«Πέρσες», από τη φετινή παράσταση του Θεσσαλικού |
Ανησυχητικά είναι τα σχέδια του ΥΠΠΟ για τα Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα (ΔΗΠΕΘΕ). Ο υπουργός Μιχάλης Λιάπης, λίγο πριν το τέλος του 2007, υπονόησε το δυσοίωνο αύριο των ΔΗΠΕΘΕ δηλώνοντας μεταξύ άλλων: «Για το μεταβατικό 2008 θα γίνει επαναδιαπραγμάτευση (των επιχορηγήσεων) από το Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και Χορού, με βάση τις υπάρχουσες πιστώσεις. Στο τέλος του 2008, όμως, τραβάμε μία γραμμή! Από τώρα το Εθνικό Κέντρο Θεάτρου και Χορού (ΚΕΘΕΧ) θα συνεργαστεί με τα ΔΗΠΕΘΕ, ώστε να διαμορφωθεί νέο πλαίσιο συνεργασίας, με ισχύ από 1/1/09, με βάση το ποια πληρούν τις προϋποθέσεις. Ελεγχος, με προϋπολογισμό - απολογισμό, αξιολόγηση. Χρειάζεται επανεξέταση και προσαρμογή στα νέα δεδομένα. Γιατί, άλλα περιφερειακά θέατρα απέδωσαν πολλά, άλλα ελάχιστα».
Λίγα χρόνια πριν, ο Πέτρος Τατούλης δήλωνε: «Θα προχωρήσουμε σε όλες τις θεσμικές και ενισχυτικές αλλαγές, που κρίνονται αναγκαίες για να οδηγηθούν τα ΔΗΠΕΘΕ σε νέα φάση ανάπτυξης για τα επόμενα χρόνια, ως σύγχρονα, πλέον, Δημοτικά Θέατρα, εφάμιλλα των αντίστοιχων Περιφερειακών Θεάτρων της Ευρώπης».
Συρρίκνωση δράσης τους
Για όλα αυτά, κατά καιρούς κλήθηκαν στο ΥΠΠΟ πέντε - έξι μόνο διευθυντές σαν μια άτυπη επιτροπή που κατέθεσε σχεδόν εν κρυπτώ τις δικές της απόψεις για τη μοίρα των ΔΗΠΕΘΕ. Προτάσεις που απηχούσαν προσωπικές απόψεις, διαφορετικές όπως είναι φυσικό. Από τότε και μετά τη δημιουργία του ΕΚΕΘΕΧ, την τύχη των ΔΗΠΕΘΕ «επεξεργάζεται» το Κέντρο αυτό και βρισκόμαστε εν αναμονή των «υψηλών» του κρίσεων. Αν, μάλιστα, κρίνουμε από τις θεωρητικές κορόνες και τα αποτελέσματα των «κρίσεων» του Κέντρου για τις επιχορηγήσεις του Ελεύθερου Θεάτρου, μάλλον απαισιόδοξα θα είναι τα μηνύματα.
«Οψόμεθα εις Φιλίππους», μια συνεργασία των ΔΗΠΕΘΕ Σερρών και Κομοτηνής |
Τι γίνεται, όμως, και ποια είναι η αλήθεια για τις εστίες αυτές πολιτισμού στην περιφέρεια; Ενώ η ανάγκη παρέμβασής τους με υψηλού επιπέδου καλλιτεχνικό έργο που αναδεικνύει την τοπική παράδοση και τις τοπικές καλλιτεχνικές δυνάμεις μαζί και τη σύγχρονη δημιουργία καθημερινά μεγαλώνει, τα θέατρα αυτά αντιμετωπίζουν τεράστια προβλήματα, συρρικνώνεται η δράση τους ή επαναλαμβάνουν το ρεπερτόριο εμπορικών θεάτρων για να επιβιώσουν.
Τα ΔΗΠΕΘΕ, άλλο περισσότερο και άλλο λιγότερο, προσφέρουν αξιόλογο έργο στην επαρχία και δίνουν μια σοβαρή πολιτιστική ανάσα στην ύπαιθρο, αφού και νέα ταλέντα αναδεικνύουν και καλλιτεχνική παιδεία παρέχουν. Παρ' όλα αυτά, και η προηγούμενη, αλλά και η σημερινή κυβέρνηση έχουν καθηλώσει τις χρηματοδοτήσεις των ΔΗΠΕΘΕ.
Ανεξαρτήτως των όποιων προβλημάτων, ο θεσμός των Δημοτικών Περιφερειακών Θεάτρων διέγραψε έναν κύκλο θετικό και αποδοτικό. Ολοι θεωρούν απαραίτητο τον επανακαθορισμό του θεσμού επάνω σε νέες βάσεις, οι οποίες θα ακολουθούν τόσο τις καλλιτεχνικές όσο και τις ευρύτερες κοινωνικές εξελίξεις. Σε καμιά περίπτωση όμως αυτό δεν μπορεί να σημαίνει κατάργηση κάποιων θεάτρων, όπως συζητείται τα τελευταία χρόνια. Ούτε ασφαλώς επιτρέπεται να τα καταδικάζουν σε οικονομικό άρα και καλλιτεχνικό μαρασμό. Μόλις πριν λίγο καιρό τα ΔΗΠΕΘΕ εισέπραξαν την τελευταία δόση για τη θεατρική περίοδο 2006-2007! Κανένα φως δε φαίνεται να υπάρχει για την επιχορήγηση του 2007-2008, που έληξε και η καλοκαιρινή δραστηριότητά τους. Οσο για τη θεατρική περίοδο που αρχίζει... ΥΠΠΟ είδε... τι μέλει γενέσθαι.
Ιστορική κατάκτηση
«Νεφέλες», από το ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης |
Είναι γνωστό ότι ο θεσμός των ΔΗΠΕΘΕ αποτελεί ιστορική κατάκτηση του ελληνικού θεάτρου. Ετος ιδρύσεως θεωρείται το 1983, όταν η Μελίνα Μερκούρη δημιούργησε ένα περιφερειακό θεατρικό δίκτυο, με έδρες πόλεις της χώρας και φορείς τους Δήμους. Θεωρήθηκε τότε ότι ο καλύτερος τρόπος για να αναπτυχθεί και να διασωθεί το θέατρο στην περιφέρεια ήταν η δημιουργία Δημοτικών Περιφερειακών Θεάτρων, την ευθύνη λειτουργίας των οποίων θα έχει η Τοπική Αυτοδιοίκηση, με την ενεργό συμμετοχή των τοπικών πολιτιστικών και άλλων φορέων.
Ηταν μια προσπάθεια να αποκτήσει η περιφέρεια την πολιτιστική της φυσιογνωμία, οι Δήμοι και οι κοινότητες να μη δέχονται παθητικά τα πολιτιστικά αγαθά του κέντρου, αλλά να δοθεί η ευκαιρία στους νέους της περιφέρειας να εκφράσουν τις καλλιτεχνικές τους ανησυχίες, να τονωθεί η πολιτιστική ζωή που ήταν υποβαθμισμένη και γενικότερα να δοθούν ευκαιρίες και δυνατότητες για γενικότερη πολιτιστική άνθηση.
Το Σεπτέμβρη του 1983 επιλέχτηκαν οι εξής πόλεις: Καλαμάτα, Αγρίνιο, Ιωάννινα, Λάρισα, Βέροια, Χανιά. Ιδρύθηκαν τα πρώτα έξι Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα με τη μορφή του Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου και άρχισαν να οργανώνονται από το Νοέμβρη του 1983. Τον επόμενο χρόνο μετεξελίχθηκαν σε ΔΗΠΕΘΕ τα δύο κλιμάκια του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος στις Σέρρες και την Κομοτηνή. Το 1985, με την ένταξη στο θεσμό των ΔΗΠΕΘΕ του Δημοτικού Θεάτρου Ρούμελης, με έδρα τη Λαμία, τα ΔΗΠΕΘΕ ανήλθαν σε εννέα. Δύο χρόνια αργότερα ιδρύθηκαν τα ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας και Ρόδου. Ακολουθεί το 1992 η ίδρυση του ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας. Το 1994 ιδρύθηκε το ΔΗΠΕΘΕ Βόλου, το 1995 το ΔΗΠΕΘΕ Βορείου Αιγαίου, με έδρα τη Χίο, και το 1997 τα ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης και Κέρκυρας.
Βασικός στόχος του ΔΗΠΕΘΕ είναι: Η προώθηση και ανάπτυξη της θεατρικής τέχνης, με την παραγωγή και οργάνωση παραστάσεων ποιότητας. Η πραγματοποίηση σειράς περιοδειών στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή. Οι συμπαραγωγές και οι ανταλλαγές θεατρικών παραστάσεων με άλλα ΔΗΠΕΘΕ, οι αναθέσεις νέων θεατρικών έργων, οι μεταφράσεις αρχαίου δράματος ή ξένου έργου εκεί που υπάρχει στο δραματολόγιο, η πρωτοποριακή και ερευνητική δουλειά. Η συμμετοχή σε αναγνωρισμένου κύρους διεθνή φεστιβάλ και η προώθηση του νεοελληνικού έργου. Η βελτίωση του επιπέδου της παρεχόμενης θεατρικής και γενικότερα καλλιτεχνικής παιδείας σε όλα τα επίπεδα. Η συστηματική συνεργασία με την εκπαιδευτική κοινότητα.
Ποικίλα εμπόδια
Το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο αντιμετώπισε και αντιμετωπίζει βεβαίως ποικίλα εμπόδια: Τα οικονομικά προβλήματα του Δήμου, που δεν επιτρέπουν την έγκαιρη κατάθεση της επιχορήγησης, τις καθυστερήσεις της επιχορήγησης και από την πλευρά του ΥΠΠΟ, τη δυσκολία αλλαγής των νοοτροπιών, τις συγκρούσεις τοπικιστικού περιεχομένου, τους προσωπικούς εγωισμούς κ.ά.
Τα λειτουργικά έξοδα ενός ΔΗΠΕΘΕ φθάνουν ή ξεπερνούν σε πολλές περιπτώσεις το 60% της χρηματοδότησης και μένουν τα υπόλοιπα για τρεις παραγωγές ετησίως, πέρα από τις γενικότερες πολιτιστικές δραστηριότητες που οφείλει να ασκεί ένα θέατρο της περιφέρειας αν θέλουμε να πούμε πως ανταποκρίνεται στους σκοπούς για τους οποίους ιδρύθηκε. Πολλοί καλλιτεχνικοί διευθυντές ομολογούν ότι από ένα σημείο και πέρα αναγκάζονται να στηριχτούν στον ηρωισμό των φίλων που κάποιες φορές τυχαίνει να μοιράζονται το όνειρο μαζί τους. Πόσο βιώσιμη είναι όμως μια τέτοια τακτική;
Τα τελευταία χρόνια τα ΔΗΠΕΘΕ φαίνεται ότι περνούν τη μεγαλύτερη κρίση τους. Πρέπει σίγουρα να ληφθούν υπόψη και να συνεκτιμηθούν οι εξωθεατρικές δυσμενείς συνθήκες, τα οικονομικά προβλήματα που είναι καθοριστικά ως στοιχείο λειτουργίας των θεάτρων, τα πολιτικά «χρέη» των τοπικών αρχόντων και ποικίλα άλλα προβλήματα, που ευθύνονται για τους κλυδωνισμούς. Και αν στην πραγματικότητα υπάρχει πολιτική βούληση για τη συνέχιση ύπαρξης των ΔΗΠΕΘΕ, η πολιτεία οφείλει να το αποδείξει. Γιατί η ανάγκη ενδυνάμωσης, διεύρυνσης και ανάπτυξης είναι πλέον επιβεβλημένη. Η ίδια η πολιτεία τα παραδίδει στον αναπόφευκτο μαρασμό. Μοιάζει, λοιπόν, συνειδητή και μεθοδευμένη η υποβάθμιση των ΔΗΠΕΘΕ, που επιχειρεί το ΥΠΠΟ.
Οικονομικός και όχι μόνο μαρασμός
Το πρώτο στη λίστα πρόβλημα, από όπου «μύρια έπονται», είναι το οικονομικό, για το οποίο ευθύνεται το ΥΠΠΟ. Το ποσό της κρατικής επιχορήγησης στα ΔΗΠΕΘΕ είναι πλέον εξευτελιστικό. Εδώ και πολλά χρόνια ήταν ουσιαστικά καθηλωμένο ανάμεσα στα 2.900.000 και 3.000.000 ευρώ. Τα δεκαέξι ΔΗΠΕΘΕ, με αυξημένο ρόλο, μοιράζονταν λιγότερο του 1/5 του Μεγάρου (Αθηνών - Θεσσαλονίκης). Εστω κι αν αυτά τα χρήματα αποτελούν το 50% των εσόδων, ενώ το υπόλοιπο 50% καλύπτεται από το Δήμο. Καθώς το κόστος λειτουργίας των θεάτρων έχει αυξηθεί σημαντικά, το οικονομικό πρόβλημα βάζει φρένο σε οποιοδήποτε όραμα πέραν των δυνατοτήτων τους. Και δε φτάνουν όλα αυτά, το ΥΠΠΟ μείωσε στο 50% την επιχορήγηση. Τα ΔΗΠΕΘΕ που έπαιρναν 205.000 ευρώ, τώρα παίρνουν 92.000 ευρώ.
Δεν αισθάνεται η πολιτεία κανένα χρέος για τα Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα; Τα οποία πρωτίστως επιτελούν κοινωνική αποστολή και η δημιουργία τους στις συγκεκριμένες πόλεις έγιναν με τη λογική μιας ισομερούς γεωγραφικής κάλυψης και θα έπρεπε να είναι ενταγμένη μέσα σε μια πολιτιστική στρατηγική εθνικού επιπέδου, αν φυσικά ήταν σε θέση η κυβέρνηση να έχει μια τέτοια πολιτική, που δυστυχώς δεν την έχει!
Σοφία ΑΔΑΜΙΔΟΥ, ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ,
No comments:
Post a Comment