«Το ξύπνημα της άνοιξης» του Φρανκ Βέντεκιντ, λογοκριμένο από τότε που γράφτηκε αλλά και μέχρι τελευταία, θα δούμε τώρα ολόκληρο σε μετάφραση Γιώργου Δεπάστα και σκηνοθεσία του Νίκου Μαστοράκη στο Σύγχρονο Θέατρο της Αθήνας.
Ο αιρετικός, μποέμ, εκκεντρικός, ασυμβίβαστος μέχρι το τέλος της σύντομης ζωής του Φρανκ Βέντεκιντ, άρχισε να γράφει το «Ξύπνημα» το 1889. Οταν δημοσιεύτηκε το 1891, προκάλεσε τέτοια αντίδραση που τον ανάγκασε να αυτοεξοριστεί στο Παρίσι. Το 1906, το έργο, κομμένο, παίζεται στο Βερολίνο με τον ίδιον το συγγραφέα στον πρωταγωνιστικό ρόλο και σε σκηνοθεσία του Μαξ Ρέινχαρτ.
Η προσωπικότητα του Βέντεκιντ επηρέασε πολλούς διανοούμενους της εποχής του αλλά περισσότερο απ' όλους τον Μπρεχτ, ο οποίος είχε γράψει σχετικά: «Αρκούσε να μπει σε μια αίθουσα διδασκαλίας με χιλιάδες θορυβώδεις φοιτητές ή σε μια σκηνή και αμέσως γινόταν ησυχία. Γέμιζε κάθε γωνιά με την προσωπικότητά του... Στεκόταν εκεί, άσχημος, επικίνδυνος, κτηνώδης, με κοντοκομμένα κόκκινα μαλλιά, τα χέρια στις τσέπες του παντελονιού του και αισθανόσουν ότι ο ίδιος ο διάβολος δεν μπορούσε να τον κουνήσει απ' τη θέση του...».
«Το ξύπνημα της άνοιξης» είναι από τα πρώτα έργα που γράφτηκαν χωρίς να έχουν ιστορία: Το σχολείο μόλις έκλεισε. Μια ομάδα δεκαπέντε παιδιών (Π. Αλειφερόπουλος, Κ. Ασπιώτης, Κ. Παπαχρόνης, Ι. Παππά, Ο. Πουλάκης, Α. Πουλοπούλου, Μ. Σωτηριάδης κ.ά.) ζουν την ερωτική τους αφύπνιση. Στη σκηνή παρακολουθούμε μια ακολουθία φλας στη ζωή αυτών των εφήβων. Στιγμές που αφορούν όλα όσα σχετίζονται με το ξύπνημα της σεξουαλικότητας διαπερνούν το έργο απ' την αρχή μέχρι το τέλος: πώς ξαφνικά αντιλαμβάνονται τη γενετήσια ορμή, πώς τη βιώνουν και πώς γίνονται οι πρώτες σεξουαλικές τους επαφές.
Το έργο είναι χωρισμένο σε 19 μικρές σκηνές που εκτυλίσσονται σε διαφορετικούς χώρους. Γι' αυτό το σκηνικό (Εύα Μανιδάκη) είναι αφαιρετικό: Μια διογκωμένη, παραμορφωμένη τάξη με το πάτωμα στρωμένο σχισμένα βιβλία. Οι μικροί φορούν σύγχρονα ρούχα, κοστούμια εποχής οι μεγάλοι, ενώ ο ίδιος ο σκηνοθέτης επέλεξε σύγχρονες μουσικές για την παράσταση.
Οι μεγάλοι, γονείς και δάσκαλοι που αντιπροσωπεύουν την απαγόρευση και τη νόρμα, δεν λείπουν από το έργο. Στην παράσταση όμως παίζονται από τους μικρούς μεταμορφωμένους σε δίμετρους τύπους, απωθητικούς και κωμικούς συγχρόνως.
Υπάρχει, όμως, κι ένας Μεγάλος, ο κύριος με τη μάσκα, πρόσωπο διττό, που ερμηνεύει μεγαλύτερος σε ηλικία ηθοποιός (Δημήτρης Κουτρουβιδέας) κι αποτελεί το κλειδί του έργου. Λίγο πριν το τέλος και πριν μιας ακόμα αυτοκτονίας, δίνει τη λύση. Είναι ο ρόλος που έπαιζε πάντα ο Βέντεκιντ και αντιπροσωπεύει την πρόκληση και τη γνώση της ζωής.
«Είναι θαυμάσιος ο διάλογος ανάμεσα στον έφηβο και τον Μεγάλο», λέει ο σκηνοθέτης. «Οταν ζητάει από το νέο να φύγουν μαζί εκείνος του λέει: "Μα δε σας ξέρω. Πώς θα σας εμπιστευτώ;". Κι εκείνος, δηλαδή ο συγγραφέας, του απαντά: "Αν δεν με εμπιστευτείς, δεν θα με μάθεις!". Το έργο είναι πράγματι περίεργο και ιδιαίτερα δύσκολο στο μαγείρεμά του στη σκηνή. Δεν ξεκινά από ένα σημείο για να καταλήξει κάπου, απουσιάζει η δραματουργία και η μια σκηνή δεν διαδέχεται ευθύγραμμα την άλλη. Πρωτοπαίχτηκε πετσοκομμένο αλλά και μέχρι τις μέρες μας... ελαφρωμένο ανεβαίνει. Η αλήθεια είναι πώς όπου κι όποτε παιχτεί, σοκάρει. Εμείς το ανεβάζουμε όπως είναι. Και οι πιο τολμηρές σκηνές θα παρασταθούν. Μ' ενδιαφέρει ο κόσμος των νέων μιας κι εγώ δεν ανήκω πια σ' αυτόν... Μου αρέσει η επαφή μ' αυτές τις ηλικίες μέσω ηθοποιών που φέρουν την πιο πρόσφατη ανάμνησή τους».
Ο αιρετικός, μποέμ, εκκεντρικός, ασυμβίβαστος μέχρι το τέλος της σύντομης ζωής του Φρανκ Βέντεκιντ, άρχισε να γράφει το «Ξύπνημα» το 1889. Οταν δημοσιεύτηκε το 1891, προκάλεσε τέτοια αντίδραση που τον ανάγκασε να αυτοεξοριστεί στο Παρίσι. Το 1906, το έργο, κομμένο, παίζεται στο Βερολίνο με τον ίδιον το συγγραφέα στον πρωταγωνιστικό ρόλο και σε σκηνοθεσία του Μαξ Ρέινχαρτ.
Η προσωπικότητα του Βέντεκιντ επηρέασε πολλούς διανοούμενους της εποχής του αλλά περισσότερο απ' όλους τον Μπρεχτ, ο οποίος είχε γράψει σχετικά: «Αρκούσε να μπει σε μια αίθουσα διδασκαλίας με χιλιάδες θορυβώδεις φοιτητές ή σε μια σκηνή και αμέσως γινόταν ησυχία. Γέμιζε κάθε γωνιά με την προσωπικότητά του... Στεκόταν εκεί, άσχημος, επικίνδυνος, κτηνώδης, με κοντοκομμένα κόκκινα μαλλιά, τα χέρια στις τσέπες του παντελονιού του και αισθανόσουν ότι ο ίδιος ο διάβολος δεν μπορούσε να τον κουνήσει απ' τη θέση του...».
«Το ξύπνημα της άνοιξης» είναι από τα πρώτα έργα που γράφτηκαν χωρίς να έχουν ιστορία: Το σχολείο μόλις έκλεισε. Μια ομάδα δεκαπέντε παιδιών (Π. Αλειφερόπουλος, Κ. Ασπιώτης, Κ. Παπαχρόνης, Ι. Παππά, Ο. Πουλάκης, Α. Πουλοπούλου, Μ. Σωτηριάδης κ.ά.) ζουν την ερωτική τους αφύπνιση. Στη σκηνή παρακολουθούμε μια ακολουθία φλας στη ζωή αυτών των εφήβων. Στιγμές που αφορούν όλα όσα σχετίζονται με το ξύπνημα της σεξουαλικότητας διαπερνούν το έργο απ' την αρχή μέχρι το τέλος: πώς ξαφνικά αντιλαμβάνονται τη γενετήσια ορμή, πώς τη βιώνουν και πώς γίνονται οι πρώτες σεξουαλικές τους επαφές.
Το έργο είναι χωρισμένο σε 19 μικρές σκηνές που εκτυλίσσονται σε διαφορετικούς χώρους. Γι' αυτό το σκηνικό (Εύα Μανιδάκη) είναι αφαιρετικό: Μια διογκωμένη, παραμορφωμένη τάξη με το πάτωμα στρωμένο σχισμένα βιβλία. Οι μικροί φορούν σύγχρονα ρούχα, κοστούμια εποχής οι μεγάλοι, ενώ ο ίδιος ο σκηνοθέτης επέλεξε σύγχρονες μουσικές για την παράσταση.
Οι μεγάλοι, γονείς και δάσκαλοι που αντιπροσωπεύουν την απαγόρευση και τη νόρμα, δεν λείπουν από το έργο. Στην παράσταση όμως παίζονται από τους μικρούς μεταμορφωμένους σε δίμετρους τύπους, απωθητικούς και κωμικούς συγχρόνως.
Υπάρχει, όμως, κι ένας Μεγάλος, ο κύριος με τη μάσκα, πρόσωπο διττό, που ερμηνεύει μεγαλύτερος σε ηλικία ηθοποιός (Δημήτρης Κουτρουβιδέας) κι αποτελεί το κλειδί του έργου. Λίγο πριν το τέλος και πριν μιας ακόμα αυτοκτονίας, δίνει τη λύση. Είναι ο ρόλος που έπαιζε πάντα ο Βέντεκιντ και αντιπροσωπεύει την πρόκληση και τη γνώση της ζωής.
«Είναι θαυμάσιος ο διάλογος ανάμεσα στον έφηβο και τον Μεγάλο», λέει ο σκηνοθέτης. «Οταν ζητάει από το νέο να φύγουν μαζί εκείνος του λέει: "Μα δε σας ξέρω. Πώς θα σας εμπιστευτώ;". Κι εκείνος, δηλαδή ο συγγραφέας, του απαντά: "Αν δεν με εμπιστευτείς, δεν θα με μάθεις!". Το έργο είναι πράγματι περίεργο και ιδιαίτερα δύσκολο στο μαγείρεμά του στη σκηνή. Δεν ξεκινά από ένα σημείο για να καταλήξει κάπου, απουσιάζει η δραματουργία και η μια σκηνή δεν διαδέχεται ευθύγραμμα την άλλη. Πρωτοπαίχτηκε πετσοκομμένο αλλά και μέχρι τις μέρες μας... ελαφρωμένο ανεβαίνει. Η αλήθεια είναι πώς όπου κι όποτε παιχτεί, σοκάρει. Εμείς το ανεβάζουμε όπως είναι. Και οι πιο τολμηρές σκηνές θα παρασταθούν. Μ' ενδιαφέρει ο κόσμος των νέων μιας κι εγώ δεν ανήκω πια σ' αυτόν... Μου αρέσει η επαφή μ' αυτές τις ηλικίες μέσω ηθοποιών που φέρουν την πιο πρόσφατη ανάμνησή τους».
No comments:
Post a Comment