Το φαινόµενο «Λωξάντρα»

• ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΘΒΕ ΠΟΥ ΕΚΑΝΕ ΟΥΡΕΣ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

• Της Δάφνης Κοντοδήµα ΤΑ ΝΕΑ: Τετάρτη 27 Απριλίου 2011

Μυρωδιές από το οικογενειακό τραπέζι που µε ευλάβεια έστρωσε η γιαγιά από την Πόλη, η «Λωξάντρα», στη θεατρική σκηνή, σκόρπισαν – από τον περασµένο Δεκέµβριο – στη Θεσσαλονίκη. Και προκάλεσαν ουρές κοντά 70.000 (συνολικά) θεατών για την παράσταση του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (ΚΘΒΕ)

που φέρει το όνοµα της ηρωίδας του διαχρονικού µπεστ σέλερ της Μαρίας Ιορδανίδου – µε την ιστορία της πολίτισσας γιαγιάς της – και παιζόταν έως την Κυριακή των Βαΐων στο εκεί Βασιλικό Θέατρο.

Η «Λωξάντρα» του ΚΘΒΕ, µε τη Φωτεινή Μπαξεβάνη στον εµβληµατικό οµώνυµο ρόλο, έρχεται και στην Αθήνα, στο Θέατρον του Κέντρου Πολιτισµού «Ελληνικός Κόσµος» και φέρνει µαζί της το φαινόµενο «Λωξάντρα», που εκπλήσσει και κρατάει – σαν την κολόνια του τραγουδιού – 48 χρόνια τώρα.

Το µυθιστόρηµα «Λωξάντρα» της Μαρίας Ιορδανίδου, γραµµένο το 1962, γνώρισε 60 εκδόσεις (από την «Εστία») από το 1963 και εκτιµάται ότι έχει πουλήσει περισσότερα από 300.000 αντίτυπα. Το φαινόµενο «Λωξάντρα» έφτασε στο ζενίθ του όταν το υιοθέτησε και η (µόνον κρατική τότε) τηλεόραση, σε σειρά τριάντα επεισοδίων µε την Μπέτυ Βαλάση, από το Σάββατο 19 Ιανουαρίου 1980. Προβολή που κατέγραψε τη γιαγιά Λωξάντρα και στα τηλεοπτικά ρεκόρ. Απόδειξη; Η υποδοχή που επιφύλαξε το κοινό της Θεσσαλονίκης στην τηλεοπτική Λωξάντρα – όρθιοι χειροκροτούσαν επί ώρα την Μπέτυ Βαλάση – σε µία από τις πρώτες παραστάσεις στο Βασιλικό Θέατρο.

Στο θέατρο το επιτυχηµένο µυθιστόρηµα παρουσιάζεται σε διασκευή Ακη Δήµου και σκηνοθεσία του καλλιτεχνικού διευθυντή του ΚΘΒΕ Σωτήρη Χατζάκη. Η παράσταση έγινε θέµα από στόµα σε στόµα και έφτασε να χρειάζεται προαγορά εισιτηρίου ακόµη και τρεις εβδοµάδες νωρίτερα. Ανθρωποι του ΚΘΒΕ µάλιστα ενηµερώθηκαν ότι στη Θεσσαλονίκη οργανώνονταν όλο αυτό το διάστηµα σε σπίτια µαζώξεις για «ειδικές βραδιές Λωξάντρας». Και όπως φαίνεται ακόµη και η έντυπη εκδοχή πήρε ξανά τα πάνω της.

Γιατί Λωξάντρα σήµερα; «Γιατί απλά µας συγκινεί», έχει την απάντηση ο σκηνοθέτης Σωτήρης Χατζάκης. «Εχει πρότυπα. Πατέρα, µητέρα, παιδιά, οικογενειακό τραπέζι, αρχές, τάξη, ευρυθµία. Στις µέρες που ζούµε, πιο δύσκολη από την οικονοµική δυσπραγία, πιο φρικτή από την ανέχεια, είναι η αβεβαιότητα για το αύριο».

«Είναι µια αντίσταση στη νέα πραγµατικότητα που ζούµε», απαντά η πρώτη θεατρική Λωξάντρα, Φωτεινή Μπαξεβάνη – που και στις αθηναϊκές παραστάσεις θα σερβίρει στο κοινό πολίτικο χαλβά. «Μας προκαλεί να επαναπροσδιορίσουµε τη ζωή, την αξιοπρέπεια, τις αρχές µας».

Το κοινό των παραστάσεων; Πρόσφυγες από την Κωνσταντινούπολη, άνθρωποι µεγαλύτερης ηλικίας που αγάπησαν την τηλεοπτική Λωξάντρα, αλλά και πολλοί νεώτεροι, θεατρόφιλοι και µη. Σαν θρύλοι αστικοί κυκλοφορούν στους διαδρόµους του θεάτρου η ιστορία του ταξιτζή που δηλώνει περιχαρής στους πελάτες του ότι πήγε τρεις φορές να τη δει. Του σουβλατζή που µιλάει συνέχεια για κείνη. Των λεωφορείων γεµάτων µε µέλη των ΚΑΠΗ και συλλόγων από όλη τη Μακεδονία που για χάρη της κατέφθαναν µέχρι την προηγούµενη Κυριακή στη Θεσσαλονίκη...

«Η Λωξάντρα δεν είναι µόνο η κυτταρική µνήµη της Πόλης που πολλοί έχουµε. Εχει να κάνει µε όλες τις µικρές πατρίδες που έχουµε χάσει», λέει η Φωτεινή Μπαξεβάνη, που γεννήθηκε στην Αθήνα, έχει όµως ρίζες στην Κωνσταντινούπολη. Η ίδια, που έχει και µουσική παιδεία (και τη µουσική επιµέλεια της παράστασης), εντόπισε στη Θεσσαλονίκη τη λαϊκή ορχήστρα «Λωξάντρα» που συνοδεύει τους 25 ηθοποιούς.

Στις αθηναϊκές (16) παραστάσεις στο «Θέατρον» οι θεατές µε µικρασιατική καταγωγή και ρίζες θα µπορούν να ενηµερώνονται για το πρόγραµµα Γενεαλογίας του Ιδρύµατος Μείζονος Ελληνισµού, να συµπληρώνουν τα στοιχεία τους και να απαντούν σε ειδικά ερωτηµατολόγια.

INFO: «Λωξάντρα» στο «Θέατρον» του Κέντρου Πολιτισµού «Ελληνικός Κόσµος» (Πειραιώς 254, Ταύρος, τηλ. 212-2540.314) από 4 έως 15 Μαΐου. Εισιτήρια: 15 - 25 ευρώ

• Παραµένει πρότυπο

Η ιστορία της κοκόνας Λωξάντρας, ηρωίδας του οµώνυµου µυθιστορήµατος της Μαρίας Ιορδανίδου και γιαγιάς της συγγραφέως, συγκινεί εν έτει 2011 ίσως επειδή αποτελεί πρότυπο της ελληνίδας µάνας και νοικοκυράς. Η ηρωίδα ηγείται πολυµελούς µεσοαστικής ελληνικής οικογένειας της Πόλης, στο Πέραν, στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα. Ορφανή από παιδούλα, ανέλαβε το µεγάλωµα των αδελφών της. Στα τριάντα της παντρεύτηκε έναν χήρο και έστησε το καινούργιο της σπιτικό στον Γαλατά. Σπουδαία µαγείρισσα και νοικοκυρά, αγάπησε τα παιδιά του άντρα της όσο και τα δικά της – τα οποία απέκτησε «ύστερα από τάµατα στην Παναγιά την Μπαλουκλιώτισσα».