Η «τρελή ελπίδα» της Αριάν Μνουσκίν

• Της Ρούλας Γεωργακοπούλου 

• ΤΑ ΝΕΑ: Σάββατο 4 Ιουνίου 2011

Ετοιµάζεται να µαγέψει το ελληνικό καλοκαίρι µε την ιδιότυπη θεατρική τέχνη της. Η ασπροµάλλα κυρία του δάσους της Βενσέν και ο πολυπολιτισµικός της θίασος αυτήν τη φορά «κοιτάζουν» αλλιώς τις προφητείες του Ιουλίου Βερν.
Η Αριάν Μνουσκίν φτάνει στην Αθήνα πάνω στην ώρα. Η οικονοµική κρίση που απειλεί να εξαφανίσει τις χορηγίες του ελληνικού κράτους στο θέατρο έχει βγάλει στους δρόµους πολλούς διαπρεπείςδηµιουργούς και ένας καλός λόγος από αυτήν που έχει σχετική εµπειρία ίσως να ήταν πολύτιµος. ∆εν είναι απαραίτητο να τον πει, αφού η φωτογραφία της µε το ανάλογο πλακάτ διαµαρτυρίας έχει ήδη κυκλοφορήσει. Ηταν τον περασµένο Οκτώβριο όταν η κυβέρνηση Σαρκοζί µε νοµοσχέδιο επιχείρησε να συρρικνώσει τις επιχορηγήσεις που κρατούν χρόνια ζωντανέςσηµαντικές θεατρικές οµάδες όπως το Θέατρο του Ηλιου. Το πολυµελές καλλιτεχνικό κοινόβιο της Καρτουσερί κατέβηκε στους δρόµους τουΠαρισιού. Κάτω από το πανό µερήσεις του Πασκάλ, του Σαίξπηρ, του Ρουσόκαι του Αισχύλου, η εβδοµήντα δύο ετών σήµερα Αριάν Μνουσκίν µε τηνντουντούκα και τα φουντωτά άσπρα µαλλιά της, έδινε εξηγήσεις σε δηµοσιογράφους και περαστικούς αν καικανείς δεν παραξενεύτηκε από το γεγονός. Το Θέατρο του Ηλιου από το 1964 που ιδρύθηκε συµβαδίζει µε τις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις, τις παρακολουθεί, τις θεωρεί «υποθέσεις εργασίας» και τις ανεβάζει στη σκηνή ακόµη κι αν συµβαίνουν στην άλλη άκρη του κόσµου.


Το ελληνικό κοινό είναι αρκετά εξοικειωµένο µε τις µνηµειώδεις παραστάσεις της αφού το Θέατρο του Ηλιου εµφανίστηκε το 2006 στην Αθήνα στο πλαίσιο του φεστιβάλ µε το µεγάλο θέαµα «Το τελευταίο καραβανσαράι», ενώ επανήλθε το καλοκαίρι του εποµένου έτους µε τις έξοχες µινιατούρες των «Εφήµερων», πάλι χάρη στο Φεστιβάλ Αθηνών και τον Γιώργο Λούκο.Περιµένοντας την τρίτη επίσκεψή της µετην τελευταία µεγάλη επιτυχία της «Οι ναυαγοί της τρελής ελπίδας», ευκαιρία να πούµε µερικά πράγµατα για την πυργοδέσποινα της Καρτουσερί, δηλαδή τηςπαλιάς πυριτιδαποθήκης στο δάσος της Βενσέν όπου στεγάζεται τοΘέατρο του Ηλιου πάνωαπό σαράντα χρόνια.Κόρη του ρώσουκινηµατογραφικού παραγωγού Αλεξάντρ Μνουσκίν και εγγονή, από τηνπλευρά της µητέρας της, του άγγλου θεατρικού ηθοποιού Νίκολας Χάνεν, η Αριάν Μνουσκίν γεννήθηκε στη Γαλλία. Επειτα από σύντοµες σπουδές ψυχολογίας σε βρετανικό πανεπιστήµιο, βρήκε τον δρόµο της στη σχολή θεάτρου του Ζακ Λεκόκ. Αποφοιτώντας το 1964ίδρυσε αµέσωςτο Θέατρο του Ηλιουµε πρώτη µαγιά τους συµφοιτητές της. Η θριαµβευτική συνέχεια είναι

Η πιθανότητα ν' αλλάξω τον κόσµο µού φάνηκε δυνατή µέσα από το θέατρο

λίγο πολύ γνωστή και εντελώς αρµονική µε την πολυπολιτισµική κουλτούρα και τις πολιτικές επιρροές της Αριάν Μνουσκίν, της οποίας το ταλέντο άνθιζε παράλληλα µε τα προεόρτια του Μάη του '68.

• Η γυναίκα - ορχήστρα

Ψυχή του πολύχρωµου θεατρικού κοινοβίου, η Μνουσκίν επιµένει ότι η δουλειά είναι οµαδική – και όλοι αµείβονται µε τον ίδιο µισθό, από την καθαρίστρια µέχρι τη Μνουσκίν – καθένας όµως ξέρει ότι αυτή είναι που κρατάει την µπαγκέτα.

Φτάνοντας µε το ειδικά δροµολογηµένο πουλµανάκι από την καρδιά του Παρισιού στην καρδιά του δάσους της Βενσέν, το πρώτο που σου κάνει εντύπωση είναι η υγρασία από τα βαριά φυλλώµατα και οι ουρές των ανθρώπων που κατευθύνονται προς τη βαριά αυλόπορτα της Καρτουσερί. Από εκεί και πέρα αρχίζει το θαύµα ή µάλλον το παραµύθι, διότι δεν αποκλείεται καθόλου η κυρία που σε οδηγεί στο ένα από τα τρία κτίσµατα ή που σου κόβει το εισιτήριο να είναι η ίδια η Αριάν Μνουσκίν µε τις γαλότσες και το αδιάβροχό της. ∆υναµική, σοβαρή και αεικίνητη, µπαινοβγαίνει σε όλους τους χώρους χωρίς να κρατάει αποστάσεις και τουπέ, πότε διορθώνοντας κάτι στο σκηνικό, πότε δίνοντας οδηγίες στους καθυστερηµένουςθεατές και πότε µοιράζοντας η ίδια κουβέρτες στοκοινό όταντο θέαµα είναι πολύωρο και τοπαγωµένο αεράκι µπαίνει από τα πάνινα σπετσάτα και τις κουρτίνες της εισόδου. Κρατάω ζωηρά στη µνήµη µου την εικόνα της στο γκισέτης Καρτουσερί να παίρνει τα εισιτήριά µας και να µας επιστρέφει τα χρήµατα επειδή θεώρησε ότι η παράσταση των «Εφήµερων» δεν ήταν εντελώς έτοιµη. Κατόπιν µας κάλεσε να παρακολουθήσουµε µαζί την “πρόβα” κι εκείνη στάθηκε στο κέντρο της κερκίδας µε το µπλοκάκι της κρατώντας σηµειώσεις για ό,τι έπρεπε να διορθωθεί από ένα θέαµα που εµένα µου φάνηκε τέλειο. 

• Ρόφηµα από ιβίσκο

Παιδί των ουτοπικών επιλογών της δεκαετίας του '60, η Αριάν Μνουσκίνεπιµένειστην κοινοβιακή οργάνωση της, εβδοµηνταπεν ταµελούς σήµερα, πολυεθνικής οµάδας της που µιλάει 22 γλώσσες. Οι ηθοποιοί της προέρχονται από τις τέσσερις άκρες της Γης κι όταν δεν έχουν ρόλο στο τρέχον θέαµα, περιµένουν τη σειρά τους µαγειρεύοντας για όλους, καθαρίζοντας και φροντίζοντας για την παραµικρή ανάγκη της παραγωγής. Πριν αρχίσει η παράσταση, ο θίασος µακιγιάρεται και αυτοσυγκεντρώνεται µπροστά στα µάτια των θεατών οι οποίοι το µόνο που έχουν νακάνουν είναι να κοιτάξουν διακριτικά στον ανοιχτό χώρο που υποδύεται τα καµαρίνια. Αλλά και στα διαλείµµατα, όταν η παράσταση είναι πολύωρη, οι ίδιοι οι ηθοποιοί προσφέρουν στο κοινό φαγητά και γλυκά από τον τόπο τoυς φτιαγµένα από τους ίδιους, στρώνοντας ξύλινα φιλόξενα τραπέζια. Θυµάµαι τον χυµό ιβίσκου που ήπια στο µεγάλο διάλειµµα του «Καραβανσαράι». Μέχρι τότε νόµιζα ότι ο ιβίσκος ήταν απλώς ένα διακοσµητικό φυτό. Τελικά τίποτα δεν είναι διακοσµητικό στην κολεκτίβα και στη µεγάλη θεατρική τέχνη της Αριάν Μνουσκίν. «Το θέατρο δεν είναι δουλειά παρτ τάιµ», όπως λένε και οι συνεργάτες της.