«Εναν τρόπο ευλαβή»

Του Σπύρου Παγιατάκη, Kυριακή, 7 Σεπτεμβρίου 2008

Αλέξης Μινωτής: «Παίξαμε το 1937 την “Ηλέκτρα” στην Επίδαυρο. Τότε δεν υπήρχαν όλ’ αυτά τα Ι.Χ. Κι όμως κατέβηκαν οι χωριάτες απ’ ολόκληρη την Αργολίδα. Γέμισε το θέατρο. Η Κατίνα (Παξινού) έπαιζε την Ηλέκτρα και η (Ελένη) Παπαδάκη την Κλυταιμνήστρα. Μετά την παράσταση τούς φιλούσαν τα ρούχα και τα χέρια. Θυμάμαι την Κατίνα να λέει “Σας παρακαλώ, δεν είμαι παπάς! Μη μου φιλάτε το χέρι!" Και της απαντούσαν: “Ο θεός να σ’ έχει καλά παιδί μου, που μ’ έκανες κι έκλαψα...”» . Είχα την τύχη να γνωρίζω τον Αλέξη Μινωτή καλά. Ημουν για χρόνια στην καλλιτεχνική επιτροπή του Εθνικού, και ταξίδεψα μαζί τους σε ΗΠΑ και Σοβιετική Ενωση. Είχα κι ένα μαγνητοφωνάκι μαζί. Σταχυολογώ μερικά περί Επιδαύρου: «Στην αρχή ξέρεις τι γινόταν όταν πρωτανοίξαμε την Επίδαυρο; Ερχονταν χιλιάδες άνθρωποι κι έκαναν πικ-νικ κάτω από τα δέντρα. Τρώγανε και τραγουδούσαν. Κι είχαν όλοι κι από ένα τρανζίστορ μαζί τους...»

Πολλοί θεωρούσαν τον Μινωτή αυταρχικό, πεισματικά αρνητικό στο ν’ ανοίξει η Επίδαυρος σε «ξένους». Δεν ήταν ακριβώς έτσι. «Εκανα τον Οιδίποδα με μουσική της Κατίνας Παξινού. Η Κατίνα βοηθήθηκε τότε από τα Negro Spirituals. Ουδεμία τευτονική χροιά, όπως γινόταν μέχρι τότε από τους γερμανοσπουδαγμένους σκηνοθέτες. Κανένα Sprechchor, δηλαδή ομαδική απαγγελία. Το αγελαίο έφυγε. Ηρθαν η Alabama, η Georgia…».

Μερικοί τον είπαν συντηρητικό. «Οταν έκανα τον Οιδίποδα Τύραννο, όλοι οι κριτικοί μ’ επικεφαλής τον Οικονομίδη του “Εθνους” έγραψαν ότι ήταν μία χολιγουντιανή παράσταση, επειδή ερχόμουν τότε από την Αμερική. Ηταν όμως μια ολοζώντανη, σύγχρονη παράσταση γιατί δεν είχα το φόρτο αρνητικών εμπειριών και κακών έξεων. Ηταν κάτι το εντελώς διαφορετικό απ’ ό,τι έκανε ο Ροντήρης, ο οποίος δούλευε μεν καλά αλλά με το μυαλό αλλουνού – του Μαξ Ράινχαρτ που ήταν πέρα για πέρα μπαρόκ, και τον οποίο τον είχαν πλέον εγκαταλείψει κι οι Γερμανοί ακόμα...»

Αν υπάρχει το κατά Μινωτή ηθικό δίδαγμα; Επέμενε πως τα πάντα είναι θεμιτά, αν υπάρχει αυτό που ο ίδιος ονόμαζε «ευλάβεια». Πίστευε ότι έπρεπε να φέρεται κανείς στα συγγράμματα των κλασικών μας συγγραφέων με το σεβασμό που δείχνουν πάντοτε οι θρησκευόμενοι απέναντι στα πατερικά κείμενα: «Επιτέλους να βρούμε έναν τρόπο ευλαβή, κι όχι να έχουμε σαν μοναδικό μας γνώμονα την επιτυχία. Κι από εκεί και πέρα ας κάνει ο καθένας ό,τι θέλει...».