Monday, May 2, 2011

ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ ΘΕΑΤΡΑ. Η τέχνη να είναι κοινωνικό αγαθό



Γρηγοριάδης Κώστας
Τη μεγαλύτερη κρίση από τη γέννησή τους φαίνεται να περνούν τα Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα. Τα οικονομικά προβλήματα είναι καθοριστικά ως στοιχείο λειτουργίας των θεάτρων, ενώ τα πολιτικά «χρέη» των τοπικών αρχόντων και ποικίλα άλλα προβλήματα ευθύνονται για τους κλυδωνισμούς. Είναι επομένως συνειδητή και μεθοδευμένη η υποβάθμιση των ΔΗΠΕΘΕ, που επιχειρεί το ΥΠΠΟ-Τ, παρά την προσπάθεια που καταβάλλει για να εκφράσει το «ενδιαφέρον» της. Μια τέτοια υποκριτική κίνηση ήταν και η μερίδα που διοργάνωσε το ΥΠΠΟ-Τ, πριν από λίγες μέρες, στο αμφιθέατρο του Υπουργείου, με θέμα την ανασυγκρότηση και επαναθεώρηση του θεσμού των ΔΗΠΕΘΕ παρουσία του υπουργού Παύλου Γερουλάνου, πρώην και νυν καλλιτεχνικών διευθυντών καθώς και εκπροσώπων του ΣΕΗ. 
Οι απόψεις που κυκλοφορούν πάντως και μάχονται για το ποια θα επικρατήσει είναι αρκετές. Πρώτη και ισχυρότερη η άποψη του κύκλου Γερουλάνου για μείωση των ΔΗΠΕΘΕ σε έξι. Το επίσημο ΠΑΣΟΚ υπερασπίζεται τα 12 όσες και οι περιφέρειες πλην της Αθήνας. Κάποιοι από το παλιό ΠΑΣΟΚ μιλούν για τη διατήρηση όλων όσα υπάρχουν αλλά να απεξαρτηθούν από τους Δήμους. Σε ό,τι αφορά όμως στην θεσμική αναδιάρθρωση οι περισσότεροι επιθυμούν τη μετατροπή τους σε ΑΕ. Μια μετατροπή που θα είναι η ταφόπλακα των ΔΗΠΕΘΕ.

Στην ημερίδα αυτή - όπως καταγγέλλει η Δημοκρατική Ενότητα Ηθοποιών, «ο εκπρόσωπος της Κίνησης Ηθοποιών και γγ της ΠΟΘΑ - Δημήτρης Παλαιοχωρίτης, συμφώνησε με τις συντηρητικότερες απόψεις που ακούστηκαν για μετατροπή των ΔΗΠΕΘΕ σε Περιφερειακά και μάλιστα σε ΑΕ και περιορισμό του αριθμού τους σε 6 από 16. Πάνω στον οίστρο του λόγου του ο Παλαιοχωρίτης, παρακάλεσε(!) μάλιστα οι τεχνικοί και το προσωπικό των θεάτρων να μην είναι μόνιμοι αλλά ορισμένου χρόνου, (δηλαδή συμβασιούχοι), προκαλώντας την έκπληξη όλων. Η Δημοκρατική Ενότητα Ηθοποιών καταγγέλλει τη στάση του εκπροσώπου της Κίνησης Ηθοποιών και γγ της ΠΟΘΑ σαν εχθρική προς τα συμφέροντα του κλάδου.
  • Θέση και προτάσεις ΣΕΗ
Η θέση που εκφράστηκε στην ημερίδα από την πλευρά του ΣΕΗ είναι τα ΔΗΠΕΘΕ να εξελιχθούν σε αυτοτελείς κρατικούς καλλιτεχνικούς οργανισμούς, με δικό τους ιδρυτικό νόμο που θα ορίζει τη λειτουργία τους, αποκλειστικά δική τους υποδομή και χρηματοδότηση από τον προϋπολογισμό του κράτους. Στόχος πρέπει να είναι κάθε μεγάλη πόλη της χώρας να αποκτήσει το δικό της Κρατικό Θέατρο. Αυτή η προοπτική μπορεί να στηριχθεί άμεσα στην υπάρχουσα υποδομή των 16 ΔΗΠΕΘΕ, τα οποία μπορούν να εξελιχτούν σε Κρατικά Θέατρα. Να λειτουργούν με την ενεργή και αποφασιστική συμμετοχή των σχετικών με τις δραστηριότητές τους φορέων: Των καλλιτεχνών, των εργαζομένων σ' αυτά και των τοπικών αρχών, μέσω ανακλητών αντιπροσώπων στα όργανα διοίκησης και τον έλεγχο από το υπ. Πολιτισμού.
Στις προτάσεις του ΣΕΗ μεταξύ άλλων συμπεριλαμβάνονται τα εξής: Από νομική πλευρά θα πρέπει να είναι αυτοτελείς οργανισμοί Δημοσίου Δικαίου - ΝΠΔΔ. Δηλαδή, κρατικά θέατρα με καταστατική υποχρέωση τη δημιουργία και παρουσίαση καλλιτεχνικού έργου στο σύνολο της περιοχής ευθύνης τους, αλλά με έδρα την ορισμένη πόλη, η οποία για τα νέα θέατρα - καθώς θα αναπτύσσεται ο θεσμός - θα μπορεί να είναι και η δεύτερη πόλη ενός νομού.
Η Προγραμματική Σύμβαση που μέχρι τώρα καθορίζει τη λειτουργία των ΔΗΠΕΘΕ, είναι το πλαίσιο συμφωνίας μεταξύ Δήμου, Θεάτρου και Υπουργείου. Με τη μετατροπή των ΔΗΠΕΘΕ σε αυτοτελή Κρατικά Θέατρα δε θα χρειάζεται καμιά προγραμματική σύμβαση, ούτε φυσικά και οποιαδήποτε περίοδος ισχύος μιας τέτοιας σύμβασης. Οι όροι της λειτουργίας των θεάτρων θα είναι νόμος του κράτους και η χρηματοδότησή τους έξοδο του κρατικού προϋπολογισμού.
Ο μακροχρόνιος σχεδιασμός και η μακροχρόνια δράση των θεάτρων εμποδίζονται από την περιορισμένη διάρκεια των προγραμματικών συμβάσεων, οι οποίες ξεκίνησαν σαν 10ετείς, έγιναν ως το 2007 5ετείς και κατάντησαν 18μηνες και ετήσιες ενώ τώρα λειτουργούν με συνεχείς εξάμηνες παρατάσεις.
  • Σκοπός και αποστολή
Σκοπός και αποστολή των Κρατικών Θεάτρων πρέπει να είναι: Η αντιμετώπιση της ανισομέρειας και του συγκεντρωτισμού στο μοντέλο ανάπτυξης της χώρας - μέσω της ώθησης της πολιτιστικής δραστηριότητας - από τα αστικά κέντρα της περιφέρειας έως τα πιο μικρά χωριά. Η προστασία και η ανάδειξη της ελληνικής δημιουργίας απέναντι στην αυξανόμενη έλευση καλλιτεχνικού έργου από τις χώρες της ΕΕ, τους συγκεντρωμένους οργανισμούς και τη βιομηχανία του θεάματος. Η προσφορά υψηλού επιπέδου καλλιτεχνικού έργου, σε τόπους όπου αδυνατεί να φτάσει η ιδιωτική καλλιτεχνική δημιουργία.
Ο καλλιτεχνικός διευθυντής πρέπει να είναι αρμόδιος και γενικός υπεύθυνος αποκλειστικά σε καλλιτεχνικής φύσεως ζητήματα. Να ορίζεται από το ΔΣ με την συγκατάθεση του υπουργού Πολιτισμού και να είναι ανακλητός σε όλη τη θητεία του. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι ο καλλιτεχνικός διευθυντής πρέπει να προσλαμβάνεται σαν καλλιτέχνης με όρους αποκλειστικής απασχόλησης και να επιφορτίζεται με τη διεύθυνση του καλλιτεχνικού έργου αλλά ταυτόχρονα να εργάζεται με την καλλιτεχνική του ιδιότητα και να παράγει καλλιτεχνικό έργο για το συγκεκριμένο θέατρο, σε όλη τη διάρκεια της θητείας του.
Ο διορισμός του καλλιτεχνικού διευθυντή πρέπει να γίνεται μετά από δημόσια προκήρυξη - πρόσκληση, η οποία πρέπει να ανακοινώνεται σε εύλογο χρόνο στον τοπικό και αθηναϊκό Τύπο, τους καλλιτεχνικούς οργανισμούς και τις ιστοσελίδες του υπ. Πολιτισμού, των θεάτρων και της τοπικής αυτοδιοίκησης, με διαδικασίες που εγγυούνται την διαφάνεια και την αξιοκρατία.
  • Χρηματοδότηση
Οσον αφορά τις Περιφέρειες και τους Δήμους, δεν πρέπει να εμπλέκονται στη χρηματοδότηση των θεάτρων. Η χρηματοδότηση των τοπικών αρχών είναι ως επί το πλείστον κρατικό χρήμα. Πρέπει λοιπόν να καθοριστεί η χρήση της από την πηγή (που είναι ο προϋπολογισμός του κράτους) προς μια ορθολογικά σχεδιασμένη ανάπτυξη του πολιτισμού στην περιφέρεια.
Η εμπλοκή πολλών φορέων μέσω ποσόστωσης στο σύνολο της χρηματοδότησης, έχει σαν συνέπεια την εξάρτηση των θεάτρων (άρα και του προσφερόμενου έργου) από την τοπική μικροπολιτική, τον παραγοντισμό και την κομματική ένταξη.Η χρηματοδότηση πρέπει να είναι ξεχωριστή για τις μόνιμες ανάγκες των θεάτρων - οι οποίες πρέπει να είναι πάγια έξοδα του κράτους - και άλλη για την καλλιτεχνική δραστηριότητα, η οποία πρέπει να καθορίζεται από την πολιτιστική πολιτική του κράτους στον τομέα ευθύνης του κάθε θεάτρου.
Τα θέατρα πρέπει να διατηρούν χαμηλές τιμές εισιτηρίων, ώστε να εξασφαλιστεί η πρόσβαση των λαϊκών στρωμάτων της περιφέρειας στο καλλιτεχνικό έργο, το εισόδημα των οποίων συνεχώς συρρικνώνεται. Υποχρέωση των θεάτρων πρέπει να είναι η κινητοποίηση ομάδων του πληθυσμού προς την επαφή τους με το παραγόμενο έργο όπως μαθητές, φοιτητές, στρατιώτες, συνταξιούχους, ανέργους κ.ά. Απορρίπτουμε κάθε λογική ανταποδοτικότητας στη σχέση χρηματοδότησης και εσόδων των θεάτρων. Ο πολιτισμός είναι κοινωνικό αγαθό και όχι εμπόρευμα, είναι δικαίωμα των πολιτών μέσω των εισφορών τους, άρα ευθύνη του κράτους. Είμαστε αντίθετοι σε κάθε προσπάθεια εμπλοκής ιδιωτικών κεφαλαίων στη λειτουργία των θεάτρων είτε με το καθεστώς των συμπαραγωγών είτε με οποιαδήποτε άλλη μορφή.
Τα θέατρα πρέπει να στηρίζουν οποιαδήποτε τοπική καλλιτεχνική δράση και να βοηθούν ολόπλευρα - και σε κάθε επίπεδο - την ερασιτεχνική δημιουργία. Ομως αυτού του είδους οι σχέσεις δεν πρέπει να συγχέονται με τον προγραμματισμό των θεάτρων, ώστε να επεμβαίνουν σ' αυτόν και να λειτουργούν εις βάρος του, ούτε επίσης να επιδρούν στον αυστηρά επαγγελματικό χαρακτήρα του καλλιτεχνικού έργου. Από την παραπάνω σχέση συνάγεται ότι σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να επιτρέπεται συμμετοχή ερασιτεχνών στις παραστάσεις που αποτελούν τον ετήσιο προγραμματισμό των θεάτρων.
  • Εργασιακό Περιβάλλον
Το εργασιακό περιβάλλον όλων των εργαζομένων στα Κρατικά θέατρα πρέπει να είναι τέτοιο ώστε να εξασφαλίζεται: Η συνεχής, χωρίς κενά διαστήματα λειτουργία των θεάτρων για όλο το έτος. Η πλήρης και αποκλειστική απασχόληση. Η απαγόρευση κάθε έννοιας μερικής απασχόλησης και διευθέτησης χρόνου εργασίας. Η 5ήμερη, 7ωρη και 45ωρη εργασία. Η υψηλού επίπεδου ειδίκευση των καλλιτεχνών, των τεχνικών και ειδικών εργατών και ο επαγγελματισμός. Η νόμιμη ασφάλιση και ο σεβασμός των Συλλογικών Συμβάσεων. Ολοι οι εργαζόμενοι πρέπει να καλύπτονται από Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας και ατομικά συμβόλαια και να έχουν τη νόμιμη ασφάλιση. Το προσωπικό των θεάτρων και οι τεχνικοί πρέπει να καλύπτονται από συμβάσεις αορίστου χρόνου. Να σταματήσει το σημερινό απαράδεκτο καθεστώς δανεισμού ή παραχώρησης εργαζομένων από τους Δήμους. Τα θέατρα πρέπει να έχουν εξ ολοκλήρου δικό τους προσωπικό. Το καλλιτεχνικό προσωπικό πρέπει να καλύπτεται με συμβάσεις ορισμένου χρόνου. Για τους ηθοποιούς πρέπει να ισχύει σύμβαση χειμερινής και καλοκαιρινής περιόδου. Για τους άλλους καλλιτέχνες, ανάλογα με την ειδικότητα και τις καλλιτεχνικές απαιτήσεις, συμβάσεις ορισμένου χρόνου ή συμβάσεις έργου.
Η πρόταση αυτή για την κατεύθυνση που πρέπει να πάρει ο θεσμός των ΔΗΠΕΘΕ, είναι μια πρόταση εξελικτική, η οποία μπορεί να κατακτηθεί σε μια πορεία ολοκληρωμένης λαϊκής πολιτιστικής πολιτικής που θα αντιμετωπίζει την ανισομέρεια στην ανάπτυξη της χώρας και την εγκατάλειψη της επαρχίας, τη συγκέντρωση του πολιτιστικού έργου στις πόλεις και σε ιδρύματα που προνομιακά απορροφούν το μεγαλύτερο μέρος των κρατικών ενισχύσεων, χωρίς να εξασφαλίζουν την πρόσβαση του λαού μας σε ένα έργο που παράγεται με δικά του χρήματα.

Σοφία ΑΔΑΜΙΔΟΥ, ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, Σάββατο 30 Απρίλη 2011

No comments: