Ο Προμηθέας παραμένει ακόμα δεμένος
«Οταν πριν από πενήντα χρόνια ο δάσκαλός μου Πέλος Κατσέλης μού επέτρεψε να δώσω πτυχιακές εξετάσεις με τον μονόλογο του "Προμηθέα Δεσμώτη", παράλληλα μου έδωσε και την ευχή να με αξιώσει η τύχη κάποτε να ερμηνεύσω το έργο ολόκληρο. Ετσι, μέσα μου φώλιασε το όνειρο. Και όταν με τους συμμαθητές μου ήμασταν βοηθητικά πρόσωπα στην παράσταση του Εθνικού Θεάτρου "Οιδίπους επί Κολωνώ" με τον μεγάλο ερμηνευτή Αλέξη Μινωτή και τους άλλους μαστόρους του θεατρικού λόγου, εμείς μαθητές τότε, εισπνέαμε την τέχνη τους. Θυμάμαι τότε φεύγαμε τα μεσάνυχτα από τον "Λεωνίδα" στο Λυγουριό, πηγαίναμε με τα πόδια στο αρχαίο θέατρο του Πολυκλείτου, γυμνάζαμε τις άγουρες φωνές μας και κάναμε όνειρα».
Μετά από μισόν αιώνα γόνιμης και ουσιαστικής περιπλάνησης στο θέατρο με πολλούς ρόλους στο κλασικό και σύγχρονο ρεπερτόριο και ιδιαίτερα στην αρχαία τραγωδία, ο Χρίστος Καλαβρούζος επανέρχεται στο πτυχιακό όνειρο των πρώτων του βημάτων. Ηθοποιός στιβαρός και διακριτικός, χαρακτήρας ευθύς και σεμνός, ο Καλαβρούζος παρουσιάζει αυτό το καλοκαίρι με το ΔΗΠΕΘΕ Ρούμελης την τραγωδία του Αισχύλου «Προμηθέας δεσμώτης», κάνοντας τη σκηνοθεσία κι ερμηνεύοντας τον ομώνυμο ρόλο. Η πρεμιέρα θα δοθεί στις 7 του μηνός στη Λαμία. Σε βασικούς ρόλους οι Βασίλης Κολοβός (Ηφαιστος), Βούλγαρης Θωμάς (Ηφαιστος), Γιούλη Τάσιου (Ιώ), Περικλής Καρακωνσταντόγλου (Ωκεανός, Κράτος). Την καλλιτεχνική διεύθυνση ΔΗΠΕΘΕ Ρούμελης ανέλαβε πρόσφατα ο Χρίστος Καλαβρούζος και με προτροπή του δημάρχου Λαμίας κ. Κοτρωνιά, θα επιδιώξει να δοθεί έμφαση στο αρχαίο δράμα και στο κλασικό ρεπερτόριο.«Η τύχη και η δουλειά μου με έφεραν κοντά στους μεγάλους του θεάτρου μας, οι οποίοι μου εμπιστεύθηκαν μικρούς και μεγάλους ρόλους. Από τον Σωκράτη Καραντινό στην Αννα Συνοδινού, στο θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν, στο Εθνικό Θέατρο και στο Αμφιθέατρο του Σπύρου Ευαγγελάτου. Και με ρόλους όπως ο Αγαμέμνων, ο Αίας, ο Οδυσσέας, οι Αγγελοι, ο Οιδίπους επί Κολωνώ και ακόμα ο σεξπιρικός Οθέλλος και Πρόσπερος, όλα αυτά δημιούργησαν τους κώδικές μου. Με σεβασμό λοιπόν στην πλούσια παράδοσή μας, στο περιεχόμενο, στον λόγο και στην ποίηση του Αισχύλου, προσπαθούμε να φωτίσουμε και να φωτιστούμε».
- Να πούμε δυο λόγια για το έργο...
«Ο Αισχύλος με τον μύθο του Προμηθέα θέλει να εξιχνιάσει τον πρωτογενή χωροχρόνο του ανθρώπου και τις δυνατότητες απελευθέρωσής του με τον λόγο. Ο Προμηθέας, σύμβολο της ευφυΐας και της τόλμης, φωτίζει το ανθρώπινο μυαλό στους αιώνες. Ο Δίας, εκπρόσωπος της δύναμης, της βίας και της τάξης, θα πάθει και θα μάθει πως άλλο να είσαι αφέντης και άλλο δούλος».
- Πώς το προσεγγίσατε;
«Το πρόβλημα ερμηνείας του αρχαίου δράματος είναι ατελείωτο. Ο Αισχύλος, και ιδίως στον Προμηθέα, μας δίνει τις απαραίτητες οδηγίες. Υπήρξε ερμηνευτής ο ίδιος. Ηταν εφευρέτης σκηνικών μηχανών. Η όψη καθορίζει, η υπερβατικότητα είναι αναγκαία. Η μάσκα, οι κοθόρνοι απαραίτητοι. Ο αισχύλειος λόγος οφείλει να είναι εσωτερικός, αληθινός, μεγάλος. Οχι στομφώδης, ψεύτικος, ούτε ρητορικός της Βουλής και των καναλιών και, σε καμία περίπτωση, του γραφείου. Να συνδυάζει το γήινο με το μεταφυσικό, γιατί ο άνθρωπος μεγαλώνει τα συναισθήματά του. Για να έχουμε μια σύγχρονη προσέγγιση, νομίζω ότι πρέπει να πάμε λίγο πίσω στην πλούσια παράδοσή μας και να εμβαθύνουμε. Η παράστασή μας είναι συλλογική εμπειρική κατάθεση. Προσπαθούμε να βγάλουμε ένα καλό απόσταγμα. Δεν στοχεύουμε σε δήθεν υψηλής ποιότητας τέχνη. Η παράστασή μας είναι απλή και ξάστερη».
Ο μαχητής Αισχύλος
- Αν και έχει ισχυρό θρησκευτικό συναίσθημα στις τραγωδίες του, ο Αισχύλος δείχνει εδώ τη σκληρή κι εξουσιαστική θεϊκή πλευρά του Δία.
«Πράγματι ,το θρησκευτικό συναίσθημα στα αισχύλεια έργα είναι κυρίαρχο. Ο λόγος του, όμως, σημαδεύει την ανθρώπινη κοινωνία και την ύπαρξη του ανθρώπου πάνω στον πλανήτη. Ο Αισχύλος, μην ξεχνάμε, πήρε μέρος στους Περσικούς πολέμους. Καταδικάστηκε για τις ιδέες του, για τα τολμήματά του και αθωώθηκε επειδή πήρε μέρος στη μάχη της Σαλαμίνας. Δεν είναι ποιητής που ρεμβάζει σε κάποιο νησί. Είναι μάχιμος. Η ποίησή του φωτίζει και μέσα από τον Προμηθέα στέλνει μηνύματα που κάνουν το έργο του να είναι εντελώς σύγχρονο. Γιατί ο Προμηθέας είναι ακόμα δεμένος. Ο ελευθερωτής του δεν γεννήθηκε ακόμα».
- Θα ήταν τολμηρό να παραλληλίσουμε σ' ένα βαθμό τη σταύρωση του Προμηθέα με τη σταύρωση του Ιησού Χριστού;
«Οι αρχαίοι Ελληνες δεν είχαν θρησκεία. Είχαν όμως λατρευτικές τελετές. Ζωογονούσαν τον άνθρωπο, τον ξεγεννούσαν, τον ανάσταιναν. Μεγέθυναν τα συναισθήματά του. Ο Χριστός είναι Θεός πάσχων, είναι ελληνικός Θεός. Είναι η κατάληξη θα έλεγα του Διονύσου, ο θάνατος και η Ανάσταση της φύσης, που λέει ο Σολωμός. Βέβαια ο Ιουδαϊσμός και μέσω αυτού ο φανατικός Χριστιανισμός εκθέωσε τον κόσμο μας, δηλαδή μας ξεθέωσαν».
Η Λερναία Υδρα της εξουσίας
- Στο πέρασμα των αιώνων η εξουσία παραμένει αήττητη κι αυταρχική;
«Αν η αλαζονία του Δία ήθελε να αλλάξει το γένος των ανθρώπων και άλλο να πλάσει απ' την αρχή, στις μέρες μας οι κυρίαρχοι πλανητάρχες οδηγούν στην καταστροφή του πλανήτη μας. Οι άνθρωποι πλανιώνται φοβισμένοι, κάθε πέντε λεπτά πεθαίνουν 400 παιδιά απ' την πείνα και τη στέρηση. Η εξουσία είναι σαν τη Λερναία Υδρα. Το κράτος, η βία, η απανθρωπιά είναι η πολιτική κάθε νέου μονάρχη. Ο άνθρωπος παλεύει να απελευθερωθεί με το μυαλό του και μένει δέσμιος απ' το μυαλό του».
- Ο θεσμός των ΔΗΠΕΘΕ συχνά ακούγεται ότι φθίνει.
«Θυμάμαι πριν η Μελίνα γίνει υπουργός και συνεργαζόμασταν με το Θέατρο Τέχνης, πόσο ήθελε να γίνουν τα δημοτικά θέατρα. Και το έκανε πράξη. Ομως η Πολιτεία αργότερα τα εγκατέλειψε, τα άφησε στην τύχη τους. Δεν υπάρχει κεντρική πολιτιστική πολιτική. Κοιτάξτε π.χ. τι γίνεται στις συνοικίες της Αθήνας; Τίποτα! Τα γκέτο μεγαλώνουν. Ο πολιτισμός των ολίγων μεγαλώνει τα γκέτο. Και χτίζουν το μίσος του πολιτισμού μας».**Στον «Προμηθέα δεσμώτη», η μετάφραση είναι του Παναγιώτη Μουλά, τα σκηνικά της Λαλούλας Χρυσικοπούλου, τα κοστούμια της Ελένης Δουνδουλάκη, η μουσική του Μιχάλη Χριστοδουλίδη, οι χορογραφίες της Ερσης Πίττα. Συμμετέχει 11μελής γυναικείος Χορός. Στην Αθήνα η παράσταση θα παιχτεί: 14 Ιουλίου στό Χαλάνδρι και 23 στην Πετρούπολη. *
[Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΒΙΔΑΛΗ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 01/07/2008]
No comments:
Post a Comment