Η αντίσταση της αξιοπρέπειας

• ΤΗΣ ΕΦΗΣ ΜΑΡΙΝΟΥ, Επτά, Κυριακή 8 Μαΐου 2011

ΗΤΑΝ ο «καλός μας άνθρωπος», ο κωμικός ηθοποιός με το μοναδικό ερμηνευτικό ιδίωμα, που με τρόπο γκροτέσκο αλλά αυθεντικό κατάφερε να αποτυπώσει στην οθόνη του παλιού ελληνικού κινηματογράφου ένα μεγάλο κομμάτι από τη ζωή και τα πάθη του ελληνικού λαού...

Ο Θανάσης Βέγγος, πολυάσχολος, εφευρετικός, μεροκαματιάρης, κυνηγημένος, απεργός πείνας, έδινε τον αγώνα της επιβίωσης, όπως και η ίδια η χώρα εκείνη την εποχή. Είτε μέσα από δεκάδες ασπρόμαυρους ρόλους και άπειρα χιλιόμετρα «τρεξίματος», είτε μέσα από έγχρωμες πειραματικές αναζητήσεις του νέου ελληνικού κινηματογράφου, που είδε σ' αυτόν τη λαϊκότητα που είχε ανάγκη, ο Θανάσης Βέγγος έπαιζε με την ίδια την προσωπικότητά του, με το «φαινόμενο Βέγγος». Κι αυτό το φαινόμενο, σπάνιο στις μέρες μας, δεν το όριζαν ούτε τα βραβεία, ούτε οι πάμπολλες ταινίες, αλλά το ήθος και η μοναδική εντιμότητα ενός αυτοδίδακτου ηθοποιού.

Αλλά ο Θανάσης Βέγγος αγαπήθηκε τόσο πολύ και για λόγους πέραν των προφανών. Ο κόσμος, ακόμα και υποσυνείδητα, ένιωθε την ανάγκη να ταυτιστεί μαζί του, ήθελε να του μοιάσει. Γιατί ο Βέγγος δεν έτρεχε μόνο για να προλάβει όλα τα δεινά της μοίρας μας. «Ετρεχε» εγκαινιάζοντας στο χώρο του μια άλλη «διαδρομή», αυτήν ενός προσωπικού και επαγγελματικού ήθους. Μιας αξιοπρέπειας που παρέμενε αλώβητη και επίμονη παρ' όλες τις αντιξοότητες. Και αποτελούσε μια πράξη αντίστασης χωρίς συνθήματα. Γι' αυτό είναι πάντοτε επίκαιρη.

Η δημόσια στάση και οι επιλογές που έκανε ταίριαζαν στο ιδεατό μοντέλο: δεν ήταν ματαιόδοξος και λίγο σεμνός, δεν ήταν λίγο επαγγελματίας και λίγο κοσμικός, δεν ήταν καλλιτέχνης και λίγο επιχειρηματίας. Ηταν αληθινά σεμνός, υπεύθυνος επαγγελματίας και ηθοποιός, που γνώριζε τα όρια της τέχνης και της ζωής. Γι' αυτό χαίρει τέτοιας αγάπης και εκτίμησης και από τους ομοτέχνους του.

Ηταν ένας από τους ελάχιστους καλλιτέχνες που αρνούνταν να δώσουν συνεντεύξεις. Οχι από πόζα ή τεχνική υποστήριξη του μύθου του -γιατί κι αυτό το έχουμε δει. Καθρέφτιζε τη σεμνότητα με την ουσιαστική έννοια του όρου -δεν είχε τίποτα να πει πέραν αυτών που έλεγε στη δουλειά του- ήταν ένας κανονικός άνθρωπος με κανονική ζωή, αφοσιωμένος στην οικογένειά του, με μέτρο και αυτογνωσία. Βρισκόταν επίσης μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας ακόμα και τα τελευταία χρόνια που πρωταγωνιστούσε στην τηλεόραση.

Κανείς φωτογράφος δεν διανοήθηκε να ακολουθήσει τον Βέγγο, να κλέψει φωτογραφίες από διακοπές του, ούτε τώρα ούτε παλαιότερα. Κι αυτό είναι μια απάντηση σ' όλους εκείνους τους σημερινούς «σταρ» που προσπαθούν να ξεγλιστρήσουν από τους παπαράτσι αλλά δεν τα «καταφέρνουν», με αποτέλεσμα οι «κακόμοιροι» να γίνονται «βορά» σε κανάλια και περιοδικά.

«Τρέχω σαν τον Βέγγο» είναι η ατάκα που κωδικοποιήθηκε στη γλώσσα μας, αποδίδοντας την ταλαιπωρία του σύγχρονου νεοέλληνα σε όλα τα σκληρά μετερίζια της ζωής. Ισως να εννοεί κι έναν «μαραθώνιο» της αξιοπρέπειας εκείνου. «Πέθανε ο τελευταίος τίμιος» είπε σε κάποια εκπομπή ο Κώστας Βουτσάς. Και, δυστυχώς, φοβόμαστε ότι η φράση δεν είναι τόσο υπερβολική όσο ακούγεται.