«Βάτρα-Χ» αλλιώτικοι ή πώς παίζεται σήμερα ο Αριστοφάνης;

Τι ψάχνει ο Δημήτρης Λιγνάδης με την πρώτη παράσταση που σκηνοθετεί για το Εθνικό Θέατρο στην Επίδαυρο, την επόμενη εβδομάδα; Τι έχει να μας πει για τον Αριστοφάνη και ειδικότερα για την κωμωδία του «Βάτραχοι» που διάλεξε να ανεβάσει -με τον τίτλο «Βάτρα-Χ»- ως σκηνοθέτης, πρωταγωνιστής αλλά και διασκευαστής του έργου; «Ενα μέρος του κειμένου, κάπου 40%, έχει αντικατασταθεί από κείμενο που έγραψα εγώ», λέει. «Αλλά εμείς το δηλώνουμε. Γιατί κάτι αντίστοιχο γίνεται πάντα στο αρχαίο δράμα, ιδίως στην κωμωδία. Από τη μετάφραση κιόλας ένα μέρος του κειμένου αλλάζει. Εγώ ήθελα από τον τίτλο κιόλας να το δηλώσω. Αλλά η πρωτοτυπία της δικής μας παράστασης είναι ότι εμείς, εκείνη την ίδια στιγμή που αλλάζουμε κάτι, εξηγούμε -μέσω ενός παρένθετου ρόλου, που έχει αναλάβει η Δήμητρα Ματσούκα- τι σήμαινε αυτό στα χρόνια του Αριστοφάνη και τι θα μπορούσε να σημαίνει σήμερα».

Δηλαδή είναι ανεπαρκές για τον σύγχρονο θεατή το κείμενο του Αριστοφάνη; «Αδικαίωτο είναι. Γιατί, πρώτ’ απ’ όλα, τι σημαίνει “κείμενο”; Εγώ δεν πιστεύω ότι είναι μόνο ο γραπτός λόγος ενός έργου, αλλά το σύνολο των υποκείμενων πραγμάτων - δηλαδή χρόνος που γράφτηκε, τόπος, τρόπος, ο στόχος του, όλ’ αυτά. Το ζήτημα λοιπόν είναι πώς αποκωδικοποιείς το κείμενο ώστε και το πνεύμα του να διατηρήσεις και στον κόσμο να το περάσεις. Εγώ αφαιρώ, προσθέτω ή αλλάζω πράγματα όταν δω ότι είναι αναγκαίο για να επικοινωνήσει ο θεατής μου με το πνεύμα του Αριστοφάνη».

Εχει διαπιστώσει ότι ο Αριστοφάνης «μένει αδικαίωτος στα μάτια των νεότερων - από 40 και κάτω. Παλαιότερα είχαμε παραστάσεις που κατέβαζαν στο κοινό της εποχής τους την αρχαία κωμωδία. Σήμερα η κοινωνία είναι άλλη, το κοινό έχει μετασχηματιστεί. Αυτή τη στιγμή έχουμε φύγει ακόμα κι απ’ την επιθεώρηση, ο Λάκης μπαίνει κάθε Τρίτη στο σπίτι μας πια. Επομένως; Τι κάνουμε με τον Αριστοφάνη;».

Κρατάει τις καταστάσεις και τα πρόσωπα του έργου (μετάφραση Νίκος Χαραλαμπόπουλος), αλλά είναι δύο ηθοποιοί (ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης και ο ίδιος) που επιχειρούν να το ανεβάσουν. Οι δυο τους παίζουν τους ρόλους του θεού Διόνυσου και του δούλου του Ξανθία που κατεβαίνουν στον Κάτω Κόσμο για να φέρουν πίσω στην Αθήνα τον Αισχύλο ή τον Ευριπίδη και να σώσουν την πόλη. «Παρακολουθούμε την πορεία τους, αλλά και την πορεία των ηθοποιών μες στις σελίδες του έργου. Αυτό προσπαθούμε. Αυτό το παράλληλο αν καταφέρω να μου βγει, η παράστασή θα είναι ευανάγνωστη - γιατί αυτό πρωτίστως μ’ ενδιαφέρει. Εχουμε μια εκπαιδευτική πρόθεση. Παρεμβαίνει το παρένθετο πρόσωπο και λέει «αυτό τότε γινόταν έτσι - η βωμολογία λ.χ. είχε αυτό τον σκοπό. Σήμερα; Για κάντε το! Που το σημερινό κοινό, το “άνετο”, είναι βαθύτατα κλειδωμένο! Θέλουμε επίσης να φωτίσουμε δύο μεγάλα πολιτικά σχόλια που ο Αριστοφάνης κάνει από την αρχή κιόλας και τα οποία συνήθως παραβλέπονται: ποιητή θέλει να φέρει για να σώσει την πόλη - όχι πολιτικό, στρατηγό, πλούσιο χορηγό ή ιερέα. Και δεύτερον εμφανίζει ένα θεό, τον Διόνυσο, σε πολύ γελοία μορφή, χωρίς όμως γι’ αυτό ο κόσμος που διασκεδάζει να χάνει την πίστη του στον θεό. Για βγάλε σήμερα στη σκηνή τον Αγιο Δημήτριο ξεβράκωτο ή με γόβα!»... [Του Βασιλη Αγγελικοπουλου, Η Καθημερινή, 04/07/2008]