45 χρόνια αντι-στάρ... ο Σταύρος Παράβας

«Ας πούμε ότι είμαι ένας τρελός του χώρου», έλεγε ο «Φίφης» του ελληνικού σινεμά, που δεν δίστασε να δοκιμάσει από επιθεώρηση έως Αριστοφάνη

Το «κοροϊδάκι της πριγκιπέσας», ο «Ντιρλαντάς» της επιθεώρησης, ο «Φίφης» του ελληνικού κινηματογράφου, ο Σταύρος Παράβας, δεν υπάρχει πια. Εφυγε χθες το πρωί στο σπίτι του από ανακοπή σε ηλικία 73 ετών.

Πριν από ενάμιση χρόνο αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα με την υγεία του, αφού είχε νοσηλευτεί στη Μονάδα Εμφραγμάτων του Ερυθρού Σταυρού λόγω καρδιακής ανεπάρκειας, πολλαπλών αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων και χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας. Η υγεία του τότε είχε κινδυνεύσει σοβαρά, αλλά το ξεπέρασε.

Γέλιο δυνατό. Φωνή χαρακτηριστική, αναγνωρίσιμη. Ανθρωπος απλός, καθημερινός. Αντι-στάρ της σκηνής και του κινηματογράφου, ηθοποιός που δεν δίστασε να δοκιμαστεί σε διαφορετικά είδη -από επιθεώρηση έως Αριστοφάνη.

«Αποκαλώ τον εαυτό μου ηθοποιό. Αυτό είναι όλο. Ας πούμε ότι είμαι ένας τρελός του χώρου που αγαπά να δοκιμάζει και να δοκιμάζεται. Ολα τα άλλα δεν με ενδιαφέρουν», έλεγε σε συνέντευξή του πριν από δέκα χρόνια.

Είχε δουλέψει πολύ και από νωρίς στο μουσικό θέατρο, αλλά και στη μεγάλη οθόνη. Καθιερώθηκε στην επιθεώρηση, έπαιξε κωμωδία κι έφτασε μέχρι την Επίδαυρο ως Χρεμύλος στον «Πλούτο» του Εθνικού Θεάτρου, που σκηνοθέτησε ο Λούκα Ρονκόνι (1985-1986)

Από μικρός στη βιοπάλη, γεννήθηκε το 1935, στα Τουρκοβούνια, από γονείς Μικρασιάτες, πρόσφυγες. Οικογένεια φτωχή, πέντε αδέλφια, εκείνος ο μικρότερος, έκανε δουλειές του ποδαριού για να βοηθήσει οικονομικά.

Πήγε στον Κ. Μιχαηλίδη, του έδωσε να μάθει τον ρόλο του Σάιλοκ από τον «Εμπορο της Βενετίας». Τον βοήθησε ο Θόδωρος Εξαρχος, του δίδαξε τον ρόλο, τον οποίο γνώριζε, γιατί του πήγαινε τα ψώνια στο σπίτι. Πέτυχε στις εξετάσεις κι ο Κ. Μιχαηλίδης τον δέχτηκε χωρίς χρήματα στη σχολή. Σημαντική αυτή η στιγμή. Γιατί αν ο Μιχαηλίδης δεν τον δεχόταν δωρεάν, δεν θα μπορούσε ο ίδιος να πληρώσει τα δίδακτρα.

Η πρώτη του εμφάνιση πραγματοποιήθηκε το 1955 με τον θίασο της κυρίας Κατερίνας (Ανδρεάδη), στο «Πρώτο ψέμα» του Γ. Ρούσσου. Στα πρώτα χρόνια της σταδιοδρομίας του συνεργάστηκε με τους θιάσους των Β. Κύρου, Ντ. Ηλιόπουλου, Κ. Χατζηχρήστου, Σπ. Βρανά, Ρ. Βλαχοπούλου.

Στο θέατρο

Στα περίπου σαράντα πέντε χρόνια της θεατρικής του διαδρομής υπήρξε θιασάρχης («Ψύλλοι στ αυτιά») και συν-θιασάρχης με τους Χρ. Εξαρχάκο («Ο Ευκλείδης και το κλειδί του»), Μ. Χρονοπούλου («Το κοροϊδάκι της πριγκιπέσας»), Ζ. Λάσκαρη («Σκέψου πριν αγαπήσεις»), Μ. Βούρτση («Τα Χριστούγεννα του Κουπιέλο).

Συνεργάστηκε επίσης με τον Ν. Κούρκουλο («Το μονό ζευγάρι»), τον Αλ. Αλεξανδράκη και τη Ν. Γαληνέα («Φήμες»), την Αν. Φόνσου («Αλέξης Ζορμπάς»). Υπηρέτησε επί σειρά ετών την ελληνική επιθεώρηση με νούμερα, όπως «Ο Κουταλιανός», «Ντιρλαντάς», «Τζακ ο Νέγρος», «Ντένις ο τρομερός» και «Η Κλεοπάτρα ήταν Αντώνιος». Συνεργάστηκε με το Εθνικό Θέατρο («Πλούτος», «Βολπόνε»), το «Αμφι-Θέατρο» («Ειρήνη»), το «Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος» («Ιππής»), τα ΔΗΠΕΘΕ Ρούμελης («Νταντάδες») και Αγρινίου («Ο Κύκλος με την κιμωλία»).

Ο Παναγιωτάκης, ο «λαϊκός» σύζυγος από τον Μπίθουλα της «Μαντάμ Σουσού» - Αννας Παναγιωτοπούλου στο θέατρο «Βρετάνια» (1998-99) ήταν η τελευταία θεατρική εμφάνισή του στην Αθήνα. Το 2001 ανέβασε το «Μέλι πικρό» στη Θεσσαλονίκη, αντιμετωπίζοντας όμως οικονομικά προβλήματα.

Ο «Μάγκας με το τρίκυκλο», «Φίφης ο αχτύπητος», «Το κοροϊδάκι της πριγκιπέσας» και άλλες σαράντα, περίπου, κινηματογραφικές ταινίες στις οποίες είχε πρωταγωνιστήσει ή συμμετάσχει ο Σταύρος Παράβας. Ο ίδιος πάντως είχε πει ότι δεν θα ήθελε να του έχει συμβεί... «ο κακός κινηματογράφος. Εμένα ο κινηματογράφος δεν μου προσέφερε τίποτα. Αντίθετα, με πήρε από το θέατρο. Λόγω οικονομικής δυσχέρειας σε εποχές μεγάλης φτώχειας κάναμε πράγματα που δεν μας αντιπροσώπευαν. Για ό,τι έλειπε φώναζαν τότε τον Παράβα. Η γενιά μου είναι μια γενιά ταλαιπωρημένη. Ηρθε, λοιπόν, ο κινηματογράφος στην Ελλάδα και μας δόθηκε η ευκαιρία να καλυτερεύσουμε τη ζωή μας... Το κοινό όμως δυσκολεύτηκε να εκτιμήσει τον ηθοποιό που ήμουν».

Η πρώτη του κινηματογραφική συμμετοχή ήταν στη «Χριστίνα» του Γιάννη Δαλιανίδη. Ακολούθησαν μεταξύ άλλων οι: «Μικροί και μεγάλοι εν δράσει», «Ο Εμίρης και ο κακομοίρης», «Αλλος για το εκατομμύριο», «Και οι δεκατέσσερις ήταν υπέροχοι», «Μπετόβεν και μπουζούκι», «Βουλευτίνα», «Ο Μόδιστρος», «Χαρτορίχτρα», «Μνηστήρες της Πηνελόπης», «Ο Σταύρος είναι πονηρός», «Ο παιχνιδιάρης» και φυσικά το «Ακροπόλ» του Παντελή Βούλγαρη (1995). Η τελευταία του εμφάνιση στο πανί ήταν στο «Αύριο θα ξέρουμε» του Ανδρέα Θωμόπουλου (1997).

Είχε τρία παιδιά, δύο κόρες κι έναν γιο που έχασε πριν από επτά χρόνια, ένα «χτύπημα» που δεν ξεπέρασε ποτέ και τέσσερα εγγόνια.

«Η ζωή του Σταύρου Παράβα ήταν μια ανιδιοτελής κατάθεση στην τέχνη του κινηματογράφου και, κυρίως, του θεάτρου, που το υπηρέτησε με σεμνότητα, ευαισθησία και πάθος», αναφέρει μεταξύ άλλων στο συλλυπητήριο τηλεγράφημά του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κάρολος Παπούλιας. Συλλυπητήρια τηλεγραφήματα απέστειλαν ακόμη ο Μιχάλης Λιάπης, η Μαρία Δαμανάκη κ.ά. Η κηδεία του θα πραγματοποιηθεί δημοσία δαπάνη και με έξοδα του υπουργείου Πολιτισμού, αύριο στις 5 μ.μ. στο νεκροταφείο Καισαριανής.

Εξορία στη Γυάρο

Ο Σταύρος Παράβας συμμετείχε στις τηλεοπτικές σειρές: «Οι απόμαχοι», «Το σπίτι της θείας», «Το φάντασμα», «Τα αδέλφια», «Οικογένεια Μουσαμά», «Οι ρακοσυλλέκτες». Σκηνοθέτησε το έργο του Μ. Πανιόλ «Ο δασκαλάκος μας». Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, η αντίθεσή του προς το καθεστώς και η επιβολή λογοκρισίας στα κείμενα της επιθεώρησης, είχαν ως αποτέλεσμα να φυλακιστεί και να εξοριστεί στη Γυάρο (εκεί γνωρίστηκε με τον Παντελή Βούλγαρη με τον οποίο τους συνέδεε, έκτοτε, στενή φιλία). Είχε τιμηθεί από τα Φεστιβάλ Πατρών και Κασσάνδρας και από την οργάνωση «Λάιονς». Του είχε εγκριθεί η τιμητική σύνταξη του ΥΠ.ΠΟ. την οποία ποτέ δεν εισέπραξε.

ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΚΑΡΑΛΗ, ΕΘΝΟΣ, 16/09/2008