Αφιέρωμα του «Παρασκηνίου» στον κορυφαίο θεατράνθρωπο με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννησή του
Σκόρπια πλάνα του Καρόλου Κουν, ένα απόσταγμα της πνευματικής παρουσίας του, παρουσιάζει το «Παρασκήνιο» (η τριαντάχρονη εκπομπή της ΕΤ1) σε σκηνοθεσία Λάκη Παπαστάθη, που θα προβληθεί στο Μουσείο Μπενάκη της Οδού Πειραιώς στο πλαίσιο του αφιερώματος του μουσείου για τα 100 χρόνια από τη γέννησή του. «Κάρολος Κουν - 24 κινούμενες εικόνες»: Η ουσία της αντίληψής του για τη θεατρική «ποίηση», για τον ηθοποιό, για τη διδασκαλία, με τα δικά του λόγια, έξω από εξαντλητικές αναλύσεις.
Ο Χατζιδάκις εξομολογείται ότι τον έκοψε από τη Δραματική Σχολή και τον ώθησε να στραφεί στη μουσική. Ο Τσαρούχης κινηματογραφείται στο σπίτι του (την κάμερα κρατάει ο Διονύσης Φωτόπουλος και ύστερα η Λίλη Πεζανού), ενώ ζωγραφίζει το πορτρέτο του Κουν - λίγους μήνες μετά τον θάνατό του. Θυμάται την πρώτη συνεργασία τους, το 1934 στην «Ερωφίλη»: «Κάνε μου τα σκηνικά και θα δω πώς θα κάνω τη σκηνοθεσία. Είναι ένα ανώτερο επίπεδο θεάτρου αυτό».
Στο λιτό διαμέρισμά του, γωνία Σόλωνος και Λυκαβηττού, ο Παντελής Βούλγαρης χειρίζεται την κάμερα, ενώ η Σούλα Αλεξανδροπούλου τού παίρνει συνέντευξη: «Η πρόβα μας δεν γίνεται διδακτικά ούτε έχω προετοιμασμένο το τι θα κάνω. Αυθόρμητα σχηματίζονται εκεί πέρα, εμπειρικά (...). Κατά 99% οι σκηνές βγαίνουν πολύ διαφορετικά απ' ό,τι τις φαντάζομαι, γιατί αυτό που φαντάστηκα είναι πολύ λίγο. Γιατί δεν αρχίζει να λειτουργεί (...) το υποσυνείδητο που θα λαμπιρίσει εκείνη τη στιγμή (...). Ενα χέρι που θα σηκωθεί, μια φωνή που θα ακουστεί, ένας ήχος που θα μπει στη μέση: όλα αυτά είναι που θα δημιουργήσουν το σύνολο των καταστάσεων που θα κάνουν το μυαλό μας και τη φαντασία μας (...) να απλωθεί».
Γι' αυτό επέμενε όλοι οι εκτελεστές - ακόμη και ο μουσικός - να βρίσκονται στις πρόβες. «Είναι μια ατμόσφαιρα όπου γίνεται μια λειτουργία. (...) Ο ηθοποιός δεν ξέρει τι θα πει (...) πρέπει ξαφνικά να βγει από μέσα του (...) δεν πρέπει να είναι σχεδιασμένο από τα πριν. Διότι εκείνο που είναι σχεδιασμένο μέσα στο μυαλό μας είναι λίγο, ενώ αυτό που θα βγει εκείνη τη στιγμή, αυθόρμητα, μπορεί να είναι ξαφνικά φως ολόκληρο».
Πρόβες από τις «Τρωαδίτισσες»: «Το κάνεις λίγο μελό... Δεν πρέπει να έχει τελείες». Εικόνες από παλαιότερο «Παρασκήνιο» (1976), όπου ο Κουν εξηγεί: «Το θέατρο είναι κάτι ζωντανό, κάτι που δημιουργείται, κάτι που αλλάζει όλη την ώρα. Πας να βάλεις ακαδημαϊκή παιδεία; Είναι ο θάνατος του θεάτρου». Στον ηθοποιό «πρέπει να δοθούν κεντρίσματα, αλλά όχι ένα υλικό που θα πρέπει να μαθαίνει (...). Λένε, αν δεν έχεις απολυτήριο Λυκείου, δεν μπορείς να πας στο θέατρο. Πώς αποστερείς τον τόπο από ένα τόσο ζωντανό, έμψυχο υλικό που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και να γίνει δημιουργικό και πολύ πιο μορφωμένο από όλα τα άλλα βουτυρόπαιδα που έχουν την ευκαιρία να σπουδάσουν και να γίνουν κάτι;». Οπως και ο Τσαρούχης, ο Κουν εξέφρασε την «ελληνικότητα», κάνοντας μυθικούς τους λαϊκούς ανθρώπους.
«Η τραγωδία είναι μια μορφή θεάτρου ηχητική και πλαστική μαζί» παρατηρεί αλλού. Χωρίς ήχο, τον παρακολουθούμε στην Επίδαυρο εν ώρα διδασκαλίας της κίνησης για τον χορό στους «Ορνιθες». Αλλού τον βλέπουμε να καθοδηγεί, σχεδόν να χορεύει επί σκηνής, φορώντας φανελάκι καλοκαιρινό. «Ενα στοιχείο που με εμπνέει στο αρχαίο θέατρο είναι η τελετουργικότητα των πραγμάτων. Αφανίζει τις μικρολεπτομέρειες... Δεν υπάρχουν μικρολεπτομέρειες της ζωής, δεν υπάρχει το μικρό δάκρυ». Πλάνα μιας εκπομπής του Δημήτρη Μαρωνίτη. Ο Κουν εξομολογείται: «Οσο περνούν τα χρόνια, φράσεις από αρχαία κείμενα όλο και περισσότερο διεισδύουν μέσα στις σκέψεις μου... Σκέψεις οι οποίες μπορεί να είναι πιο αιώνιες και να με διαφωτίζουν περισσότερο γύρω από τους νόμους της ζωής».
Το εν λόγω «Παρασκήνιο» δεν ξεχνάει τη συνεισφορά του Καρόλου Κουν στο σύγχρονο θέατρο (Ιψεν, Στρίντμπεργκ, Γκόρκι, Πιραντέλο, Μίλερ, Τσέχοφ, Λόρκα, Μπρεχτ, Ντε Φίλιπο, Ιονέσκο). Ο Καμπανέλης παρατηρεί: «Βλέποντας τον Κουν να διδάσκει έργα σου, ανακάλυπτες πράγματα που είχαν λειτουργήσει στο υποσυνείδητό σου και αυτός τα έφερνε σε μια σκηνική παρουσία. Δηλαδή συνειδητοποιούσαμε αυτό που αναζητούσαμε».
1 comment:
όταν προβλήθηκε η εν λόγω εκπομπή, πρόσφατα, από την ελληνική τηλεόραση, κι ενώ το ήθελα τόσο πολύ, δε στάθηκε δυνατό να τη δω. στεναχωρήθηκε τόσο πολύ που δεν το ξεχνώ. μήπως τυχαίνει να την έχετε μαγνητογραφήσει; σας ευχαριστώ.
Post a Comment