Ερωτας, ποίηση, θάνατος

•  «ΣΥΛΒΙΑ ΚΑΙ ΤΕΝΤ» ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ «ΟΛΒΙΟ»

• Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΚΛΕΦΤΟΓΙΑΝΝΗ, Ελευθεροτυπία, Τρίτη 5 Απριλίου 2011

Δεν έγινε μόνο η ποίησή τους best seller. Αλλά και η θυελλώδης σχέση τους. Η μυθολογία γύρω από τον ατυχή δεσμό του Τεντ Χιουζ (1930-1998) και της Σίλβια Πλαθ (1932-1963), αντί να ξεφτίζει, με το χρόνο γιγαντώνεται. Ενα χτύπημα στο youtube αποκαλύπτει ότι αποτελούν ακόμη και πηγή έμπνευσης για ερασιτεχνικά βιντεάκια.

Μαρία Ζορμπά στο ρόλο της Σίλβια Πλαθ

Η Ασπα Τομπούλη, η οποία συνέθεσε και σκηνοθετεί τη διαδραστική performance «Σύλβια και Τεντ» στο θέατρο «Ολβιο», με Πλαθ τη Μαρία Ζορμπά, γνωρίζει πόσο δημοφιλείς είναι ακόμα και μετά θάνατον οι ποιητές, το έργο και η σχέση τους. Δεν ήταν το στοιχείο που την ενθάρρυνε. Παρ' όλο που κι αυτή, όπως οι φαν των ποιητών στο Διαδίκτυο, «παίζει» στο «Ολβιο» διαρκώς με τα βίντεο, στηριγμένη στα 88 αυτοβιογραφικά ποιήματα που ο Χιουζ συνέθεσε λίγο πριν από το θάνατό του το 1998.
Πριν από χρόνια είχε ανεβάσει μια παράσταση με τις επιστολές της Πλαθ προς τη μητέρα της, στον εξώστη του «Εμπρός». «Είχα κάνει έρευνα, αλλά αισθανόμουν πως δεν ήταν ένα υλικό που θέλω να ξαναπιάσω», αποκαλύπτει. «Παρ' ότι ο έρωτας συνδέεται με τη δημιουργικότητα κι αυτή καθ' εαυτή η ιστορία του ζευγαριού είναι συγκλονιστική, σκεφτόμουν ότι θα έπρεπε να βρω έναν άξονα διαφορετικό». Ο καιρός περνούσε. Ωσπου συναντήθηκε στα «Αναλόγια» του Εθνικού Θεάτρου με τη Μαρία Ζορμπά. Η ηθοποιός την ενθάρρυνε να ασχοληθεί ξανά με την Πλαθ.

• 88 ποιήματα

Η Τομπούλη άρχισε να το ξανασκέφτεται όμως μόνο όταν διάβασε τις τελευταίες έρευνες για το ζευγάρι. «Μου φάνηκε εξαιρετικά ενδιαφέρον να έβλεπε κανείς τον εσωτερικό διάλογο ανάμεσα στα δύο πρόσωπα μέσα από την ποίηση και το θάνατο. Τα 88 ποιήματα του Χιουζ αναφέρονται σε συγκεκριμένα ποιήματα της Σίλβια, στα οποία είναι σαν να απαντά. Αυτός είναι κι ο άξονας της παράστασης», εξηγεί.

Η performance αφηγείται ένα στόρι όχι γραμμικά, αλλά συνειρμικά, γεγονός που βοηθά η αφηγηματική εμπλοκή των βίντεο. Δεν ήθελε η σκηνοθέτιδα να κάνει ένα ακόμη χρονικό της σχέσης ή μια σκηνική αυτοβιογραφία. «Με ενδιέφερε η δύναμη που βγάζουν αυτά τα πρόσωπα», υποστηρίζει. «Η αστείρευτη έμπνευση, η γοητεία. Νομίζω, μιλάμε για τη δύναμη μιας σχέσης που δεν ήταν μόνο ερωτική».

Η Σίλβια Πλαθ εμφανίζεται στην παράσταση μέσα από τη μνήμη ενός συγγραφέα (Νέστορας Κοψιδάς), που πραγματοποιεί έρευνα για το ζευγάρι. Η Σίλβια προκαλεί το συγγραφέα να μπει στο δικό της κόσμο μέσα από την ποίησή της. Μεταξύ άλλων, μέσα από το ποίημά της «ο αιτών». «Μέσα από το συγκεκριμένο ποιήμα τού δίνει τη δυνατότητα να μεταμορφωθεί στον Τεντ Χιουζ», αποκαλύπτει η Ζορμπά. Από εκεί και πέρα, ο θεατής παρακολουθεί με τρόπο συνειρμικό τη γνωριμία, την ένωση, τη σύγκρουση, το χωρισμό των δύο ποιητών. «Μια διαδρομή που περνά μέσα από ποιήματά τους, κείμενα που έχουνε γραφτεί για αυτούς, πράγματα που προκύψανε από την Ασπα και αυτοσχεδιαστικά», προσθέτει η ηθοποιός.

«Η Σίλβια είναι ένα πρόσωπο που συγκρούεται με τα φαντάσματά της με έναν τρόπο αμείλικτο. Και αυτό δημιουργεί ενέργεια στον ηθοποιό. Δεν θέλουμε να αναπαραστήσουμε το πρόσωπο. Δηλαδή αποφεύγω να την ενσαρκώσω, γιατί αισθάνομαι βαρύ να παίξω τη Σίλβια Πλαθ. Προτιμώ να λέω ότι θα αναφερθώ στο πρόσωπο», διευκρινίζει η Μαρία Ζορμπά.

• Λεπτή ισορροπία

Η παράσταση δεν στέκεται στην αυτοκτονία της Πλαθ. «Αλλωστε και η ίδια η Πλαθ έλεγε ότι η αυτοκτονία είναι θέμα της ποίησής της και όχι εμμονή. Κι εμείς είμαστε μαγεμένοι από τα ποιήματα. Είναι μια ποίηση περισσότερο συγκλονιστική παρά συγκινητική», θεωρεί η ηθοποιός. «Γι' αυτόν το λόγο είναι δύσκολος ερμηνευτικά ο δρόμος που ακολουθούμε, μια λεπτή ισορροπία μεταξύ ενός ρεαλισμού και ενός χειρισμού του λόγου ενεργειακού, θα έλεγα».

Ειδικά με την Πλαθ «συμβαίνει κάτι πολύ ιδιαίτερο», πιστεύει η καλή ηθοποιός. «Μετά από τόσα χρόνια και σε μια διαφορετική ήπειρο και χώρα η ποίησή της αγγίζει και αφορά. Τη διαβάζει μια γυναίκα, εγώ, στην Αθήνα το 2011, και με αφορά. Το ποίημά της "Daddy" με έκανε να κλάψω. Εχει έναν τρομερό τρόπο να είναι αιχμηρή και λυρική και να κρύβει εκπλήξεις στις λέξεις. Αισθάνομαι ότι η ποίησή της είναι με έναν τρόπο γυναικεία και ανδρική».

Ετσι κι αλλιώς, θεωρεί την ποίηση «καταφύγιο παρηγοριάς». Μάλιστα, υπήρξαν ποιήματα που με έναν τρόπο την είχαν προκαλέσει «να τα μιλήσω, ακόμα και σαν άσκηση, στο σπίτι μου. Είναι η πρόκληση να γίνει ο στίχος ομιλών λόγος». Τον ίδιο στόχο έχει θέσει και στην παράσταση. «Δεν ξέρω όμως αν θα τα καταφέρω. Είναι δύσκολο», προσθέτει αφοπλιστική.

* Σκηνικά - κοστούμια: Κλερ Μπρέισγουελ. Σύμβουλος δραματουργίας: Αννα Τσίχλη. Συνθέσεις ήχων: Δημήτρης Ιατρόπουλος. Φωτισμοί: Ηλίας Κωνσταντακόπουλος. Λήψεις-video: Γιώργος Παντελεάκης. Επιμέλεια κίνησης: Αντιγόνη Γύρα. *