Ένα παλιό ρώσικο παραμύθι αποτελεί τον καμβά πάνω στον οποίο υφαίνεται η παράσταση Ο τυχερός στρατιώτης στο θέατρο Πόρτα με την επιμέλεια της Ξένιας Καλογεροπούλου και του Θωμά Μοσχόπουλου,
ο οποίος υπογράφει και τη σκηνοθεσία. Για τον στρατιώτη της ιστορίας ο
πόλεμος μόλις έχει τελειώσει, για να αρχίσει στην απέραντη ρώσικη γη ο
προσωπικός αγώνας για την επιβίωση, για τη ζωή. Και, όπως συμβαίνει
πάντα, συνεπής σύντροφος στη ζωή είναι ο θάνατος. Και ο καλός θάνατος,
πέρα από το δίκαιο ή το άδικο της ύπαρξής του, είναι ο επίλογος κάθε
ζωής που έχει βιωθεί με αξία και προσπάθεια, με αγάπη και πόνο μαζί. Ο Τυχερός στρατιώτης
με τον περιπετειώδη σκηνικό βίο του συγκεφαλαιώνει ως αφήγημα και
κυρίως ως παράσταση την πορεία του υποκειμένου στη ζωή, ενώ αποτελεί
μάθημα φιλοσοφίας για την αναγκαιότητα του σωματικού τέλους. Η θέληση, η
τύχη που απορρέει από τις προσωπικές επιλογές, η μοναξιά, η ευεργεσία, η
εξυπνάδα, η διαχείριση των ευκαιριών, ο έρωτας, η γονική αγάπη, η
εξουσία, το δαιμονικό στοιχείο που επικαλύπτει τον φόβο για το άγνωστο,
αλλά και οι προσωπικοί «δαίμονες» αποτελούν τους βασικούς θεματικούς
πυρήνες της παράστασης, στην οποία η αλληγορία του παραμυθιού
εξεικονίζεται με τρόπο παιγνιώδη και διαδραστικό.
Ο στόχος της παράστασης είναι διττός και φιλόδοξος: Εξοικείωση του
κοινού με ποικίλους θεατρικούς κώδικες, αλλά και με την έννοια της
ύπαρξης. Για την επίτευξή του εκτυλίσσεται στη σκηνή ένα δίκτυο
ανασημειώσεων και μετωνυμιών. Ο Μοσχόπουλος χρησιμοποιεί το
αυτοσχεδιαστικό παιχνίδι ως σημασιολογικό και υφολογικό κέλυφος. Έτσι,
οι ηθοποιοί αναλαμβάνουν ρόλους οι οποίοι μεταλλάσσονται συνεχώς, ενώ τα
παράταιρα σκηνικά αντικείμενα σημαίνονται με βάση την αφήγηση. Ο
πρωταγωνιστής - στρατιώτης είναι μια μαριονέτα ή, καλύτερα, ο σκελετός
της, που όμως αποκτά οντότητα από τους ηθοποιούς. Πάνω στη σκηνή το
παιχνίδι τού φαίνεσθαι και του είναι διαμορφώνει μια ελεύθερη φόρμα τόσο
ως προς την υποκριτική όσο και ως προς τη χωρική διαχείριση. Ο
σκηνοθέτης σε συνεργασία με τους πολύ καλούς ηθοποιούς (Α. Ξάφης, Α. Μάσχα, Β. Χατζηνικολάου, Σ. Πατσίκας, Κ. Μπερικόπουλος, Α. Καλαϊτζίδου)
επαναδομούν προσεκτικά την ιστορία, ακροβατώντας μεταξύ αστείου και
σοβαρού. Αυτό που τελικά παρακολουθούν οι θεατές -ανεξαρτήτως ηλικίας-
είναι μια παράσταση πειραματικού θεάτρου, τόσο καλά δουλεμένου ώστε να
φαίνεται αυθόρμητο και ανοικτό, όπως το παιχνίδι των παιδιών. Στην ουσία
πρόκειται για μια επιτελεστική προσέγγιση που, αφενός, έχει απομακρύνει
τη σκηνική «φλυαρία», αφετέρου, πυροδοτεί μια διαδικασία πολυεπίπεδου
αναστοχασμού και αλληλόδρασης. Σε αυτήν την κατεύθυνση εξάλλου κινούνται
οι πνευματώδεις διάλογοι και οι ανατροπές.
Στο πλαίσιο που υπαγορεύει η σκηνοθετική γραμμή κινούνται επίσης τα σκηνικά και τα κοστούμια της Έλλης Παπαγεωργακοπούλου.
Οι ηθοποιοί έχουν αλλόκοσμο μακιγιάζ, που επιτρέπει το διαπροσωπικό
πατινάζ στους ρόλους, ενώ τα σκουρόχρωμα κοστούμια απηχούν την εποχή του
τσάρου, χωρίς όμως να καθηλώνονται σε συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο.
Από την άλλη πλευρά, το σκηνικό οργανώνεται στη βάση της αλληλεπίδρασης
χρωμάτων και σχημάτων. Μόνη ένσταση η αναπαράσταση του παλατιού που
προσανατολίζεται σε άλλες χρωματικές οικογένειες και επίσης δίνει λίγο
παραπάνω την αίσθηση του κατασκευασμένου. Ωστόσο η επιλογή της οπτικής
πρόσβασης στους γυμνούς τοίχους της σκηνής και στον μηχανολογικό
εξοπλισμό της, σε συνδυασμό με την επιστράτευση ετερόκλητων σκηνικών
αντικειμένων, που νοηματοδοτούνται ποικιλοτρόπως, απηχούν κάτι από την
ουσία του ρώσικου κονστρουκτιβισμού, σε ένα καθεστώς όμως επιμελημένης
λιτότητας. Με αυτά τα δεδομένα οργανώθηκαν και οι φωτισμοί.
Ανακεφαλαιώνοντας, η παράσταση Ο τυχερός στρατιώτης είναι
σπουδή στην τέχνη του θεατρικού γεγονότος, αλλά συγχρόνως και
θεατροποιημένη φιλοσοφία. Βοηθά παιδιά και γονείς να κατανοήσουν -με
ελλειπτικό τρόπο- την ίδια τη ζωή, ενώ απαιτεί από τον θεατή την ενεργό
συμμετοχή του. Πρόκειται, εντέλει, για μια παράσταση όπου το θέατρο για
παιδιά συναντά τον ώριμο πειραματικό στοχασμό.
* Η Ελευθερία Ράπτου είναι θεατρολόγος
No comments:
Post a Comment