το εγώ για χάρη του άλλου. Ο Ρόμπερτ Στούρουα σκηνοθετεί το έργο για το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος (στο θέατρο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών), με ευφάνταστο τρόπο και κοστούμια που συνδυάζουν στοιχεία από το καρναβάλι της Βενετίας, τον Φελίνι και την Αναγέννηση.

• «ΒΑΛΣΑΜΟ Η ΤΕΧΝΗ ΣΤΗ ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΑ»

Ο Ιεροκλής Μιχαηλίδης, λόγω καταγωγής, παίζει «εντός έδρας». Η Δήμητρα Ματσούκα, πάλι, μετά από πέντε χρόνια επιστρέφει στο ΚΘΒΕ. Οι δυο τους συναντώνται στη σκηνή στο σαιξπηρικό «Ημέρωμα της στρίγγλας», σε ένα παιχνίδι «αλληλοημέρωσης», όπου στο τέλος νικητές είναι και οι δύο συμμετέχοντες, επειδή μεταξύ τους γεννιέται αληθινή αγάπη. Ο Πετρούτσιο παρουσιάζεται στην αρχή σαν ένα πληθωρικό αρσενικό, που στο τέλος γίνεται «κανονικός» άνθρωπος. Ενώ η Κατερίνα από «στρίγγλα» γίνεται αρνάκι, σε μια υπόσχεση «αγάπης και ήσυχης ζωής», «δίκαιης εξουσίας», εν ολίγοις «κάθε τι που είναι γλυκό κι ωραίο», όπως αναφέρεται στο έργο.

• Ποιος ημερώνει, τελικά, ποιον στην παράσταση;

Δήμητρα Ματσούκα: Αρχικά ο Πετρούτσιο «ημερώνει» την Κατερίνα. Στη διαδρομή, όπως συμβαίνει στις σχέσεις δύο ανθρώπων, και ο ίδιος ο Πετρούτσιο αλλάζει και γλυκαίνει.
Ιεροκλής Μιχαηλίδης: Υπάρχει μια «αλληλοημέρωση», ας μου επιτραπεί ο νεολογισμός, κατά τον Στούρουα. Oσο η Κατερίνα «ημερώνεται» από τον Πετρούτσιο, άλλο τόσο και ο Πετρούτσιο «ημερώνεται» από την Κατερίνα. Eχει ενδιαφέρον ως άποψη και είναι και σωστό. Πρόκειται για δύο ιδιαίτερους ανθρώπους, χαρισματικούς κι ευφυείς, οι οποίοι αλλάζουν μέσα από τον έρωτα. Ερωτεύονται και αλλάζουν.

• Ο έρωτας είναι, εξ ορισμού, τολμηρός, ανατρεπτικός...

Ι.Μ.: Ακατανόητος, σαν ανθρώπινη ενέργεια. Μόνο η ποιητική μούσα, η τέχνη, μπορεί να μιλήσει για τον έρωτα. Να τραγουδήσεις τον έρωτα, ναι. Σε επίπεδο κατανόησης είναι δύσκολο να τον προσεγγίσεις. Αλλάζουν τόσο οι συμπεριφορές των ανθρώπων μέσα από τον έρωτα.
Δ.Μ.: Ο έρωτας -κι αυτό είναι το μεγαλείο του- δεν μπορεί να αναλυθεί, να περιγραφεί. Σίγουρα δεν υπάρχει καλύτερη περίοδος στη ζωή του ανθρώπου από αυτή που ζει έναν αμοιβαίο μεγάλο έρωτα.

• Η Κατερίνα είναι μια γυναίκα αναγνωρίσιμη στο σήμερα;

Ι.Μ.: Τέτοιου είδους κείμενα έχουν, πάντοτε, σχέση με την καθημερινή μας ζωή.
Δ.Μ.: Πολύ. Είναι μια γυναίκα που έχει άποψη, τη λέει κι εξαιτίας αυτού μπορεί να γίνει δυσάρεστη. Εχει αυτόματες αντιδράσεις όταν αισθάνεται προσβεβλημένη ή θιγμένη. Στην πορεία, μέσα από τη σχέση της με τον Πετρούτσιο, αρχίζει να καταλαβαίνει ότι η πιο ευτυχής συγκυρία στη ζωή είναι να αγαπήσεις και να αγαπηθείς. Και αυτός είναι ο μόνος λόγος για να αναθεωρήσεις και να αλλάξεις.

• Η παράσταση τοποθετείται αισθητικά στην εποχή της ανόδου του Μουσολίνι και παίζεται από ένα μπουλούκι θεατρίνων που στερείται κοστουμιών και σκηνικών. Πόσο σύγχρονη είναι η ανάγνωση;

Ι.Μ.: Ο αναχρονισμός αυτός γίνεται μέσα από το ύφος του Στούρουα, με το στυλ της προσωπικής του γραφής, που είναι ρηξικέλευθο, με επιρροές που προέρχονται από διαφορετικούς θεατρικούς χώρους... Τα κλασικά κείμενα είναι διαχρονικά και επιδέχονται πολλές αναγνώσεις. Ωστόσο είναι σημαντικό, σε αυτές τις αναγνώσεις, να υπάρχει το καινούργιο μάτι που να ανταποκρίνεται στην αισθητική της εποχής και στη γραφή του σκηνοθέτη. Αυτός ερμηνεύει το έργο, δίνει τον τόνο και το ύφος. Το αποτέλεσμα, σε όλες τις περιπτώσεις, είναι αυτό που δικαιώνει μια επιλογή.
Δ.Μ.: Δεν είναι ακριβώς σύγχρονη ανάγνωση. Υπάρχουν αφαιρετικά σκηνικά, ρούχα που παραπέμπουν στη δεκαετία του ΄30, αλλά στο κομμάτι του γάμου χρησιμοποιούνται αναγεννησιακά ρούχα. Μ' αρέσει που συμβαίνει όλο αυτό. Oταν επιτυγχάνεται ο βασικότερος στόχος, να αποδοθεί δηλαδή η ουσία ενός κειμένου, το πώς έχει να κάνει με την αισθητική του σκηνοθέτη. Είμαι ανοιχτή σε όποιο πειραματισμό και πρόκληση... Είναι και μια τάση της εποχής.

• Πώς είναι η συνεργασία με έναν σκηνοθέτη του βεληνεκούς του Ρόμπερτ Στούρουα;

Δ.Μ.: Υπέροχος άνθρωπος, πολίτης του κόσμου, με χιούμορ (ακόμη με λέει «Ματσούκι»), πολύ σύγχρονος, με «νεανικές» συνήθειες. Εννοώ ότι μπαίνει στο διαδίκτυο, ενημερώνεται συνέχεια, παίρνει πληροφορίες από μπλογκ, από σάιτ.
Περάσαμε υπέροχα στις πρόβες. Και διευκρινίζω ότι δεν έχω πρόβλημα να περνάμε καλά στις πρόβες εάν το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα είναι αυτό που επιθυμώ. Οταν όμως συμβαίνει, όπως εδώ, να συνδυάζονται και τα δύο, είναι ευλογία... Ηταν σαν να μιλάγαμε την ίδια γλώσσα. Ο τρόπος που δουλεύει ιδιαίτερος, ο τρόπος που βλέπει τον Σαίξπηρ πολύ συγκεκριμένος. «Ανατρεπτικός» με όλη τη σημασία της λέξης.
Ι.Μ.: Ιδιαίτερη εμπειρία. Γιατί πέρα από σπουδαίος σκηνοθέτης, μάστορας και γνώστης του θεάτρου, είναι και γλυκύτατος ως άνθρωπος. Δεν μπορώ να μη σταθώ στη στάση ενός ανθρώπου τόσο διακεκριμένου σε όλο τον πλανήτη για τη δουλειά του, στην καθημερινή του συμπεριφορά, στην τρυφερότητά του, στο βάθος της σκέψης του, στον τρόπο που προσεγγίζει τα πράγματα και στην πραγματική πραότητα που διαθέτει, πέρα από το ότι είναι σπουδαίος «δάσκαλος».
Γιατί το πρώτο επίπεδο είναι ένας άνθρωπο που ξέρει τόσο καλά τη δουλειά, ώστε να μπορεί να καθοδηγήσει σωστά τον ηθοποιό. Και σήμερα οι δάσκαλοι και οι σπουδαίες προσωπικότητες εκλείπουν. Δεν υπάρχει απάντηση σε αυτό το «γιατί». Φοβάμαι ότι η «γνώση» κάποιες φορές διακόπτεται, υπάρχει μια απώλεια από γενεά σε γενεά, σε κάποιες ιστορικές περιόδους. Αυτή τη διαπίστωση είχε κάνει και ο Στούρουα όσον αφορά στην πρώην Σοβιετική Ενωση. Πόσω μάλλον στην Ελλάδα που έχουμε ένα γενικότερο θέμα με την παιδεία σε όλους τους τομείς.

• Πρωταγωνιστείτε σε μια κωμωδία. Εχει ανάγκη ο κόσμος το γέλιο σήμερα περισσότερο από κάθε άλλη εποχή;

Δ.Μ.: Το χρειάζεται σήμερα και πάντα. Δεν υπάρχει περίοδος που δεν επιθυμεί ο άνθρωπος να γελάσει. Η συγκεκριμένη παράσταση διαθέτει και πολλά λυρικά στοιχεία. Υπάρχει και ένα δεύτερο επίπεδο, που είναι πιο μελαγχολικό.
Ι.Μ.: Πάντα, και σε κάθε εποχή έχει ανάγκη ο κόσμος το γέλιο. Στις εποχές που ζούμε λιγάκι περισσότερο, μια και ο λαός είναι πιο εσωστρεφής και μελαγχολικός. Ελπίζω αυτό να αλλάξει. Το θέατρο, είτε κωμωδία, είτε οποιοδήποτε άλλο είδος, αποτελεί παρηγορία. Αυτός είναι ο ρόλος της τέχνης. Ο κόσμος έχει ανάγκη τη μούσα - μουσική, θέατρο, ζωγραφική, μυθιστόρημα. Είναι το ταξίδι, το παρηγορητικό κομμάτι που έρχεται ως βάλσαμο, η «απάντηση» κάποιες φορές στα αναπάντητα ερωτήματα αλλά και ώρες ώρες μια μικρή διαφυγή από τη σκληρή πραγματικότητα.

• Ιδιαίτερα τη σημερινή πραγματικότητα με την κρίση, το ΔΝΤ και το ζοφερό μέλλον που μοιάζει να ανοίγεται μπροστά μας. Τι μπορούμε να κάνουμε ως πολίτες;

Δ.Μ.: Θα τα καταφέρουμε. Είμαι αισιόδοξη.
Ι.Μ.: Υπομονή... Να αναρωτηθούμε πού πάει η ζωή μας. Να συμμετάσχουμε ενεργά, για να μπορούμε να κατανοήσουμε λίγο πιο πολύπλοκα πράγματα. Γιατί τόσο καιρό ήμασταν επαναπαυμένοι. Πηγαίναμε όπου μας πήγαινε η ζωή. Χρειάζεται άλλη φιλοσοφία. Μια ταυτότητα την οποία είχαμε και στη διάρκεια των τελευταίων χρόνων απωλέσαμε. Να επανεφεύρουμε τον εαυτό μας και τους κοινωνικούς όρους, έως ότου να βρούμε το χαμόγελο, την αισιοδοξία, την αλληλεγγύη, την τρυφερότητά μας. Γιατί είχαμε αγριέψει ως λαός. Για τη σκληρή οικονομική πραγματικότητα χρειάζεται άλλη ανάλυση, την οποία δεν είμαι αρμόδιος να κάνω.

• Ωστόσο οι άνθρωποι γύρω μας αντιμετωπίζουν και σοβαρά οικονομικά προβλήματα...

Ι.Μ.: Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η πλειοψηφία των Ελλήνων δεν έχουν να κάνουν με την οικονομική κρίση. Είναι βαθύτερα και σημαντικότερα. Το ένα τρίτο των Ελλήνων βρίσκεται οικονομικά σε πραγματική δύσκολη θέση. Οι υπόλοιποι είχαν μάθει αλλιώς. Η απληστία τούς είχε οδηγήσει σε άλλα μονοπάτια. Καιρός να το ξανασκεφτούμε. Και να είμαστε αλληλέγγυοι προς αυτούς που, πραγματικά, έχουν πρόβλημα επιβίωσης.

• ΡΟΜΠΕΡΤ ΣΤΟΥΡΟΥΑ
• Ερωτική σχέση με τους Ελληνες ηθοποιούς

Για τέταρτη φορά ανεβάζει παράσταση στην Ελλάδα ως σκηνοθέτης ο Ρόμπερτ Στούρουα («Ηλέκτρα», «Οιδίποδας τύραννος», «Κοριολανός») και θα ήθελε αυτή την «ερωτική σχέση» που έχω ξεκινήσει με το ελληνικό θέατρο και τους Ελληνες ηθοποιούς, αυτή τη φορά να την ταξιδέψω σε δρόμους πιο απρόβλεπτους αλλά και πιο κοντινούς».

Για τον σκηνοθέτη «όταν ξεκινάει «το ταξίδι» μέσα στο έργο, δεν ξέρει ακριβώς τι θα προκύψει μετά το τέλος των βασανιστικών προβών, μέχρι τη μέρα της πρεμιέρας.

Oταν πια η παράσταση είναι έτοιμη, τι να πουν αυτοί που την έχουν κάνει...; Τότε είναι η ώρα του κοινού και της κριτικής να πάρουν τον λόγο!».

Για την παράσταση αναφέρει: «Δεν είναι μόνο ο Πετρούτσιο που ημερώνει τη στρίγγλα Κατερίνα, αλλά και η Κατερίνα που από τη μεριά της τον μεταμορφώνει αναδεικνύοντας τις πιο καλές πλευρές του. Γιατί η φύση του έρωτα, που γεννήθηκε ανάμεσα σ' αυτές τις δύο δυνατές προσωπικότητες, είναι τέτοια που τους κάνει καλύτερους.

Γενικώς ο Σαίξπηρ, ακόμα και σ' αυτή την ελαφριά κωμωδία του, μας μιλάει για τη δυσκολία της ανθρώπινης φύσης, για το ανεξήγητο της ύπαρξής της και το μυστηριώδες του ψυχισμού της. "Oλος ο Κόσμος είναι μια Σκηνή", λέει ο βάρδος από το Στράτφορντ, και όλοι εμείς ηθοποιοί. Aρα, όπως κανένας άλλος, εμείς γνωρίζουμε τις δυσκολίες που έχει το θέατρο και κατ' επέκταση η ίδια η ζωή».

Η Δήμητρα Ματσούκα και ο Ιεροκλής Μιχαηλίδης πρωταγωνιστούν στο «Ημέρωμα της στρίγγλας».

Ο Πετρούτσιο (Ιεροκλής Μιχαηλίδης) θα καταφέρει τελικά να «ημερώσει» τη στρίγγλα Κατερίνα (Δήμητρα Ματσού­κα) στη σαιξπηρική κωμωδία που παρουσιάζεται στο θέατρο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών.

• ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΚΑΡΑΛΗ, ΕΘΝΟΣ, 2/4/2011