Το γιουχάισμα της παράστασης του Αν. Βασίλιεφ στην Επίδαυρο ανέσυρε στην επιφάνεια μια οδυνηρή αλήθεια: ολοένα και συχνότερα βλέπουμε κλασικά έργα σκηνοθετημένα με λογική τηλεοπτικού σόου.
- Του Απόστολου Διαμαντή, Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία / ON OFF - 31/08/2008
Πρωτοφανή πράγματα συμβαίνουν εσχάτως στα αρχαία θέατρα της Επιδαύρου και του Ηρωδείου. Η τηλεοπτική λογική κατέλαβε και τα τελευταία προπύργια του ελληνικού πολιτισμού. Ετσι, η κλασική ελληνική ποίηση έχει παραδοθεί, από έξαλλους για προβολή σκηνοθέτες, στις επιταγές του τηλεοπτικού σόου, με σκοπό το κέρδος. Το sold out.
Το τι είδαμε δεν περιγράφεται: Είδαμε τη Μήδεια να κρατάει παιδιά-Σπάιντερμαν! Είδαμε τρίκυκλα στη σκηνή, ήρωες του Ευριπίδη να τραγουδάνε αμανέδες, φουστανελάδες να χορεύουν ζεϊμπέκικα και να μετατρέπεται η ορχήστρα της Επιδαύρου σε ποδοσφαιρικό γήπεδο. Με κονφερανσιέ τον Γιώργο Μαρίνο!
Μιλάμε για τέτοιον πνευματικό ξεπεσμό και παράδοση του κλασικού θεάτρου στις τηλεοπτικές ανάγκες, στον φτηνό εντυπωσιασμό, που ξεπερνάει όλα μαζί τα ριάλιτι σόου. Πρωταγωνιστές σ' αυτήν τη χωρίς έλεος κατεδάφιση του αρχαίου δράματος είναι οι λεγόμενοι «μοντέρνοι» σκηνοθέτες, που για τις διάφορες παλαβωμάρες τους κραδαίνουν το επιχείρημα της ανανέωσης!
Πίσω από αυτήν την «αθώα» ιδέα κρύβεται κάτι άλλο: ο σκηνοθέτης, για να κάνει ντόρο και να τσεπώσει από το υπουργείο εκατομμύρια, όπως ο ρώσος Βασίλιεφ, είναι αναγκασμένος να καταφεύγει συνεχώς σε μεγαλύτερες ακρότητες. Ομως, το κλασικό έργο δεν χρειάζεται ρετουσάρισμα. Διότι είναι διαχρονικό από τη φύση του - ως εκτός χρόνου. Εάν την κλασική ποίηση τη μεταφέρεις στο σήμερα, την αχρηστεύεις. Την κάνεις τρέχουσα. Για να την αισθανθείς, πρέπει να μεταφερθείς στη δική της λογική. Εάν τη φέρεις στα δικά σου μέτρα, την ξεφτιλίζεις. Είναι σαν να μπογιατίζεις την Τζοκόντα.
ΑΛΛΑ ΕΠΕΙΔΗ Ο ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ δεν είναι ικανός να γράψει κάτι δικό του, τι του μένει; Να αρπάξει τον Αισχύλο, που είναι σταθερή αξία, και να του αλλάξει τα φώτα: να τον κάνει σόου. Ομως, τα ανοιχτά θέατρα, τα αρχαία, είναι θέατρα λόγου. Και όχι εικόνας. Διότι ο κλασικός ελληνικός και ο ρωμαϊκός πολιτισμός παρήγαγαν προϊόντα λόγου, για την πολιτεία, για τους νόμους, για την ηθική, για το θεό.
Αλλά σήμερα τι να βγάλει μια κανονικά παιγμένη «Μήδεια»; Ψίχουλα. Οπότε ο σκηνοθέτης που θέλει τηλεοπτική φανφάρα και προβολή δίνει βάρος στην εικόνα και προσαρμόζει το αρχαίο κείμενο πάνω στις τηλεοπτικές ανάγκες. Και, επομένως, τα εντυπωσιακά πολύχρωμα και παλαβά σκηνικά βγάζουν μάτι, ενώ στην ερμηνεία των ηθοποιών επικρατεί η υστερία την οποία ξέρουμε από τις τηλεοπτικές σειρές. Ωστε να ξεπεραστεί το πρόβλημα της ανοιχτής σκηνής. Πρόκειται ουσιαστικά για σκηνοθέτες στυλ Στέφανο Σαρτίνι, που όμως πλασάρονται ως απόφοιτοι του Ακτορς Στούντιο. Και, έτσι, βλέπεις ηρωίδες του Σοφοκλή να μαλλιοτραβιούνται, όπως ακριβώς κάνουν η Μαρίζα με τη Μάγδα στη σειρά «Θα βρεις το δάσκαλό σου»!
Αυτά τα πράγματα υποτίθεται τα προστατεύουν τα εθνικά θέατρα ανά τον κόσμο. Εδώ, όμως, το δικό μας -από Εθνικό- έγινε πειραματικό για ριάλιτι. Ο Ινγκμαρ Μπέργκμαν έχει πει: «Αν αλλάξεις έστω και μία νότα στην "9η" του Μπετόβεν, όλοι, κριτικοί και κοινό, θα σε ξεσκίσουν. Από όλες τις τέχνες μόνο το θέατρο είναι απροστάτευτο και μπορεί ο καθένας να ασελγεί πάνω στο έργο».
Οι σύγχρονοι σκηνοθέτες ασελγούν, υιοθετώντας τηλεοπτικές λογικές, και λένε -όπως ο Βασίλιεφ- ότι είναι «ευχαριστημένοι, επειδή ήθελαν να προκαλέσουν»! Τους δίνουν εκατομμύρια μόνο και μόνο για να προκαλούν. Δικαίως οι νοήμονες θεατές γιουχάρουν.
Το τι είδαμε δεν περιγράφεται: Είδαμε τη Μήδεια να κρατάει παιδιά-Σπάιντερμαν! Είδαμε τρίκυκλα στη σκηνή, ήρωες του Ευριπίδη να τραγουδάνε αμανέδες, φουστανελάδες να χορεύουν ζεϊμπέκικα και να μετατρέπεται η ορχήστρα της Επιδαύρου σε ποδοσφαιρικό γήπεδο. Με κονφερανσιέ τον Γιώργο Μαρίνο!
Μιλάμε για τέτοιον πνευματικό ξεπεσμό και παράδοση του κλασικού θεάτρου στις τηλεοπτικές ανάγκες, στον φτηνό εντυπωσιασμό, που ξεπερνάει όλα μαζί τα ριάλιτι σόου. Πρωταγωνιστές σ' αυτήν τη χωρίς έλεος κατεδάφιση του αρχαίου δράματος είναι οι λεγόμενοι «μοντέρνοι» σκηνοθέτες, που για τις διάφορες παλαβωμάρες τους κραδαίνουν το επιχείρημα της ανανέωσης!
Πίσω από αυτήν την «αθώα» ιδέα κρύβεται κάτι άλλο: ο σκηνοθέτης, για να κάνει ντόρο και να τσεπώσει από το υπουργείο εκατομμύρια, όπως ο ρώσος Βασίλιεφ, είναι αναγκασμένος να καταφεύγει συνεχώς σε μεγαλύτερες ακρότητες. Ομως, το κλασικό έργο δεν χρειάζεται ρετουσάρισμα. Διότι είναι διαχρονικό από τη φύση του - ως εκτός χρόνου. Εάν την κλασική ποίηση τη μεταφέρεις στο σήμερα, την αχρηστεύεις. Την κάνεις τρέχουσα. Για να την αισθανθείς, πρέπει να μεταφερθείς στη δική της λογική. Εάν τη φέρεις στα δικά σου μέτρα, την ξεφτιλίζεις. Είναι σαν να μπογιατίζεις την Τζοκόντα.
ΑΛΛΑ ΕΠΕΙΔΗ Ο ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ δεν είναι ικανός να γράψει κάτι δικό του, τι του μένει; Να αρπάξει τον Αισχύλο, που είναι σταθερή αξία, και να του αλλάξει τα φώτα: να τον κάνει σόου. Ομως, τα ανοιχτά θέατρα, τα αρχαία, είναι θέατρα λόγου. Και όχι εικόνας. Διότι ο κλασικός ελληνικός και ο ρωμαϊκός πολιτισμός παρήγαγαν προϊόντα λόγου, για την πολιτεία, για τους νόμους, για την ηθική, για το θεό.
Αλλά σήμερα τι να βγάλει μια κανονικά παιγμένη «Μήδεια»; Ψίχουλα. Οπότε ο σκηνοθέτης που θέλει τηλεοπτική φανφάρα και προβολή δίνει βάρος στην εικόνα και προσαρμόζει το αρχαίο κείμενο πάνω στις τηλεοπτικές ανάγκες. Και, επομένως, τα εντυπωσιακά πολύχρωμα και παλαβά σκηνικά βγάζουν μάτι, ενώ στην ερμηνεία των ηθοποιών επικρατεί η υστερία την οποία ξέρουμε από τις τηλεοπτικές σειρές. Ωστε να ξεπεραστεί το πρόβλημα της ανοιχτής σκηνής. Πρόκειται ουσιαστικά για σκηνοθέτες στυλ Στέφανο Σαρτίνι, που όμως πλασάρονται ως απόφοιτοι του Ακτορς Στούντιο. Και, έτσι, βλέπεις ηρωίδες του Σοφοκλή να μαλλιοτραβιούνται, όπως ακριβώς κάνουν η Μαρίζα με τη Μάγδα στη σειρά «Θα βρεις το δάσκαλό σου»!
Αυτά τα πράγματα υποτίθεται τα προστατεύουν τα εθνικά θέατρα ανά τον κόσμο. Εδώ, όμως, το δικό μας -από Εθνικό- έγινε πειραματικό για ριάλιτι. Ο Ινγκμαρ Μπέργκμαν έχει πει: «Αν αλλάξεις έστω και μία νότα στην "9η" του Μπετόβεν, όλοι, κριτικοί και κοινό, θα σε ξεσκίσουν. Από όλες τις τέχνες μόνο το θέατρο είναι απροστάτευτο και μπορεί ο καθένας να ασελγεί πάνω στο έργο».
Οι σύγχρονοι σκηνοθέτες ασελγούν, υιοθετώντας τηλεοπτικές λογικές, και λένε -όπως ο Βασίλιεφ- ότι είναι «ευχαριστημένοι, επειδή ήθελαν να προκαλέσουν»! Τους δίνουν εκατομμύρια μόνο και μόνο για να προκαλούν. Δικαίως οι νοήμονες θεατές γιουχάρουν.
No comments:
Post a Comment