Γιορτή του θεάτρου

«Το κείμενο αυτό πρέπει να διδάσκεται». Τα βουρκωμένα μάτια και η τρεμάμενη φωνή αποκαλύπτουν τη συγκίνηση της καλοντυμένης ώριμης κυρίας στα μπροστινά μας καθίσματα στη Νέα Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου. «Οποιος έχει έστω και μια εικόνα από την Κατοχή στο μυαλό του, δεν μπορεί να την ξεχάσει ποτέ».

Εχει μόλις σταματήσει να χειροκροτά και να αναφωνεί αυτό το «μπράβο» το βαθύ, που βγαίνει σχεδόν ασυναίσθητα από την ψυχή. Είχε μόλις ζωντανέψει μπροστά στα μάτια μας «Η μητέρα του σκύλου». Με το μυθιστόρημα αυτό ο Παύλος Μάτεσις δεν πλούτισε μόνο τη λογοτεχνία του τόπου μας αλλά και τη συλλογική μας μνήμη, εθνική και πανανθρώπινη.

Αυτήν ακριβώς τη διάσταση, που ξεπερνά τα καθ' ημάς, έρχεται να επιβεβαιώσει η θεατροποίησή του από τον διακεκριμένο Σέρβο σκηνοθέτη Νικίτα Μιλιβόγεβιτς. Το ανάγλυφο σύμπαν της κοινωνίας, που προσπαθεί να τα βολέψει σε συνθήκες ανέχειας, ξετυλίχτηκε μπροστά μας όπως ένα παιδικό χάρτινο παιχνίδι. Οι ήρωες έπαιρναν τέτοια δυνατή υπόσταση που μας στοίχειωναν ώρα πολλή μετά την παράσταση. Τι κι αν το παιχνίδι της αποστασιοποίησης ήταν διαρκώς εκεί;

Οι εικόνες της παράστασης ήταν ποιητικές και τόσο δυνατές. Τα τενεκεδάκια, που έστηναν πάνω στο μεγάλο ξύλινο τραπέζι οι ηθοποιοί μας μετέφεραν πραγματικά στους χωματόδρομους των Επάλξεων. Η παρέλαση των οικόσιτων ζώων, που αποφασίζουν να εγκαταλείψουν όλα μαζί το χωριό εξαιτίας της πείνας, μας έκανε να ανατριχιάσουμε. Ηταν λες και μυρίσαμε τη σκόνη που σήκωναν στο πέρασμά τους. Τι κι αν ήταν παιδικές μινιατουρίτσες που τοποθέτησαν οι ηθοποιοί κατά μήκος της σκηνής;

Κι όμως, η σκηνοθεσία του Μιλιβόγεβιτς δεν βασίστηκε στην πρόκληση εύκολης συγκίνησης. Διέθετε μέτρο, ρυθμό και απόσταση. Ηταν μια γιορτή του θεάτρου με όλη την τελετουργία και τη μαγεία του. Ηταν η ανάδειξη ενός λογοτεχνικού αριστουργήματος με ευαισθησία και ακρίβεια. Ηταν μια συνάντηση με το χθες, με τους διπλανούς μας, με τον εαυτό μας. Είχε όλα τα στοιχεία για τα οποία αγαπάμε το θέατρο.

• ΕΛΕΝΑ ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ, Ελευθεροτυπία, Τρίτη 26 Απριλίου 2011