Friday, September 26, 2008

Ο χρυσός αιώνας του θεάτρου μας


Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΚΛΕΦΤΟΓΙΑΝΝΗ

Εκατό χρόνια μετά τη γέννησή του μια μεγάλη έκθεση συγκεντρώνει τις σημαντικότερες ψηφίδες της διαδρομής του στο Θέατρο Τέχνης

Η ζωή εν θεάτρω. Η σύνοψη της βιογραφίας του Καρόλου Κουν. Ακριβώς αυτή παρακολουθούμε βήμα βήμα στο αφιέρωμα που στήθηκε προς τιμήν του, έναν αιώνα από τη γέννησή του, στο Μουσείο Μπενάκη της Πειραιώς (τα εγκαίνια έγιναν χθες). Τι κι αν τις περισσότερες «ψηφίδες» μιας ιστορικής διαδρομής, που σημάδεψε το εγχώριο θέατρο, τις έχουμε ξανασυναντήσει κάποτε. Σήμερα στο Μπενάκη συνυπάρχουν με τέτοιο τρόπο μακέτες, σκίτσα κοστουμιών και σκηνικών, κοστούμια, φωτογραφίες και αφίσες, που μοιάζει να ακούς ακόμη και την ανάσα των... ηθοποιών!

Σε ένα πατάρι, στο βάθος της μεγάλης αίθουσας, ξεδιπλώνεται η Νεφελοκοκκυγία, όπως την συνέλαβε ο Γιάννης Τσαρούχης για τους αγέραστους «Ορνιθες» του Θεάτρου Τέχνης. Φανταστικοί... θεατές μπορούν να την παρακολουθούν από τις θέσεις που παρατίθενται σε σειρές, στο μέσο της αίθουσας. Καθισμένος σ' αυτές ατενίζεις, ένθεν κι ένθεν, κοστούμια κι εξαρτήματα παραστάσεων (του Τσαρούχη από τους «Πέρσες» του '64, του Δ. Φωτόπουλου απ' την «Ορέστεια» του '82), ενώ ταυτόχρονα προβάλλονται φωτογραφίες από παραστάσεις όλων των εποχών στο Θ. Τέχνης. Επί της υποδοχής, στην αίθουσα, στέκει μέρος από τον Χορό του «Πλούτου», με τα ψαθάκια, διά χειρός Μόραλη.

Το κοστούμι του Γιώργου Λαζάνη στους «Αχαρνείς» (του Διονύση Φωτόπουλου)
Δύο πορτρέτα, το φωτογραφικό, της ώριμης φάσης του γενειοφόρου Καρόλου Κουν, και το ζωγραφικό, ένα από τα αριστουργήματα του Μόραλη, ανοίγουν λίγα βήματα πρωτύτερα, στην εναρκτήρια αίθουσα, τη θύρα στον μυθικό κόσμο του «Θεάτρου Τέχνης».

Η έκθεση στο Μπενάκη δεν κομίζει κάτι νέο. Μικρότερες αλλα ουσιαστικότερες είναι οι φιλοδοξίες της: έρχεται να μας θυμίσει το πρωτοπόρο έργο του Κουν (παρουσιάζεται το 90% των παραστάσεών του). Αναβιώνοντας συναισθήματα κι ατμόσφαιρες. Πολύ δύσκολη η εργασία της επιμελήτριάς της Λιλής Πεζανού: έπρεπε να σταχυολογήσει «χειρουργικά» ψηφίδες από το σύνολο των απομειναριών ενός εντελούς θεατρικού σύμπαντος -μεταξύ άλλων, ξεψάχνισε και το αχανές φωτογραφικό αρχείο του «Θ. Τέχνης».

«Απ' ό,τι υπάρχει, διάλεξα μόνον αυτά που με συγκίνησαν», μας αποκάλυψε. Συγκίνηση. Η λέξη κλειδί της διοργάνωσης. «Ελπίζω να συγκινηθούν και οι θεατές». Περιδιαβαίνοντας τα εκθέματα, υπό τις χατζιδακικές μουσικές των «Ορνίθων», είναι αναπόφευκτο.

και τα σχέδια των κοστουμιών του «Πλούτου», με την υπογραφή του Γιάννη Μόραλη
Υπάρχουν όμως και εκπλήξεις στην έκθεση. Είναι η πρώτη φορά που εκτίθενται τα κιβώτια μέσα στα οποία, από το 67 ώς το 69, ταξίδευαν οι ιστορικοί «Ορνιθες». Πρώτη φορά βγαίνει στο φως το βαλιτσάκι με τα εργαλεία του μπαρμπα-Γιάννη Στεφάνου, του «ηρωικού» επιπλοποιού και μόνιμου συνεργάτη του Κουν, που κατασκεύαζε σχεδόν όλα τα σκηνικά του «Θ. Τέχνης». Στις «πρωτιές» και ο σκουπιδοτενεκές από το «Τέλος του Παιχνιδιού» του Μπέκετ (του Σάββα Χαρατσίδη), το σκαθάρι του Δ. Φωτόπουλου για την αριστοφανική «Ειρήνη», τα γλυπτά της Ιωάννας Παπαντωνίου για τους «Επτά επί Θήβας» του Αισχύλου, αλλά και τα μπαμπού, μελαγχολικά σπαράγματα του σκηνικού από το «Γλυκό πουλί της νιότης» του Τ. Ουίλιαμς (του Γιάννη Στεφανέλλη).

Το μεγάλο, πάντως, κέρδος της έκθεσης είναι η 493 σελίδων έκδοση που τη συνοδεύει. «Ξεκινήσαμε να κάνουμε ένα βιβλίο τεκμηρίωσης και στην πορεία διευρύνθηκε», αποκαλύπτει ο επιμελητής της, Πλ. Μαυρομούστακος. Τελικά, η έκδοση «Κάρολος Κουν - Οι παραστάσεις», που περιλαμβάνει από την πρώτη παράσταση του θεατρανθρώπου (1930) μέχρι την τελευταία (1987), έγινε «βάση για να προσεγγιστεί για πρώτη φορά επιστημονικά όλη η δραστηριότητα του Θ. Τέχνης».


Ορθιοι μπροστά στη διαθήκη του

«Οταν πήγα στο Πρωτοδικείο και είπα: "Ηρθα να δημοσιοποιήσω τη διαθήκη του Κουν", ο πρόεδρος την πήρε και είπε: "Ακούτε; Είναι του Κουν, παρακαλώ σηκωθείτε". Και όλοι σηκώθηκαν όρθιοι, σα να επρόκειτο για τη διαθήκη ενός μυθικού προσώπου», μας θύμισε προτού ανοίξει για το κοινό το «Αφιέρωμα στον Κάρολο Κουν» στο Μπενάκη ο επίτιμος πρόεδρος του Δ.Σ. του Θεάτρου Τέχνης, νομικός σύμβουλος και επιστήθιος φίλος του Κάρολου Κουν, Βίκτωρ Μελάς.


Συναυλίες και προβολές

Συναυλίες με μουσικά έργα που γράφτηκαν για παραστάσεις του Κουν, καθώς και προβολές μαγνητοσκοπημένων παραστάσεων και αφιερωμάτων στον Κουν συνοδεύουν την έκθεση καθ' όλη τη διάρκειά της (ώς τις 16 Νοεμβρίου). Τη Δευτέρα, ο Φίλιππος Τσαλαχούρης, με αποφοίτους της σχολής του Θ. Τέχνης θα θυμηθεί τη συνεργασία του Κουν με τον Γιάννη Χρήστου. Στις 5 Οκτωβρίου, η Ορχήστρα των Χρωμάτων θα ερμηνεύσει, υπό τον Μίλτο Λογιάδη, μουσικές του Μάνου Χατζιδάκι για το Θ. Τέχνης. Τα Σαββατοκύριακα 18-19 Οκτωβρίου και 1-2 Νοεμβρίου θα προβληθούν ταινίες από το αρχείο του Μίμη Κουγιουμτζή. Στις 3 Νοεμβρίου θα παρουσιαστεί το μουσικό έργο του Χρήστου Λεοντή για παραστάσεις του Κουν. Στις 4 Νοεμβρίου θα προβληθεί η συνομιλία του Κουν με τον Δ.Ν. Μαρωνίτη (σκηνοθεσία: Α. Αντωνιάδη, ΕΡΤ) και στις 10 το «Παρασκήνιο» του Λάκη Παπαστάθη «Κάρολος Κουν».

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 26/09/2008

No comments: