Του ΓΡΗΓΟΡΗ ΙΩΑΝΝΙΔΗ
Ο Θανάσης Παπαγεωργίου και ο Γιάννης Ροζάκης στις «Στάχτες», μια ψυχογραφία δύο ανδρών στο ημίφως μιας ξεθωριασμένης εποχής |
Ενα ζεστό και ήπιο, σχεδόν χαλαρωτικό θέατρο περιμένει στη Στοά για δεύτερη χρονιά τους θεατές του, μετά την περσινή επιτυχία του. Η θερμότητά του οφείλεται, πιστεύω, σε εσωτερικές πηγές. Πρώτα, στην πηγή ανθρωπισμού που αναβλύζει στο μυθιστόρημα του Ούγγρου Σάντορ Μάραϊ «Τα κεριά καίγονται μέχρι το τέλος». Είναι ένα έργο που μιλάει για την ανθρώπινη αναμονή (αυτή την ίδια αναμονή που έγινε μετά τον πόλεμο σταθερή αναφορά της δυτικής λογοτεχνίας, με εμβληματικό βέβαια έργο το «Περιμένοντας τον Γκοντό») και με έναν πλάγιο τρόπο για την ανθρώπινη αντοχή σε αυτή την αναμονή. Υστερα, είναι η διασκευή του Μάραϊ από το έμπειρο χέρι του Κρίστοφερ Χάμπτον, που γνωρίζει καλά (οι «Επικίνδυνες σχέσεις» το αποδεικνύουν) να εγκιβωτίζει στον διάλογο την έκταση του πεζού λόγου. Καταφέρνει να μεταφέρει εδώ στην ψυχογραφία των δύο ανδρών το ημίφως μιας ξεθωριασμένης εποχής παλιών και ακριβών αξιών, μια σοπενική μελαγχολία. Τέλος, είναι η παρουσία των δύο ηθοποιών (τριών, μαζί με τη σύντομη αλλά καθοριστική εμφάνιση της Λήδας Πρωτοψάλτη) που παίζουν τους ρόλους των δύο φίλων με βαθιά ειλικρίνεια. Ο Θανάσης Παπαγεωργίου είναι ο αριστοκράτης πρώην στρατιωτικός Χένρικ, φρουρός της παλιάς σχολής ευγένειας και ξεθωριασμένου μεγαλείου, που περιμένει για 41 ολόκληρα χρόνια την επιστροφή του παλιού του φίλου. Και ο Γιάννης Ροζάκης είναι ο τυχοδιώκτης καλλιτέχνης Κόνραντ, τόσο πιστός στις αρχές της φιλίας και τόσο μοιραίος, ο πλάνης που επέλεξε κάποτε την αυτοεξορία και την απομόνωση.
Ολόκληρη η διασκευή του Χάμπτον είναι κτισμένη πάνω στη γερή σκαλωσιά του αγγλικού βουλεβάρτου. Διόλου μειωτική η παρατήρηση. Αυτή η σκαλωσιά αφήνει τους ηθοποιούς να πατήσουν γερά και να φωτίσουν ένα μισοειπωμένο μυστικό, ένα ήδη φανερωμένο αίνιγμα, μια σχεδόν γνωστή ιστορία. Και από εκεί και πέρα να προβάλουν το αληθινό περιεχόμενο του έργου: Τι αλήθεια περιμένει ο αριστοκράτης στρατιωτικός έπειτα από 41 χρόνια; Ο μονόλογός του στο τέλος μάς δείχνει ότι ξέρει σχεδόν τα πάντα. Και η σιωπή του φίλου του δείχνει επίσης πως δεν πρόκειται να μάθει ποτέ κάτι περισσότερο. Δεν πειράζει, όμως. Γιατί αυτό που περιμένει δεν είναι κάποια απάντηση από τον φίλο του, αλλά τον ίδιο τον φίλο του. Με ένα μαγικό τρόπο η εξαφάνιση και η ενοχή του τελευταίου όχι μόνο δεν έχουν ακυρώσει τα παλιά αισθήματα, αλλά αντιθέτως τα έχουν δυναμώσει, με τη συνείδηση της αληθινής υπέρβασης. Αυτός είναι άλλωστε ο λόγος που επιστρέφει ο Κόνραντ και αυτός ο λόγος που μετά την τελική του έξοδο ο Χένρικ νιώθει -είναι καθαρό πως νιώθει- βαθιά πληρότητα και ηρεμία. Οι φίλοι βρέθηκαν ξανά και η φιλία τους ήταν κάτι που δεν μπορούσε να μετρηθεί με τις αιτίες και τα μέτρα μιας οποιασδήποτε ανθρώπινης σχέσης.
Σπάνια επίδειξη ήθους, ευγένειας και αξιοπρέπειας, παρεξηγήσιμης πλέον στο σύγχρονο θέατρο σαν δείγμα ενός ντεμοντέ αστισμού. Θαυμάσια η συνεργασία των ηθοποιών στο ζυγό της δραματουργικής ισορροπίας: ο ένας μιλάει και ο άλλος ακούει, ο ένας θυμάται και ο άλλος νοσταλγεί, ο ένας βρίσκει και ο άλλος χάνει. Μοιάζει φλύαρο, υπερ-αναλυτικό και προβλέψιμο. Πρόκειται όμως για ένα από κοινού ρεσιτάλ σε ένα βαρύτιμο θέατρο αξιών.
Το σκηνικό εσωτερικού χώρου της Λέας Κούση μεταβάλλει πράγματι τους θεατές σε αυτόπτες μάρτυρες της ιστορίας. *
Ολόκληρη η διασκευή του Χάμπτον είναι κτισμένη πάνω στη γερή σκαλωσιά του αγγλικού βουλεβάρτου. Διόλου μειωτική η παρατήρηση. Αυτή η σκαλωσιά αφήνει τους ηθοποιούς να πατήσουν γερά και να φωτίσουν ένα μισοειπωμένο μυστικό, ένα ήδη φανερωμένο αίνιγμα, μια σχεδόν γνωστή ιστορία. Και από εκεί και πέρα να προβάλουν το αληθινό περιεχόμενο του έργου: Τι αλήθεια περιμένει ο αριστοκράτης στρατιωτικός έπειτα από 41 χρόνια; Ο μονόλογός του στο τέλος μάς δείχνει ότι ξέρει σχεδόν τα πάντα. Και η σιωπή του φίλου του δείχνει επίσης πως δεν πρόκειται να μάθει ποτέ κάτι περισσότερο. Δεν πειράζει, όμως. Γιατί αυτό που περιμένει δεν είναι κάποια απάντηση από τον φίλο του, αλλά τον ίδιο τον φίλο του. Με ένα μαγικό τρόπο η εξαφάνιση και η ενοχή του τελευταίου όχι μόνο δεν έχουν ακυρώσει τα παλιά αισθήματα, αλλά αντιθέτως τα έχουν δυναμώσει, με τη συνείδηση της αληθινής υπέρβασης. Αυτός είναι άλλωστε ο λόγος που επιστρέφει ο Κόνραντ και αυτός ο λόγος που μετά την τελική του έξοδο ο Χένρικ νιώθει -είναι καθαρό πως νιώθει- βαθιά πληρότητα και ηρεμία. Οι φίλοι βρέθηκαν ξανά και η φιλία τους ήταν κάτι που δεν μπορούσε να μετρηθεί με τις αιτίες και τα μέτρα μιας οποιασδήποτε ανθρώπινης σχέσης.
Σπάνια επίδειξη ήθους, ευγένειας και αξιοπρέπειας, παρεξηγήσιμης πλέον στο σύγχρονο θέατρο σαν δείγμα ενός ντεμοντέ αστισμού. Θαυμάσια η συνεργασία των ηθοποιών στο ζυγό της δραματουργικής ισορροπίας: ο ένας μιλάει και ο άλλος ακούει, ο ένας θυμάται και ο άλλος νοσταλγεί, ο ένας βρίσκει και ο άλλος χάνει. Μοιάζει φλύαρο, υπερ-αναλυτικό και προβλέψιμο. Πρόκειται όμως για ένα από κοινού ρεσιτάλ σε ένα βαρύτιμο θέατρο αξιών.
Το σκηνικό εσωτερικού χώρου της Λέας Κούση μεταβάλλει πράγματι τους θεατές σε αυτόπτες μάρτυρες της ιστορίας. *
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ / 2 - 11/10/2008
No comments:
Post a Comment