Thursday, April 28, 2011

Μπέργκμαν σε απόσταση αναπνοής

    • ΤΟ ΦΗΜΙΣΜΕΝΟ ΟΛΛΑΝΔΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ «ΤΟΝΙΛΓΚΡΟΥΠ» ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ
Πρέπει να υπάρχει σοβαρός λόγος όταν ένα αριστούργημα της 7ης τέχνης μεταφέρεται στο θέατρο και οι ανεξάντλητες δυνατότητες του σινεμά περιορίζονται στα πεπερασμένα τετραγωνικά μέτρα μιας θεατρικής σκηνής.
Πολλαπλασιασμένο επί τρία εμφανίζεται το εμβληματικό ζευγάρι του Μπέργκμαν, στην παράσταση του ολλανδικού θιάσου «Τονίλγκρουπ»!
Ο Βέλγος Ιβο βαν Χόβε, βραβευμένος σκηνοθέτης και διευθυντής του μεγαλύτερου θεάτρου ρεπερτορίου της Ολλανδίας «Τονίλγκρουπ», με αυτόν ακριβώς τον τρόπο έκανε όνομα. Τόλμησε και μετέφερε στο θέατρο το «Θεώρημα» του Παζολίνι. Το «Κραυγές και ψίθυροι» του Μπέργκμαν. Το «Ο Ρόκο και τ' αδέλφια του» του Βισκόντι. Τις «Νύχτες Πρεμιέρας» του Κασσαβέτη.
Η πρώτη «δοκιμή» έγινε το 2004 με τις «Σκηνές από ένα γάμο» του Μπέργκαν. Η παράσταση δεν μένει «πιστή» στο φιλμ-ορόσημο για τη φθορά των σχέσεων. Θα έχουμε την ευκαιρία να το διαπιστώσουμε από σήμερα έως και το Σάββατο στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών (στα ολλανδικά με ελληνικούς υπέρτιτλους).
Αντί να παρακολουθούμε τη Μαριάν και τον Γιόχαν, το εμβληματικό μπεργκμανικό ζευγάρι, στη γραμμική φθοροποιό διαδρομή του έως τον τελικό συμβιβασμό, ο Χόβε εμφανίζει στη σκηνή (στις διατάξεις από θεατρικά πατάρια που επινόησε ο σκηνογράφος Γιαν Βερσβέιβελντ) τρία ζευγάρια σε τρεις φάσεις της ζωής τους -νέοι, μεσήλικες και ηλικιωμένοι. Αλλά ας μας τα εξηγήσει καλύτερα ο ίδιος.
  • Πώς πήρατε το ρίσκο να ανεβάσετε ιστορικές ταινίες στη σκηνή; Τι κερδίζει ο θεατής στο θέατρο;
«Τόλμησα, γιατί πάντα αισθανόμουν ότι υπήρχε στις ταινίες αυτές κάτι που αδυνατούσα να βρω σε ένα θεατρικό κείμενο. Είναι τεράστια η πρόκληση. Επιχειρώ να αφηγηθώ στη σκηνή ιστορίες που δεν έχουν ξαναειπωθεί πάνω σ' αυτήν. Σκέφτομαι εξαντλητικά και το χώρο μέσα στον οποίο μπορεί να επιτευχθεί αυτή η μεταφορά. Θέλω ο θεατής να ψυχαγωγείται ενώ του μεταγγίζονται έντονα συναισθήματα. Γιατί το θέατρο, σε αντίθεση με το σινεμά, είναι μια ζωντανή τέχνη».
  • Οι «Σκηνές από ένα γάμο» δεν πρέπει να σας δυσκόλεψαν. Το σενάριο έχει δομή θεατρικού έργου.
«Ο Μπέργκμαν αρχικά το είχε γράψει ως θεατρικό. Και το σενάριο -γιατί ακολούθησαν σίριαλ και ταινία- είναι γραμμένο σαν θεατρικό, με έξι τεράστιες σκηνές. Μολονότι πρόκειται για μια ταινία με ανθρώπινες υπάρξεις που συζητούν, πάλι πρέπει να αναζητήσεις τη λύση της σκηνικής μεταφοράς. Αυτό που ήθελα να προκαλέσω είναι η αίσθηση της οικειότητας μεταξύ των ηθοποιών και, συγχρόνως, μεταξύ κοινού και ηθοποιών. Για το λόγο αυτό έσπασα τη δράση των έξι σκηνών σε τρία ζευγάρια, σε τρεις φάσεις του βίου τους: νεαροί, σαραντάρηδες και ηλικιωμένοι. Το κοινό τα παρακολουθεί σε απόσταση αναπνοής, με μια απρόσμενη σειρά, που δεν είναι χρονολογική».
  • Τι επιτυγχάνετε μ' αυτό το «σπάσιμο»;
«Δίνεται μια νέα διάσταση. Δεν έχει να κάνει μόνο με την εμπειρία του παρελθόντος, αλλά και με το άγνωστο μέλλον. Είναι μια διαδικασία που αφορά την ανθρώπινη ύπαρξη στον πυρήνα της. Οι θεατές θα δουν σκηνές απ' τη ζωή τους. Είτε είσαι 75 είτε 17 ετών, έχεις οπωσδήποτε ζήσει εμπειρίες ανάλογες μ' αυτές που περιγράφει ο Μπέργκμαν. Θεωρώ το κείμενό του μεταξύ των σημαντικότερων του 20ού αιώνα. Περιγράφει με ακρίβεια όλες τις δυνατότητες μιας σχέσης, από τις ωραίες στιγμές στην αρχή, τη φθορά, έως την προδοσία. Η τελευταία σκηνή μιλά για την ανοχή, για την αποδοχή του άλλου όπως είναι -με τις αρετές και τα ελαττώματά του».
  • Δεν παρεμβάλλονται βίντεο ή εφέ;
«Οχι. Είναι ένα έργο για την υποκριτική. Το μοναδικό εφέ είναι ότι κάθονται οι ηθοποιοί πολύ κοντά στους θεατές».
  • Η μεταφορά του «Θεωρήματος» του Παζολίνι θα πρέπει, αντίθετα, να ήταν σπαζοκεφαλιά.
«Ναι, γιατί το φιλμ σχεδόν δεν έχει κείμενο. Ανατρέξαμε, όμως, στη νουβέλα που έγραψε για την ταινία ο Παζολίνι όσο έκανε τα γυρίσματα και βρίθει έξτρα πληροφοριών αλλά και εσωτερικών μονολόγων. Σ' αυτήν βασιζόταν η διασκευή μου. Η εικόνα της ερήμου παρέμεινε βασική, αποτελώντας μια καλή μεταφορά για τη ζωή που ζούμε και θα ζήσουμε. Η φόρμα ήταν πολύ κοντά σε μια μουσική παράσταση, με γνωστά κουαρτέτα του Μπετόβεν κ.ά. Στο φιλμ του Βισκόντι, «Ο Ρόκο και τ' αδέλφια του», το σκηνικό μας ήταν ένα ρινγκ. Ολοι οι ήρωες κάθονταν γύρω του, όπως σε έναν αγώνα μποξ».
  • Δεν έχετε, επομένως, συγκεκριμένη μέθοδο;
«Οχι. Πάντα ψάχνω να ανακαλύψω πώς το υλικό της ταινίας μπορεί να μεταφερθεί με αιχμή στη σκηνή. Συνήθως παρεμβάλλω και βίντεο».
  • Προβάλλετε και σκηνές απ' την ταινία;
«Ποτέ. Είναι σαν να ανεβάζεις τον "Αμλετ" βασισμένος στην τελευταία παράστασή του που έχεις δει. Αυτό τον καιρό ετοιμάζω για το Kammerspiele του Μονάχου τον "Λούντβιχ" του Βισκόντι. Η ταινία, ιστορικά ακριβής και ρεαλιστική, διαρκεί τέσσερις ώρες. Εμείς κάνουμε το αντίθετο. Δεν υπάρχει κανένας ρεαλισμός. Θεωρώ το έργο υπαρξιακό και όχι ιστορικό δράμα. Συγχρόνως, ετοιμάζω κοινή παράσταση του "Πλατόνοφ" και του "Ιβάνοφ" του Τσέχοφ».
**Παραστάσεις: 27-30 Απριλίου. Ωρα έναρξης: 8 μ.μ. Εισιτήρια: 28 και 15 ευρώ (φοιτητικά). Πληροφορίες: 210-9005800. *

No comments: