Το άρρητο της μοναξιάς και του θανάτου

Η ΜΑΡΙΑ ΛΑΪΝΑ ΜΕ ΤΟ ΑΠΑΙΧΤΟ ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΤΗΣ «ΕΝΑ... ΔΥΟ... ΤΡΙΑ» ΣΤΙΣ «ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ» ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ

• Της ΕΛΕΝΑΣ ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ, Ελευθεροτυπία, Παρασκευή 6 Μαΐου 2011

Η Μαρία Λαϊνά είναι πρωτίστως ποιήτρια. Ακόμη και όταν γράφει θέατρο. «Δεν γίνεται ποίηση χωρίς εμμονή στη λεπτομέρεια. Πάρτε τη Σαπφώ για παράδειγμα ή τον Καβάφη. Τίποτα περιττό ή άσκοπο στα ποιήματά τους».

Το έργο βασίζεται στο ρίξιμο μιας πασιέντζας (Γιάννης Κότσιφας, Ενκε Φεζολάρι, Γιώργος Ντούσης)

Αφορμή για τη συνομιλία μας είναι η σημερινή παρουσία της στις «Αναγνώσεις» του Εθνικού Θεάτρου. Το άπαιχτο θεατρικό της έργο «Ενα...Δύο...Τρία» διαθέτει όλες τις αρετές των προηγουμένων της. Ελλειπτικός λόγος που ουρλιάζει αθόρυβα την αγωνία της ανθρώπινης ύπαρξης. Λακωνικές ερωταποκρίσεις που υπαινίσσονται το άρρητο της μοναξιάς και του θανάτου.

Το έργο βασίζεται στο ρίξιμο μιας πασιέντζας. Κι όμως δεν έχει ρίξει ποτέ. «Μου ήρθε ακατανόητα. Σηκώθηκα ένα πρωί και ξεκίνησα να το γράφω», μας λέει. Βρισκόταν στην εξοχή, στην οποία καταφεύγει συχνά, καθώς εκεί και όχι στην Αθήνα νιώθει ευτυχής. «Χρειάστηκε να ρωτήσω μανιακούς της πασιέντζας για να βεβαιωθώ πως δεν έγραφα κουταμάρες. Κι όντως ήταν σωστά. Περίεργο».

Με τον ίδιο περίεργο τρόπο όταν η Μαρία Κατσανδρή τής ζήτησε να γράψει ένα ρόλο για εκείνη, προέκυψε απροσδόκητα το «Κλεφτό φιλί», στο οποίο ο ρόλος είναι αντρικός. «Δεν μπορούσα να το εμποδίσω. Μου μίλαγε. "Είμαι εδώ και είμαι άντρας". Ποτέ δεν επιβάλλω αυτό που θεωρώ εγώ σωστό στην ιδέα και την εξέλιξή της», λέει.

Η υπαρξιακή αγωνία είναι πάντοτε παρούσα στα έργα της. Συχνά τη συνδέουν με τον Μπέκετ. «Με έχει επηρεάσει πολύ -ελπίζω όχι όσο μου αποδίδουν- κυρίως σε θέματα μορφής».

Η σχέση της με το θέατρο κρατά είκοσι χρόνια. «Κατέφυγα ευχαρίστως σε αυτό για να συνεχίσω ή να εκφράσω πράγματα που δεν μπορούσα με τον ποιητικό λόγο». Και η θεατρική της απουσία; «Μου είναι δύσκολο όταν γράφω κάτι να παίρνω σβάρνα τα θέατρα. Προτίμησα να κάνω μια έκδοση (σ.σ. Αιγόκερως) κι αν ενδιαφερθεί κάποιος, ενδιαφέρθηκε».

Κάθε εβδομάδα επιφυλάσσει στους αναγνώστες της «Βιβλιοθήκης» της «Ε» μια «ποδηλατάδα». Τη στήλη της απασχολούν συχνά θέματα της επικαιρότητας, σχολιάζει τηλεοπτικές ασυνταξίες και επανέρχεται στο οικολογικό που την καίει. Και, φυσικά, μας υπενθυμίζει λογοτεχνικά αριστουργήματα με την αμεσότητα του φίλου που σε προτρέπει. Φιλοξενεί συχνά κι αποσπάσματα ποιημάτων, όπως της Σαπφούς. «Ας έγραφα ένα ποίημα σαν τα δικά της!», λέει, χωρίς να κρύβει τον απέραντο θαυμασμό της. «Και ζήλια νιώθω. Αυτή η ζήλια με κάνει να γράφω ακόμη».

Ισως να υπάρχουν κι άλλοι λόγοι: «Αισθάνομαι πως δεν έχω γράψει ακόμη αυτό ακριβώς που θέλω». Κι αν αυτό σημάνει και το τέλος της δημιουργίας; «Δεν θα είχα αντίρρηση να τελειώνει αυτή η ιστορία», μας ξαφνιάζει. «Κάθε φορά που ξεκινάω ένα βιβλίο, λέω: "Τι έχω να τραβήξω". Κι όταν τελειώνει, νιώθω ανακούφιση. Μπορώ να πάω σε ένα καφενείο χωρίς να τριβελίζει το μυαλό μου μια λέξη. Πού, ας πούμε, θα βρω τετρασύλλαβο επίθετο προπαροξύτονο και να λέει ακριβώς αυτό που θέλω;».

Δεν γράφει με πρόγραμμα. «Είμαι κανονικός άνθρωπος. Οι φίλοι μου, το σπίτι μου, η γάτα μου, το μαγείρεμα, μια βόλτα, ένα έργο. Αυτά. Με εμπνέουν κυρίως οι εικόνες και όχι τα κείμενα. Από τις εικόνες φτιάχνω λέξεις». Τη γοητεύει ακόμα και η τεχνολογία. «Εχω τελειώσει Πρακτικό κι έχω ένα μυαλό πιο τετράγωνο. Με κατηγορούν συχνά γι' αυτό. Εγώ όμως αγαπώ αυτή τη δυνατότητα θεώρησης του κόσμου μέσω μιας μαθηματικής ελευθερίας».

Βλέπει την ποίηση, που τόσο τη λατρεύει, να αφορά όλο και λιγότερους. «Γίνεται προσπάθεια να τη συνδυάσουν με εικαστικά, με δρώμενα. Αλλά δεν υπάρχουν πολλοί που να ξαπλώνουν το βράδυ με μια ποιητική συλλογή. Ισως επειδή δεν θέλουν να χάσουν τον ύπνο τους. Ξέρετε, η ποίηση δημιουργεί ευχαρίστηση αλλά και αναστάτωση».

Οι βραβεύσεις την κάνουν να νιώθει «δυσάρεστα». Στο βάθος όλα τα βρίσκει μάταια. «Πιστεύω πως σε εκατό χρόνια θα έχουν γίνει όλα σκόνη. Τα βιβλία τουλάχιστον. Κάθομαι να γράψω και αισθάνομαι πως με κοροϊδεύει το άπειρο».

info: Ο θεσμός των «Αναγνώσεων» εδώ και τέσσερα χρόνια παρουσιάζει άπαιχτα νέα ελληνικά έργα με ελάχιστα από τα στοιχεία μιας ολοκληρωμένης παραγωγής. Η καλλιτεχνική επιμέλεια ανήκει στη Σίσσυ Παπαθανασίου και το Τμήμα Δραματολογίου του Εθνικού Θεάτρου. Στις φετινές «Αναγνώσεις» έχουν ήδη παρουσιαστεί νέα έργα των Βασίλη Κατσικονούρη, Μισέλ Φάις και Ανδρέα Φλουράκη. Σήμερα, μετά το «Ενα... Δύο... Τρία» της Μαρίας Λαϊνά (6 μ.μ.) θα παρουσιαστούν οι «Δράκοι» του Σάκη Σερέφα. Αύριο, στις 5 μ.μ., το «Συγχώρεσέ με» των Αντώνη και Κωνσταντίνου Κούφαλη και την Κυριακή η «Μερόπη» του Ανδρέα Στάικου στις 6 μ.μ. Είσοδος 5 ―. Αίθουσα εκδηλώσεων Εθνικού Θεάτρου.