Θα ήταν μεγάλο λάθος και ανυπόστατη εκτίμηση αν σχημάτιζε κανείς τη γνώμη πως η κριτική, όποια κριτική αλλά οπωσδήποτε των τεχνών, είναι ευτυχής, όταν αναγκάζεται να επιστρατεύει αρνητικά βέλη και να συσσωρεύει απαξιωτικές κρίσεις. Ο κριτικός είναι ευτυχής μόνο όταν συμβάλλει με τη γνώμη του και τις αναλύσεις του στην καταξίωση ενός καλλιτεχνικού έργου και επιστρατεύει επιχειρήματα για να υψώσει επαινετικούς πύργους που θωρακίζουν και διαφυλάσσουν την τέχνη από ρωγμές, απάτες, προβάλλοντας θετικά επιτεύγματα που συνιστούν παιδευτικά οχυρά και πνευματικά μορφώματα. Ο Παλαμάς έγραφε κάποτε πως οφείλουμε συχνά να τραγουδάμε τις κριτικές μας. Ο γράφων με αδιάλειπτη πορεία στο επώδυνο αλλά και παρήγορο συχνά αυτό επιτήδευμα επί 38 χρόνια ευτύχησε να τραγουδήσει τις κριτικές του, γιατί συμπορεύτηκε με γίγαντες της απέναντι τέχνης, η οποία όπως έχω επανειλημμένα δηλώσει συνετέλεσαν ώστε να συγκροτήσω τον αξιολογικό μου κώδικα. Ο κριτικός δεν αγοράζει κριτήρια σε κάποιο μεταφυσικό παζάρι. Οι καλλιτέχνες, σκηνοθέτες, συγγραφείς, ηθοποιοί, εικαστικοί, μουσικοί, χορογράφοι, μεταφραστές, αυτοί ανεβάζουν κάθε φορά τον αξιολογικό πήχυ. Και είμαστε ευτυχείς κάθε φορά πάλι που κάποιος συντελεστής της θεατρικής κονίστρας σπάει το ρεκόρ και ανεβάζει τον πήχυ ψηλότερα. Είμαστε πάλι δυστυχείς όταν προπονημένοι αθλητές της τέχνης δεν καταφέρνουν να υπερβούν το μέτρο. Αλλά η οργή είναι δεδομένη πάλι όταν βλέπεις να κατέρχονται στον τίμιο στίβο, τον μουσκεμένο από ιδρώτα αγωνιστών, όχι απλώς ανέτοιμοι αλλά απατεώνες
ή ντοπαρισμένοι με αλαζονεία, έπαρση, αγραμματοσύνη και ξετσιπωσιά.
Κανένας δεν θέλει να οργιστεί χωρίς λόγο. Στο θέατρο πάμε για να χαρούμε, να απολαύσουμε και να συγκινηθούμε, όχι για να κρεπάρουμε. Ο «Αγαμέμνων» του Αισχύλου, το πρώτο δράμα της τριλογίας «Ορέστεια» αποτελεί μαζί με τα άλλα δύο δράματα τον «Παρθενώνα» του θεατρικού πολιτισμού. Ο μεγαλοφυής ποιητής του ακριβώς στο μέσον του 5ου αιώνα (458 π.Χ.) καταθέτει ενώπιον της αιωνιότητας την πεμπτουσία εκείνης της ξεχωριστής αιχμής πολιτισμού. Δεν θα ανοίξω ανοιχτές θύρες για να επισημάνω πως είναι το πλέον σχολιασμένο κείμενο της αρχαιότητας από κοινωνιολόγους, εθνολόγους, νομικούς, θρησκειολόγους, μουσικολόγους, πέρα από τους φιλολόγους, τους θεατρολόγους και τους λόγιους σκηνοθέτες.
Όποιος χωρίς βαθιά μελέτη, χωρίς σεβασμό, χωρίς αιδώ τόλμησε να καταπιαστεί μ΄ αυτό το θηριώδες πνευματικό οικοδόμημα έφαγε τα μούτρα του και συχνά έγινε καταγέλαστος.
Η κυρία Άντζελα Μπρούσκου προφανώς αστόχαστα, δεν θα πω από θράσος, πάντως σαφώς από πλήρη άγνοια των προβλημάτων του αισχυλικού κειμένου, έκανε το μοιραίο βήμα στον γκρεμό. Αν πράγματι θέλει κανείς να βρει την άκρη του νήματος για να εισέλθει στον πνευματικό λαβύρινθο του Αισχύλου πρέπει να συνειδητοποιήσει πως ο Νους του έργου αυτού δεν εκσυγχρονίζεται. Διότι απεικονίζεται στο σώμα του κειμένου η αρχαϊκή εποχή της ηθικής και της δικαιοσύνης. Από κει ξεκίνησε η Ανθρωπότητα!! Όποιος νομίζει πως ό,τι δηλώνεται και καταγράφεται εκεί είναι η κριτική του 5ου αιώνα για την προμάμμη της Ιστορίας εποχή, αν κάποιος πιστεύει στα σοβαρά πως ο Αγαμέμνων είναι ο στρατηγός Παπούλας που έρχεται από τη Μικρασιατική Εκστρατεία, ότι η Κλυταιμνήστρα είναι μια αστή του Κολωνακίου που σπίτωσε τον ξάδερφο και σκοτώνει τoν άντρα της γιατί έχει ερωμένη, όποιος πιστεύει πως η Κασσάνδρα είναι ένα γύναιο που κορόιδεψε κάποιον που πήρε κάτι και κείνος την έκανε αφερέγγυα στην αγορά, είναι απλώς βλαξ! Και είναι βλαξ, εθνικιστής του κερατά, διότι μόνον οι τυφλωμένοι εθνικιστές πιπιλίζουν την καραμέλα πως τίποτε δεν άλλαξε δύο χιλιάδες τόσα χρόνια, είμαστε φτυστοί οι πρόγονοί μας και ό,τι κάνουμε σήμερα είναι γιατί, όπως έλεγε και η «Ολυμπιονίκης» Χαλκιά, κυλάει μέσα μας το DΝΑ του Αισχύλου!! Κούνια που τους κούναγε. Η κυρία Άντζελα Μπρούσκου βρήκε πως το DΝΑ του Αγαμέμνονα είναι όχι του στρατηγού Παπούλα, ούτε καν του ημίτρελου Χατζηανέστη, αλλά του Κάπτεν Χάντοκ στον «Τεν-Τεν». Πράγματι ο πειθήνιος πάντα Μηνάς Χατζησάββας σε εξωφρενικές συλλήψεις εμφανίστηκε με κασκέτο ναυτικού, αμπέχονο, ανοιχτό ώστε να φαίνεται το λάσιο στήθος και γιρλάντες από τις εξωτικές χώρες που εξεστράτευσε. Η κυρία Μπρούσκου μάλιστα εκτιμά την πρώτη περίοδο του Κάπτεν Χάντοκ όταν ήταν αλκοολικός, γιατί αργότερα ανένηψε. Έτσι ο Χατζησάββας αφού κάπνισε το πούρο του, έβγαλε από την κωλότσεπη το πλακέ παγούρι με το ουίσκι και κατέβασε δύο γουλιές. Την ώρα που ο πλέον ποιητικός, πνευματικός και φιλοσοφημένος Χορός του αρχαίου δράματος, που μεταφέρει αυτούσια την ηρακλείτεια σκέψη είναι πεσμένος στα τέσσερα και σαν τα σκυλάκια της Δαλματίας κάνει σούζες, γρυλίζει στην Κασσάνδρα, γλείφει τις μπότες του αφεντικού, κάνει χαρούλες και βγάζει τη γλώσσα όπως τα ζαγάρια λαχανιάζουν μετά τον περίπατο στο πάρκο ή το κυνήγι του λαγού. Η κυρία Μπρούσκου βρήκε πως ο επαγγελματίας κήρυκας του έργου (ο μόνος μαζί με τον επώνυμο Ταλθύβιο επαγγελματίας κήρυκας, κι όχι αγγελιαφόρος, άντε τώρα να το εξηγήσεις αυτό στην κυρία Μπρούσκου) έχει το DΝΑ του Γιαγκούλα, του γνωστού ληστή από το Δήλεσι ή τον λέγαν Καρατάσο (πώς τον λέει ο Εμπειρίκος στον «Δρόμο»;), έρχεται με τη φουστανέλα του Θεόφιλου, με κουμπούρι και λάμα και ένα καρπούζι! (φαίνεται ήταν καρπούζι οικολογικής καλλιέργειας Τροίας και το έφερνε για να βελτιώσει την ποιότητα των γνωστών καρπουζιών του Άργους!). Όσο για την Κλυταιμνήστρα, που η άξια ηθοποιός Αμαλία Μουτούση, άλλη πειθήνια σε εξωφρενικές συλλήψεις ηθοποιός, λόγω χιούμορ που διαθέτει στη σκηνή μετά τη συζυγοκτονία βγήκε στη σκηνή και αφού ξάπλωσε στα αιμόφυρτα σώματα των θυμάτων της γεμάτη αίματα, καμπουριασμένη, με στρεβλό σώμα και στραβά πόδια, είπε τον υπέροχο μονόλογο της ενδιάθετης στη μορφή της μητριαρχικής οντότητας σαν την Κρουέλλα!
Η κυρία Μπρούσκου έσπασε το κεφάλι της να βρει το DΝΑ της Κασσάνδρας σήμερα και ώθησε την κυρία Παρθενόπη Μπουζούρη στην πρώτη φάση να μιμηθεί τις κακές φιγούρες από τη Μητρόπολη του Λανγκ και στη δεύτερη γυμνώνοντας με παλαιάς κοπής μαγιό την ηθοποιό να παίξει την έξοδο της ιέρειας σαν θηλυκός Μπάστερ Κίτον (θυμάστε το έργο του αγέλαστου κωμικού με το μαγιό) ή σαν αρσενική Μαφάλντα! Ο Αισχύλος κόμικς, θα πείτε! Ο Αισχύλος κόμικς. Με ένα κατάλληλο φωτομοντάζ θα βρει θέση στο ειδικό περιοδικό «Βαβέλ».
Όποιος χωρίς βαθιά μελέτη, χωρίς σεβασμό, χωρίς αιδώ τόλμησε να καταπιαστεί μ΄ αυτό το θηριώδες πνευματικό οικοδόμημα έφαγε τα μούτρα του και συχνά έγινε καταγέλαστος.
Η κυρία Άντζελα Μπρούσκου προφανώς αστόχαστα, δεν θα πω από θράσος, πάντως σαφώς από πλήρη άγνοια των προβλημάτων του αισχυλικού κειμένου, έκανε το μοιραίο βήμα στον γκρεμό. Αν πράγματι θέλει κανείς να βρει την άκρη του νήματος για να εισέλθει στον πνευματικό λαβύρινθο του Αισχύλου πρέπει να συνειδητοποιήσει πως ο Νους του έργου αυτού δεν εκσυγχρονίζεται. Διότι απεικονίζεται στο σώμα του κειμένου η αρχαϊκή εποχή της ηθικής και της δικαιοσύνης. Από κει ξεκίνησε η Ανθρωπότητα!! Όποιος νομίζει πως ό,τι δηλώνεται και καταγράφεται εκεί είναι η κριτική του 5ου αιώνα για την προμάμμη της Ιστορίας εποχή, αν κάποιος πιστεύει στα σοβαρά πως ο Αγαμέμνων είναι ο στρατηγός Παπούλας που έρχεται από τη Μικρασιατική Εκστρατεία, ότι η Κλυταιμνήστρα είναι μια αστή του Κολωνακίου που σπίτωσε τον ξάδερφο και σκοτώνει τoν άντρα της γιατί έχει ερωμένη, όποιος πιστεύει πως η Κασσάνδρα είναι ένα γύναιο που κορόιδεψε κάποιον που πήρε κάτι και κείνος την έκανε αφερέγγυα στην αγορά, είναι απλώς βλαξ! Και είναι βλαξ, εθνικιστής του κερατά, διότι μόνον οι τυφλωμένοι εθνικιστές πιπιλίζουν την καραμέλα πως τίποτε δεν άλλαξε δύο χιλιάδες τόσα χρόνια, είμαστε φτυστοί οι πρόγονοί μας και ό,τι κάνουμε σήμερα είναι γιατί, όπως έλεγε και η «Ολυμπιονίκης» Χαλκιά, κυλάει μέσα μας το DΝΑ του Αισχύλου!! Κούνια που τους κούναγε. Η κυρία Άντζελα Μπρούσκου βρήκε πως το DΝΑ του Αγαμέμνονα είναι όχι του στρατηγού Παπούλα, ούτε καν του ημίτρελου Χατζηανέστη, αλλά του Κάπτεν Χάντοκ στον «Τεν-Τεν». Πράγματι ο πειθήνιος πάντα Μηνάς Χατζησάββας σε εξωφρενικές συλλήψεις εμφανίστηκε με κασκέτο ναυτικού, αμπέχονο, ανοιχτό ώστε να φαίνεται το λάσιο στήθος και γιρλάντες από τις εξωτικές χώρες που εξεστράτευσε. Η κυρία Μπρούσκου μάλιστα εκτιμά την πρώτη περίοδο του Κάπτεν Χάντοκ όταν ήταν αλκοολικός, γιατί αργότερα ανένηψε. Έτσι ο Χατζησάββας αφού κάπνισε το πούρο του, έβγαλε από την κωλότσεπη το πλακέ παγούρι με το ουίσκι και κατέβασε δύο γουλιές. Την ώρα που ο πλέον ποιητικός, πνευματικός και φιλοσοφημένος Χορός του αρχαίου δράματος, που μεταφέρει αυτούσια την ηρακλείτεια σκέψη είναι πεσμένος στα τέσσερα και σαν τα σκυλάκια της Δαλματίας κάνει σούζες, γρυλίζει στην Κασσάνδρα, γλείφει τις μπότες του αφεντικού, κάνει χαρούλες και βγάζει τη γλώσσα όπως τα ζαγάρια λαχανιάζουν μετά τον περίπατο στο πάρκο ή το κυνήγι του λαγού. Η κυρία Μπρούσκου βρήκε πως ο επαγγελματίας κήρυκας του έργου (ο μόνος μαζί με τον επώνυμο Ταλθύβιο επαγγελματίας κήρυκας, κι όχι αγγελιαφόρος, άντε τώρα να το εξηγήσεις αυτό στην κυρία Μπρούσκου) έχει το DΝΑ του Γιαγκούλα, του γνωστού ληστή από το Δήλεσι ή τον λέγαν Καρατάσο (πώς τον λέει ο Εμπειρίκος στον «Δρόμο»;), έρχεται με τη φουστανέλα του Θεόφιλου, με κουμπούρι και λάμα και ένα καρπούζι! (φαίνεται ήταν καρπούζι οικολογικής καλλιέργειας Τροίας και το έφερνε για να βελτιώσει την ποιότητα των γνωστών καρπουζιών του Άργους!). Όσο για την Κλυταιμνήστρα, που η άξια ηθοποιός Αμαλία Μουτούση, άλλη πειθήνια σε εξωφρενικές συλλήψεις ηθοποιός, λόγω χιούμορ που διαθέτει στη σκηνή μετά τη συζυγοκτονία βγήκε στη σκηνή και αφού ξάπλωσε στα αιμόφυρτα σώματα των θυμάτων της γεμάτη αίματα, καμπουριασμένη, με στρεβλό σώμα και στραβά πόδια, είπε τον υπέροχο μονόλογο της ενδιάθετης στη μορφή της μητριαρχικής οντότητας σαν την Κρουέλλα!
Ο Αισχύλος κόμικς
Η κυρία Μπρούσκου έσπασε το κεφάλι της να βρει το DΝΑ της Κασσάνδρας σήμερα και ώθησε την κυρία Παρθενόπη Μπουζούρη στην πρώτη φάση να μιμηθεί τις κακές φιγούρες από τη Μητρόπολη του Λανγκ και στη δεύτερη γυμνώνοντας με παλαιάς κοπής μαγιό την ηθοποιό να παίξει την έξοδο της ιέρειας σαν θηλυκός Μπάστερ Κίτον (θυμάστε το έργο του αγέλαστου κωμικού με το μαγιό) ή σαν αρσενική Μαφάλντα! Ο Αισχύλος κόμικς, θα πείτε! Ο Αισχύλος κόμικς. Με ένα κατάλληλο φωτομοντάζ θα βρει θέση στο ειδικό περιοδικό «Βαβέλ».
Σαν τα θλιβερά ατάλαντα ροντηράκια
Όταν ο χορός δεν έπαιζε τα σκυλάκια, τραγουδούσε το χορωδιακό εμβατήριο από το «Ναμπούκο» του Βέρντι ή έψελνε το ρωσικό πένθιμο επαναστατικό εμβατήριο «Πέσατε θύματα, αδέρφια, εσείς». Η κυρία Μπρούσκου είχε υποσχεθεί σε κάποιον πως δεν θα αφήσει καμιά ξεφτίλα να της ξεφύγει. Μερικές στιγμές ο χορός της θυμήθηκε και το αλήστου μνήμης σπρεχ-κορ. Σκεφτείτε πως η κριτική κάκιζε τον Ροντήρη το 1936 ότι μεταφέρει γερμανικές συλλήψεις για τον χορό. Βέβαια όπως τότε δήλωσε ο Ροντήρης, ο χορός του με τον καιρό θα έφτανε στη λυρική άδουσα έκφραση. Και έφτασε το 1967, όπου στην «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» στο Ηρώδειο και στον κόσμο έξω ήταν απόλυτα άδων χορός. Και τώρα η κυρία Μπρούσκου και άλλοι και άλλοι (!) θυμήθηκαν την ομαδική συνεκφώνηση σαν τα θλιβερά ατάλαντα ροντηράκια που δεν είχαν πάρει χαμπάρι τη ρυθμική ποικιλία και την αξιοποίηση των μουσικών τόνων της γλώσσας που ανακάλυψε ο Δάσκαλος. Το σκηνικό του Στεφάνου εξυπηρέτησε την κομική άποψη της σκηνοθεσίας. Τα κοστούμια της κυρίας Μπρούσκου τού μεν χορού έρχονταν από τον «Πατούχα», της Κλυταιμνήστρας από τον οίκο «Τσοπανέλι» του Μεσοπολέμου και της Κασσάνδρας από τη Φροσάρ των «Αθλίων». Η μετάφραση της Νικολέττας Φριτζήλα πιστή φιλολογικά, αλλά τόσο αναλυτική ώστε διπλασιάζοντας το πρωτότυπο σχεδόν είναι εν μέρει υπεύθυνη και για τις δυόμισι ώρες της πληκτικής ταλαιπωρίας.
ΙΝFΟ: Ο «Αγαμέμνων» του Αισχύλου θα παιχτεί στα Αισχύλεια 2008, την Τετάρτη 10 Σεπτεμβρίου, στο Παλαιό Ελαιουργείοπαραλία Ελευσίνας στις 20.30 (πληροφορίες στο τηλ. 210-5562.526).
No comments:
Post a Comment