Sunday, November 2, 2008

Ξανανιώνει το «Εθνικό» του Τσίλερ

Ξανανιώνει το «Εθνικό» του Τσίλερ

Περπατώντας ανάμεσα σε οικοδομικά υλικά, πάνω σε σανίδες, περνώντας κάτω από σκαλωσιές, μια σκέψη έρχεται αυτόματα στο μυαλό: «Μα πότε θα είναι έτοιμο το Εθνικό Θέατρο;». Βρεθήκαμε στην καρδιά του απέραντου εργοταξίου, που έχει στηθεί εδώ και δύο χρόνια μέσα κι έξω από το διατηρητέο κτίριο του Τσίλερ στην Ομόνοια. Παντού γύρω μας είδαμε σίδερα, ξύλα, μπετά, αμέτρητα καλώδια, μπογιές, μπάζα. Η καινούργια, υπερσύγχρονη σκηνή είναι από μόνη της ένα ολόκληρο εργοστάσιο: συρματόσχοινα, σιδεριές, τροχαλίες. Το βιομηχανικό θέαμα είναι άκρως εντυπωσιακό. Το ερώτημα όμως παραμένει.

«Μην ανησυχείτε, τα δύσκολα πέρασαν», μας καθησυχάζει η κυρία Λίνα Μπαντέκα, αρχιτέκτων μηχανικός και διευθύντρια του έργου της αποκατάστασης και εξοπλισμού του πρώτου θεάτρου της χώρας, που έχει αναλάβει να υλοποιήσει η εταιρία Θόλος Α.Ε.

«Στα τέλη Νοεμβρίου θα παραδοθεί η Νέα Σκηνή στο κοινό, το κτίριο θα φωταγωγηθεί. Θα φύγουν οι σκαλωσιές από την οδό Μενάνδρου. Θέλουμε να προλάβουμε τις Γιορτές, να ανοίξουμε και την πρόσοψη της οδού Αγίου Κωνσταντίνου», σημειώνει η υπεύθυνη του εργοταξίου. Την ίδια ώρα που μας ενημερώνει για το χρονοδιάγραμμα, το βλέμμα μας συνεχίζει να επεξεργάζεται το χώρο.

Βρισκόμαστε στην πλατεία της κεντρικής σκηνής. Κοιτάζοντας πάνω βλέπουμε το ρόδακα της οροφής, πρόσφατα συντηρημένο. Ο περίφημος πολυέλαιος λείπει για συντήρηση. Οι εξώστες σκεπασμένοι. Σκόνη παντού. «Εδώ θέλει πολλή δουλειά ακόμα» σκεφτόμαστε.

Κι όμως. Οι δύσκολες εργασίες, που έχουν ολοκληρωθεί, δεν εντοπίζονται εύκολα. Καλώδια που περνούν από κάτω μας, κολόνες που έχουν ενισχυθεί… Η τοποθέτηση καθισμάτων και άλλων στοιχείων είναι απλές διαδικασίες που δεν απαιτούν πολύ χρόνο.

  • Εμπόδια και καθυστερήσεις

«Το κτίριο θα παραδοθεί το Δεκέμβρη, μέσα στο πλαίσιο του Γ’ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης», τονίζει η κυρία Μπαντέκα. Η κεντρική σκηνή αναμένεται να είναι έτοιμη να λειτουργήσει το Φεβρουάριο του 2009. Με δεδομένο ότι η παράσταση «Ιστορίες από το Δάσος της Βιέννης» είχε προγραμματιστεί να ανεβεί στην κεντρική σκηνή τον περασμένο μήνα, αλλά τελικά θα παρουσιαστεί στην Πειραιώς 260, εύλογα έρχεται το άλλο ερώτημα: «Γιατί οι καθυστερήσεις;».

«Το κτίριο δεν είχε συντηρηθεί στατικά από το 1900. Δάπεδα και οροφές ήταν όλα σάπια. Βρήκαμε χειρότερη κατάσταση, απ’ ό,τι περιμέναμε. Εγινε κάθε ενίσχυση που θα μπορούσε να γίνει. Χρειάστηκαν ενέματα από τσιμέντο 85.000 λίτρων. Ηταν πολύ χτυπημένο», τονίζει η κυρία Μπαντέκα. Ορισμένες από τις εργασίες, που προέκυψαν στην πορεία, δεν ήταν καν μέσα στο αντικείμενο του έργου. Ποιος να περίμενε ότι το κτίριο της προσθήκης του 1963 θα είχε κομμένες κολόνες…

«Το κτίριο του Τσίλερ έχει χτιστεί περισσότερο από έναν αιώνα. Μόλις άρχισε να αποξηλώνεται ήταν μια μόνιμη έκπληξη για μας», επισημαίνει ο κ. Στέφανος Πάντος-Κίκκος, αρχιτέκτων του «Γραφείου 75», το οποίο εκπόνησε την οριστική μελέτη και τη μελέτη εφαρμογής του έργου. Ο ίδιος σημειώνει:

«Με το κτίριο του Εθνικού Θεάτρου έχουν ασχοληθεί πάρα πολλοί επιστήμονες, Ελληνες και ξένοι. Παρά το γεγονός των πολύ καλών αποτυπώσεων και μελετών, όταν μπήκε ο κατασκευαστής να δει την κατάσταση των δαπέδων, των οροφών, των τοίχων και των άλλων οικοδομικών στοιχείων κατάλαβε ότι ο όγκος της δουλειάς ήταν πολύ μεγαλύτερος από αυτόν που είχε προβλεφθεί. Πολλά προβλήματα είχαν λυθεί στις μελέτες. Επρεπε όμως να τροποποιηθούν με βάση αυτό που βρίσκαμε κάθε φορά. Βασική δυσκολία του έργου είναι το απρόβλεπτο».

Το Εθνικό Θέατρο είναι ένα συγκρότημα τεσσάρων κτιρίων στο οικόπεδο που περικλείεται από τις οδούς Αγίου Κωνσταντίνου-Μενάνδρου-Σατωβριάνδου-Κουμουνδούρου: αποτελείται από το διατηρητέο του Τσίλερ, την επέκταση-προσθήκη του 1963 προς την οδό Μενάνδρου (η παλιά Νέα Σκηνή), το καινούργιο κτίριο που κατασκευάστηκε για τις ανάγκες της Νέας Σκηνής και το μεταλλικό κτίριο του Πύργου Σκηνής.

Η Νέα Σκηνή, το καινούργιο κτίριο που κατασκευάστηκε στην οδό Μενάνδρου, έχει επενδυθεί εξωτερικά με τεχνητό λίθο (cast stone). Μεγάλο βάρος εδώ δόθηκε στην ηχομόνωση, η οποία επιτυγχάνεται με ένα σύστημα «πλωτών τοίχων», αντικραδασμικών, που δεν επιτρέπει τη μεταφορά ήχων από τη γειτονική κεντρική σκηνή.

«Είναι η μεγαλύτερη επέμβαση που έχει γίνει σε διατηρητέο μνημείο καθώς ένα μεταλλικό κτίριο έπρεπε να ανεγερθεί σε επαφή με το κτίριο του Τσίλερ», σημειώνει η κυρία Μπαντέκα λέγοντας χαρακτηριστικά: «Κάνουμε κοπτοραπτική».

«Το Εθνικό Θέατρο είναι πολύ παλιό κτίριο, και μάλιστα διατηρητέο γνωστού αρχιτέκτονα. Ο αείμνηστος Νίκος Κούρκουλος είχε θέσει απαιτήσεις για την κεντρική σκηνή με βάση τα νέα δεδομένα της λειτουργίας ενός σύγχρονου θεάτρου.

Ηταν έργο αυξημένης πολυπλοκότητας. Ακόμα και η διατήρηση του αρχιτεκτονικού διακόσμου, αν λάβουμε υπόψη μας τη φθορά, ήταν πιο δύσκολο έργο απ’ ό,τι είχε αρχικά εκτιμηθεί», επισημαίνει ο κ. Πάντος-Κίκκος και προσθέτει: «Ολοι οι μελετητές ενστερνιστήκαμε την ιδιαιτερότητα του κτιρίου. Παρά τις δυσκολίες προσπαθήσαμε να μη γίνει συμβιβασμός μεταξύ των αλληλοσυγκρουόμενων αναγκών και της διατήρησης του θεάτρου. Το κτίριο του Τσίλερ αντιμετωπίστηκε με μεγάλο σεβασμό και με βάση την αρχιτεκτονική του και τις δικές του προστάσεις. Εγινε προσπάθεια, η προσθήκη του πύργου σκηνής και το νέο κτίριο που κατασκευάστηκε να σέβονται το παλιό κτίριο. Να μην ανταγωνίζονται το διατηρητέο».

Η κεντρική σκηνή θα δοκιμαστεί. Στις πρώτες παραστάσεις δεν αναμένεται να αξιοποιηθούν όλες οι δυνατότητές της. Ηδη έχει ολοκληρωθεί η συντήρηση 1.500 m2 του ζωγραφικού διακόσμου. «Η βασιλική είσοδος, από την οδό Κουμουνδούρου, είναι το μόνο σημείο που πρόλαβε να δει συντηρημένο ο Νίκος Κούρκουλος», λέει η κυρία Μπαντέκα. Οι υπόλοιπες τοιχογραφίες, επιφάνειας 5.500 m2, θα ζωγραφιστούν από την αρχή, με βάση υπάρχοντα στοιχεία από την ιστορία του θεάτρου. Αυτή η διαδικασία αναπαραγωγής του διακόσμου μόλις ξεκίνησε στο φουαγιέ της εισόδου.

Από το γιγάντιο έργο που εκτελείται στο Εθνικό Θεάτρο, η συντήρηση του διακόσμου είναι το σημείο που θα κεντρίσει την προσοχή των θεατών. «Μόνο οι θεατρόφιλοι και πολλοί ειδικοί θα καταλάβουν τις δυνατότητες της σκηνής. Η διακόσμηση θα κερδίσει τις εντυπώσεις».

Οπως είναι γνωστό, η κεντρική είσοδος του Εθνικού Θεάτρου θα είναι πλέον από την οδό Μενάνδρου. Ολες οι σκηνές και τα κτίρια επικοινωνούν μεταξύ τους. Η κεντρική είσοδος θα χρησιμοποιείται σε ειδικές περιπτώσεις.

Οχημα για την αναβάθμιση της περιοχής

Ανάμεσα στις δυσκολίες που συνάντησαν οι αρχιτέκτονες και μηχανικοί ήταν και οι στενοί δρόμοι της ευρύτερης περιοχής. Με τη βοήθεια της Τροχαίας, την κατανόηση του ΟΑΣΑ και των κατοίκων, έκλειναν συχνά-πυκνά οι γύρω δρόμοι για τις ανάγκες του έργου. Πρόβλημα υπάρχει ακόμα και με τα μπάζα. Πού να τα αποθέσουν;

Μια άλλη παράμετρος είναι η υποβάθμιση της περιοχής. «Εχει γίνει επικίνδυνη. Κάθε μέρα βρίσκουμε σπασμένα αυτοκίνητα, γίνονται εγκληματικές πράξεις», καταθέτει η υπεύθυνη του εργοταξίου.

«Η περιοχή είναι εντελώς υποβαθμισμένη», σημειώνει και ο κύριος Πάντος-Κίκκος. «Μιλάμε όμως για το Εθνικό Θέατρο που βρίσκεται στην καρδιά της Αθήνας. Οταν λειτουργήσει, θα έχει μεγάλο αντίκτυπο στην περιοχή. Ηδη έχει ξεκινήσει, ακόμα και τώρα με τους εργάτες που δουλεύουν εκεί αναζωογονήθηκε η γειτονιά. Μελλοντικά θα αλλάξουν οι γύρω δρόμοι. Οι ανάγκες των θεατών για διασκέδαση, φαγητό ή ποτό θα δημιουργήσουν νέα καταστήματα. Θα ανέβουν και οι τιμές των γύρω ακινήτων, σε μια περιοχή που είναι σε εγκατάλειψη».

Ενα ακόμα μελανό σημείο, που θα πρέπει να δρομολογηθεί, είναι η αποκατάσταση του ναού του Αγίου Κωνσταντίνου, που βρίσκεται ακριβώς απέναντι από το Εθνικό Θέατρο. Η εικόνα του είναι αποκαρδιωτική. Οι σκαλωσιές στέκουν εκεί από το 1999, έχουν πλέον σκουριάσει, οι πράσινοι σχισμένοι μουσαμάδες χάσκουν κι ανεμίζουν σκορπίζοντας αίσθηση εγκατάλειψης.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΟΣ ΠΑΝΟΣ, Ελεύθερος Τύπος, Κυριακή, 02.11.08

No comments: