Friday, March 4, 2011

Αποκριάτικα έθιμα από τη Θράκη έως την Κρήτη

  • Κάθε γωνιά και ένα γλέντι
Αθήνα
Κάθε γωνιά της χώρας και ένα αποκριάτικο γλέντι με παραδόσεις που αναβιώνουν κάθε χρόνο και έθιμα που μετρούν αιώνες ζωής. Η Καθαρά Δευτέρα γιορτάζεται με μοναδικό τρόπο σε κάθε περιοχή της Ελλάδας, αποδεικνύοντας ότι η παράδοση στη χώρα μας παραμένει αναλλοίωτη.

Στην Αθήνα υπάρχει πάντα η λύση του Φιλοπάππου και του πετάγματος χαρταετού μαζί με τον δήμαρχο Αθηναίων Γιώργο Καμίνη.

Αν όμως το τριήμερο σας βρει εκτός Αθηνών, μια σειρά από έθιμα σε όλη την Ελλάδα – άλλα παμπάλαια και άλλα νεότερα – είναι εκεί για να σας διασκεδάσουν.

Καρναβάλια, μεταμφιέσεις και... αισχρολογίες για την Κυριακή της Αποκριάς. Σαρακοστιανά, χαρταετοί αλλά και σε μερικές περιπτώσεις συνέχιση του Καρναβαλιού και των μεταμφιέσεων την Καθαρά Δευτέρα.
  • ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑΔΑ - Γαλαξίδι
  • Αλευρομουτζουρώματα
Αν βρεθείτε στο Γαλαξίδι το απόγευμα της Καθαράς Δευτέρας δεν αποκλείεται να πιστέψετε ότι οι περισσότεροι κάτοικοι της πόλης δουλεύουν σε ανθρακωρυχεία ή σε αλευρόμυλο. Κι αυτό γιατί το απόγευμα έχουν προηγηθεί τα αλευρομουτζουρώματα. Ντόπιοι χωρίζονται σε ομάδες που πετούν η μία στην άλλη αλεύρι και χρωματιστή σκόνη.
  • Θήβα  
  • Ο Βλάχικος Γάμος
Εθιμο που έφεραν οι Βλάχοι που μετακόμισαν στην πόλη της Βοιωτίας από την περιοχή του Ασπροπόταμου στην Πίνδο. Ουσιαστικά πρόκειται για διακωμώδηση του γάμου με τον ρόλο της νύφης να παίζεται από άντρα. Κυριαρχούν παντού οι αισχρολογίες, οι υπερμεγέθεις φαλλοί, οι διάλογοι με βλάχικη προφορά μεταξύ των «συμπέθερων». Έθιμο που έχει τις ρίζες του στην προχριστιανική εποχή. «Το έθιμο γίνεται στην πόλη μας από το 1830. Κάποια στιγμή τον ρόλο της νύφης άρχισε να παίζει γυναίκα... Όμως εδώ και 4 χρόνια έχουμε επαναφέρει την πρωταρχική μορφή» λέει ο πρόεδρος του πολιτιστικού συλλόγου βλάχικου γάμου Θήβας Νεκτάριος Χατζηδούρος. Κορυφαία στιγμή του εθίμου ο κυκλικός «χορός του πεθαμένου».
  • ΘΕΣΣΑΛΙΑ - Τύρναβος
  • Μπουρανί
Μετά τη βραδινή καρναβαλική παρέλαση της Κυριακής την επόμενη μέρα ακολουθεί το Μπουράνι. Άνδρες και γυναίκες συγκεντρώνονται κοντά στο εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία, όπου παρασκευάζουν το «μπουρανί», μια αλάδωτη σούπα με σπανάκι, τσουκνίδα, ραδίκι και ξίδι. Έπειτα, το σερβίρουν και στο τέλος του φαγητού, το γλέντι φουντώνει. Εκ πρώτης όψεως φαίνεται αθώο για τα αποκριάτικα στάνταρντ. Όμως χωρίς να το πάρετε χαμπάρι θα βρεθείτε περιτριγυρισμένοι από τεράστια φαλλικά σύμβολα και ανθρώπους που βωμολοχούν.
  • ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ - ΘΡΑΚΗ
  • Καλόγερος
Θρακιώτικο έθιμο με έντονο θεατρικό στοιχείο. Μεταφέρθηκε και σε άλλες περιοχές (Δράμα, Πιερία) στις οποίες μετοίκησαν Θρακιώτες. Τα πρόσωπα είναι δύο καλόγεροι, η «Μπάμπω» με το εφταμηνίτικο παιδί της, δύο νύφες (τις υποδύονται νεαροί άντρες), δύο κατσίβελοι και δύο χωροφύλακες. Η δράση είναι καταιγιστική. Ο ένας Καλόγερος ξαφνικά θέλει να νυμφευθεί και βρίσκει τη νύφη. Ο άλλος Καλόγερος - κουμπάρος τον σκοτώνει και η νύφη θρηνεί. Κάποια στιγμή ο Καλόγερος ανασταίνεται. Ο δαίμων της φύσεως φονεύεται σε ακμαία ηλικία για να μη πεθάνει από γεροντικό μαρασμό και ανασταίνεται. «Το τελευταίο μέρος είναι τελετουργική εικονική άροση - όργωμα μπροστά στην εκκλησία με καινούργιο αλέτρι και ζυγό καθώς και σπορά, πράξη ομοιοπαθητικής μαγείας, που μας μεταφέρει ακόμη και σε προ διονυσιακές τελετές» επισημαίνει η Αικατερίνη Πολυμέρου - Καμηλάκη, διευθύντρια του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών.
  • Καστοριά
  • Ο Χάσκαρης και οι Μπουμπούνες
Την Κυριακή της Αποκριάς η Καστοριά τυλίγεται στις… φλόγες, αφού γίνονται οι Μπουμπούνες. Έθιμο που από τη λατρεία της φωτιάς, στην οποία αναφέρεται, «προδίδει την προχριστιανική καταγωγή του». Ένα ακόμη έθιμο, είναι ο «Χασκάρης». Κάποιος δένει στην άκρη ενός πλάστη ένας αυγό και το γυρίζει από στόμα σε στόμα. Όποιος καταφέρει να αρπάξει πρώτος το αυγό κερδίζει.
  • ΚΡΗΤΗ - Ρέθυμνο
  • Το κλέψιμο της νύφης
Την Παρασκευή γίνεται η μεγάλη καρναβαλική παρέλαση, η μεγαλύτερη της Κρήτης. Την Καθαρά Δευτέρα σε δύο χωριά της περιοχής, το Μέρωνα και το Μελιδώνι αναβιώνουν μια σειρά από έθιμα όπως το κλέψιμο της νύφης και το μουτζούρωμα. Φυσικά το κρασί ρέει άφθονο.
  • ΑΙΓΑΙΟ - Σκύρος
  • Ο Γέρος και η Κορέλα
Είναι η ώρα του Γέρου και της Κορέλας, των δύο μεγάλων πρωταγωνιστών των σκυριανών Αποκριών. Η μεταμφίεση του Γέρου περιλαμβάνει χοντρή μαύρη κάπα, άσπρη υφαντή βράκα και δεκάδες κουδούνια που μπορεί να φτάσουν και τα 50 κιλά. Η ντάμα του η «Κορέλα» είναι ντυμένη με παραδοσιακή σκυριανή στολή και χορεύει συνεχώς γύρω του. Σύμφωνα με την παράδοση το έθιμο προήλθε από κάποια θεομηνία η οποία σκότωσε όλα τα ζώα του νησιού. Ο τσοπάνης ζώστηκε τα κουδούνια των ζώων και κατέβηκε στο χωριό να ειδοποιήσει τους υπόλοιπους.
  • Κάρπαθος
  • Δικαστήριο Ανήθικων Πράξεων
Στην Κάρπαθο, ο εορτασμός της Αποκριάς εκλαμβάνει μορφή απόδοσης άτυπης δικαιοσύνης. Και τούτο διότι, λειτουργεί το Λαϊκό Δικαστήριο Ανήθικων Πράξεων! Ορισμένοι εκ των κατοίκων προβαίνουν σε άσχημες χειρονομίες. Αμέσως, συλλαμβάνονται από και οδηγούνται στο Δικαστήριο ενώπιον του Καδή. Εκεί, τους κατηγορίες απευθύνονται ξεκαρδιστικές κατηγορίες.
  • Πουλιόπουλος Γιώργος, ΤΟ ΒΗΜΑ, 4/3/2011

No comments: