Ο καλός μας άνθρωπος

 Ο απόλυτος κωμικός, ο οποίος καθρέπτισε την ελληνική ψυχή μέσα από 126 ταινίες κι αγαπήθηκε από όλους, έσβησε στα 84 του χρόνια Διασχίζει το πανί από τη μια άκρη έως την άλλη με... υπερηχητική ταχύτητα. Χαμόγελο παράξενο. Φρενάρει. «Καλοί μου άνθρωποι...». Μια μικρή παύση κι ύστερα το ίδιο τρεχαλητό. Τρέχει. Μόνιμα αγχωμένος. Τρώει τούρτες στο πρόσωπο, βαράει το κεφάλι του με πιάτα, γυρίζει στους δρόμους με έναν σάκο πλασιέ ή με τον δίσκο του καφετζή, προσπαθεί να πιάσει την καλή αλλά... φευ, παίζει φυσαρμόνικα, μιλάει σε ψηλούς και γρήγορους τόνους.

Ο «καλός μας άνθρωπος», ο καθημερινός ήρωας, ο Καραγκιόζης, ο κλόουν, ο κωμικός, ο τραγικός. Ο διπλανός μας. Ο ηθοποιός με την πυρετώδη, στακάτη κίνηση, ο καλλιτέχνης με το όραμα που μπροστά του δεν λογαριάζει τίποτα (ούτε τη χρεοκοπία), ο πλήρης δημιουργός, ο «τρελός και παλαβός», ο «άνθρωπος για όλες τις δουλειές», που «έτρεχε πολύ», που «σφίγγει κι άλλο το ζωνάρι», ο «Θου Βου», ο «φαλακρός μαθητής». Ο δικός μας άνθρωπος. Ο ήρωας που ταυτίστηκε με τον πιεζόμενο από τη ζωή μεροκαματιάρη. Ο Θανάσης που κινείται στον χώρο της μικροαστικής ζωής. Αυτός, κι εκείνος, κι άλλος. Οι πολλοί που γίνονται ένας στο πρόσωπό του. Αυτό το πρόσωπο όπου καθρεφτίζεται η συλλογική ελληνική ψυχή. Το πρόσωπο του Θανάση Βέγγου. Οπου το γέλιο και το κλάμα γίνονται ένα. Σ' αυτό το πρόσωπο μπροστά σήμερα το ελληνικό σινεμά στέκεται με τα μάτια χαμηλωμένα. Με τα χείλη βουβά.

Ο Θανάσης Βέγγος δεν υπάρχει πια. Ο δημοφιλής καλλιτέχνης, ο απόλυτος κωμικός, άφησε χθες την τελευταία του πνοή στον «Ερυθρό Σταυρό», όπου νοσηλευόταν από το Δεκέμβριο. Πριν από δύο μήνες είχε υποβληθεί, με επιτυχία, σε νευροχειρουργική επέμβαση στο κεφάλι. Εφυγε σε ηλικία 84 ετών, αφήνοντας πίσω του πλούσιο έργο. Χιλιόμετρα σελιλόιντ με δεκάδες περιπέτειες ταλαιπωρίας, αγώνα και σφαλιάρας, ενός ήρωα ταλαιπωρημένου, αγαπημένου, πηγαίου, ειλικρινή, οικείου. Ενός «ήρωα» με σάρκα και οστά που προσγειώθηκε στο πλατό και το κατέκτησε. Ενός ήρωα που τον έφτιαξε από το δικό του «υλικό». Από το μέσα του. Ενός ήρωα πονετικού, φιλάνθρωπου, που μοιράζει στους αναξιοπαθούντες τα λιγοστά του υπάρχοντα, καλοσυνάτου, καταδιωκόμενου και φουκαρά. Αυτός ο ανθρωπάκος που υποφέρει, τον εκμεταλλεύονται, τον καταδιώκουν οι εκάστοτε κραταιοί, αλλά προσπαθεί να φύγει από την αφάνεια.

Ο Θανάσης Βέγγος δεν είχε κάνει σπουδές υποκριτικής. Κι ας έχει παίξει σε 126 ταινίες (στις 52 ως πρωταγωνιστής). Κι ας έχει σκηνοθετήσει (πρωταγωνιστώντας ταυτόχρονα) ακόμη επτά. Αυτοδίδακτος κι ενστικτώδης. Με αυτό το μοναδικό χάρισμα που διαθέτουν μόνον οι ταλαντούχοι. Οι ξεχωριστοί. Σεμνός. Με ήθος σπάνιο. Δεν έδινε συνεντεύξεις. Δεν μιλούσε δημοσίως. Ευγενής. Πολύ. Από τη φύση του. Εφευρετικός, τελειομανής. Κλόουν και μίμος. Ενας Σαρλό δίχως την τεχνική του πρώτου, αλλά με τη γοητεία του. Η κωμωδία του τρελή, με απίστευτα γκαγκ και στοιχεία παραλόγου. Κανένας άλλος σαν κι αυτόν. Κι ύστερα, με τα χρόνια πιο κοινωνικός, πιο «σχολιαστικός», πιο «καυστικός», μέσα πάντοτε από το ανατρεπτικό του χιούμορ.

Ο Θανάσης Βέγγος κατάφερε πολλά. Κι ακόμη κάτι μοναδικό: αγαπήθηκε από όλους τους Ελληνες ανεξαρτήτως από την κοινωνική τους τάξη, το μορφωτικό τους επίπεδο, το επάγγελμα, την ηλικία και τις καταβολές τους. Μπήκε στην καρδιά τους, άγγιξε την ψυχή τους, έγινε μέλος της οικογένειά τους. Ο δικός τους άνθρωπος. Αυτό τον «δικό μας άνθρωπο», τον «καλό μας άνθρωπο» αποχαιρετούμε σήμερα. Στο σινεμά της ζωής το καρέ παγώνει. Η εικόνα σταματά. Η φιγούρα δεν τρέχει πια. Ο δρομέας της οθόνης ακινητοποιείται. Τα γράμματα του τέλους έπεσαν. Κι είναι για πάντα.

Η νεκρώσιμη ακολουθία θα ψαλεί σήμερα στις 2.00μ.μ. στην Αγία Μαρίνα στο Θησείο. Η οικογένεια του μεγάλου μας ηθοποίου παρακαλεί αντί στεφάνων να κατατεθούν χρήματα στο "Χαμόγελο του Παιδιού".

«Κάποιο βράδυ με πλησιάζει έξω απ' το σινεμά ένας γέρος. «Καλέ μου άνθρωπε», μου λέει, «είμαι συνταξιούχος και βλέπω με τη γυναίκα μου τις ταινίες σου. Σ' ευχαριστώ. Μόλις βγαίνω από το σινεμά έχω ξαλαφρώσει για τρεις μέρες» (Συζήτηση του Θανάση Βέγγου με τον Τάκη Παπαγιαννίδη, περιοδικό «Σύγχρονος Κινηματογράφος», Νο 13, Μάρτιος-Απρίλιος, 1971)

• Η ΙΣΤΟΡΙΑ

Αντιγόνη Καράλη, ΕΘΝΟΣ, 4/5/2011