«Αυτός είναι αναντικατάστατος»

• ΣΚΗΝΟΘΕΤΕΣ ΚΑΙ ΗΘΟΠΟΙΟΙ ΠΟΥ ΔΟΥΛΕΨΑΝ ΜΑΖΙ ΤΟΥ ΣΚΙΑΓΡΑΦΟΥΝ ΤΟΝ ΗΘΟΠΟΙΟ ΒΕΓΓΟ

• Ελευθεροτυπία, Τετάρτη 4 Μαΐου 2011

Σκηνοθέτες και ηθοποιοί που συνεργάστηκαν μαζί του μιλούν για τον αναντικατάστατο ηθοποιό και τον Ανθρωπο με άλφα κεφαλαίο.

«Ετρεχα σε όλη μου τη ζωή με 300. Δεν χαλάρωνα ποτέ. Τώρα μόνο, αναγκαστικά... Με ενοχλεί ότι καταφθάνει η ώρα μηδέν», εξομολογούνταν

• Παντελής Βούλγαρης (σκηνοθέτης)

Τον γνώρισα από τον Κατσουρίδη, όταν ετοιμάζαμε το «Προξενιό της Αννας». Οταν ξεκίνησα γυρίσματα, σ' ένα εγκαταλειμμένο σπίτι στο Μαρούσι, ήρθε ένα πρωινό να πει «καλή επιτυχία» με το παραδοσιακό του γλυκό -δεν πήγαινε πουθενά χωρίς ένα ταψί γαλακτομπούρεκο. Οταν μπήκε και είδε στο νεροχύτη τα πιάτα, έγινε καβγάς να μην τα πλύνει. Δεν θυμάμαι αν τα έπλυνε. Αυτό που τον ακολουθούσε ήταν μια απίστευτη αίσθηση καθαριότητας και τάξης. Οταν έκανε τις δικές του ταινίες τού είχα προτείνει κι εγώ ένα σενάριο, αλλά εκείνος ακολουθούσε τη δική του πορεία.
Θυμάμαι συναντηθήκαμε σε μια κηδεία κι εκεί του μίλησα για τις ιστορίες που είχα γράψει («Ησυχες Μέρες του Αυγούστου») και ήθελα να διαβάσει. Είχα διαισθανθεί ότι μπορεί να είναι επάξιος διαπραγματευτής και της δραματικής πλευράς της ζωής. Στο «Ολα είναι δρόμος», επειδή πυροβολεί και σκοτώνει στο τέλος, ήθελε να διαβάσει πρώτα το σενάριο η οικογένειά του και να το εγκρίνει. Στην «Ψυχή Βαθιά», αν και πολύ μικρός ο ρόλος, ήθελα πολύ να τον κάνει. Ηταν πολύ έμπειρος. Στο πλατό ήξερε από ένστικτο πού θα στήσω μηχανή και έπαιρνε τη θέση που θα του ζητούσα σε λίγο. Ομως, πέρα απ' αυτό, είχε τη βάση των ανθρώπινων συναισθημάτων που μπορούσε να εκμεταλλευτεί, όχι εμπειρικά, αλλά συνειδητά, με προσπάθειες και πρόβες. Από ένστικτο καταλάβαινε το χαρακτήρα, για τον οποίο δεν ήθελε να γίνεται πολλή κουβέντα. Στις «Ησυχες Μέρες», ενώ ήρθε να κουβεντιάσουμε το ρόλο του, στα πρώτα 15 λεπτά μιλούσαμε για γλυκά και για μπακάλικα με την καλύτερη γραβιέρα. Αυτό που κατάφερε τελικά είναι να έχει μια θέση στο σπίτι κάθε ελληνικής οικογένειας. Δεν είναι απλό. Ηταν ένας γείτονάς τους, ένας δικός τους άνθρωπος. Αυτό, σε έναν τόσο καχύποπτο λαό, σημαίνει πάρα πολλά πράγματα.

• Θόδωρος Αγγελόπουλος (σκηνοθέτης)

Δουλεύοντας με τον Διονύση Παπαγιαννόπουλο στο «Ταξίδι στα Κύθηρα» κατάλαβα ότι όταν οι μεγάλοι κωμικοί περνάνε σε δραματικούς ρόλους έχουν μια αμεσότητα μοναδική. Το επιβεβαίωσα κι όταν πήρα τον Θανάση για το «Βλέμμα του Οδυσσέα». Ο Βέγγος-ηθοποιός είχε ένα κύριο χαρακτηριστικό, που πήγαζε από την απόλυτη ανθρώπινη ειλικρίνειά του. Η καλλιτεχνική της μετάπλαση έδινε μια μοναδική υποκριτική αμεσότητα, που πρώτα καταγραφόταν στην εκφορά του λόγου του και μετά ακολουθούσε και το σώμα του.

Τον Θανάση τον παρακολουθούσα χρόνια ως ηθοποιό, από τις πρώτες του ταινίες με τον Κούνδουρο. Οταν δουλέψαμε μαζί στο «Βλέμμα του Οδυσσέα» (1994) τού έδωσα τον ρόλο του γερο-ταξιτζή που οδηγεί τον Χάρβεϊ Καϊτέλ στα χιόνια, κοντά στα σύνορα με τα Σκόπια. Πολύ δύσκολες συνθήκες και δεν είμαι από αυτούς που κάνουν πρόβες σ' ένα δωμάτιο από πριν. Λέει στον Καϊτέλ: «Η Ελλάδα πεθαίνει, πεθαίνουμε σαν λαός... Αν είναι να πεθάνουμε να πεθάνουμε γρήγορα γιατί η αγωνία κρατάει πολύ και κάνει και θόρυβο». Και μετά κοιτάζει το χιονισμένο τοπίο και φωνάζει: «Μωρή φύση μόνη σου είσαι, μόνος μου είμαι κι εγώ. Πάρε ένα μπισκότο», μια φράση που χρωστάω σ' ένα πραγματικό περιστατικό με τον μακιγέρ του «Θίασου».

• Γιώργος Μιχαηλίδης (σκηνοθέτης)

Ενα διάστημα που είχε καταρρεύσει ο ελληνικός κινηματογράφος με τις βιντεοταινίες και ο Βέγγος ήταν μοναχικός και απελπισμένος, σκέφτηκα να του κάνω μια πρόταση: να ανεβάσουμε την «Ειρήνη» στην Επίδαυρο. Μου είπε αμέσως «ναι», πράγμα που μου έκανε μεγάλη εντύπωση. Οταν εγκρίθηκε η πρόταση και του το είπα, με αιφνιδίασε: «Γιώργο, μη με σκοτώνεις! Εγώ νόμιζα ότι μου έκανες πλάκα», είπε. Ξεκινήσαμε πρόβες και κάθε τόσο ρώταγε: «Γιώργο, πόσο κοστίζει η παραγωγή;». Κι εγώ του έλεγα ένα τεράστιο ποσό: 200 εκατομμύρια. Και μου απαντούσε: «Θα τα βρω, να σ' τα δώσω, να μη γίνει η παράσταση». Φτάσαμε λίγο πριν από την πρεμιέρα κι αυτός μονολογούσε: «Τελειώνω την καριέρα μου με ένα Βατερλό». Αρχίζει η παράσταση και σε δέκα λεπτά αρχίζει να βρέχει. Δεν έφυγε κανένας. Ο Θανάσης έτρεχε πολύ, όχι όπως στον κινηματογράφο, και ήταν ιδρωμένος. Η βροχή ψυχρή, η φαλάκρα του καυτή. Από το κεφάλι του έβγαινε ένας αχνός. Ενα θέαμα καταπληκτικό. Αχνιζε ο Βέγγος όλος. Και συνέβη στο τέλος κάτι που δεν είχε ξαναγίνει: 13.000 θεατές φωνάζαν όλοι μαζί εν χορώ «Βέγγος-Βέγγος-Βέγγος». Για μισή ώρα. Κάτι ανεπανάληπτο. Ο Θανάσης Βέγγος δεν ήταν θεατρικός ή κινηματογραφικός ηθοποιός. Ηταν μια περσόνα του θεάτρου και του κινηματογράφου. Είχε φτιάξει το δικό του άνθρωπο. Στην πραγματική ζωή του δεν ήταν καθόλου κωμικός. Ηταν μέσα στην αγωνία, την απελπισία, την ανάγκη. Ενας απλός βιοπαλαιστής. Κι αυτό παρέμεινε ώς το τέλος.

• Κώστας Βουτσάς (ηθοποιός)

Συναντηθήκαμε σε μία μόνο ταινία, τους «Αστροναύτες για δέσιμο» το '62. Εγώ έκανα τον αστροναύτη και ο Θανάσης τον επιστήμονα που θα με έστελνε στο Διάστημα. Καταλαβαίνετε το γέλιο! Τον ήξερα όμως νωρίτερα. Ο Θανάσης δεν είχε εχθρούς. Είχε μόνο φίλους. Είναι άνθρωπος με Α κεφαλαίο. Εκείνο που είχε σημασία στον Βέγγο είναι η καθαρότητα της ψυχής του. Πήγαινε πάντα νωρίτερα και ξεσκόνιζε όλο το θέατρο, πρώτα τη σκηνή και μετά τα καμαρίνια. Υπήρξε μεγάλος ηθοποιός. Ισως ο μεγαλύτερος από όλους μας, δικαιώνοντας αυτό που είπε ο Βάιντα: «Τα τέρατα της υποκριτικής τα βρίσκεις μόνο στους κωμικούς». Είχε μεγάλη γκάμα ερμηνείας, έχοντας παίξει και σπουδαίες δραματικές σκηνές με τον Κούνδουρο, τον Κατσουρίδη, τον Βούλγαρη. Στη δική μας δουλειά λέμε «ουδείς αναντικατάστατος». Ε, ο Βέγγος είναι αναντικατάστατος.*

• Παπούλιας: Πανελλήνια θλίψη και συγκίνηση

«Η είδηση του θανάτου του Θανάση Βέγγου προκαλεί πανελλήνια θλίψη και συγκίνηση. Ηταν σπουδαίος, χαρισματικός, γεμάτος σπάνια καλοσύνη για τους ανθρώπους. Οι ταινίες του θα συνεχίσουν να ψυχαγωγούν πολλές γενιές ακόμη, αφήνοντας πίσω του ένα δυσαναπλήρωτο κενό. Στην οικογένειά του εκφράζω τα πιο θερμά μου συλλυπητήρια», αναφέρει στο συλλυπητήριο μήνυμά του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας.