Ο Ανατόλι Βασίλιεφ απαντά «φιλικά» και «με αγάπη» σε όσους γιουχάισαν τη «Μήδειά» του
Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΚΛΕΦΤΟΓΙΑΝΝΗ
«Δεν σκοπεύω ούτε να αντιδράσω, ούτε να διαμαρτυρηθώ για όσα γράφτηκαν. Ούτε όμως κατηγορώ το κοινό για τη βιαιότητά του. Αυτό που θα 'θελα σήμερα να δώσω είναι μια φιλική απάντηση για την παράστασή μου. Με σεβασμό και αγάπη για όλους τους θεατές που ήρθαν να τη δουν».
 «Η παράσταση ως αποτέλεσμα ομαδικής δουλειάς με άφησε ικανοποιημένο. Για την προσωπική μου συμμετοχή θα απαντούσα όχι. Θα ήθελα η παράσταση να είναι πιο περίπλοκη», λέει ο Βασίλιεφ (Π. Παπαδόπουλος, Λ. Κονιόρδου, Ν. Καραθάνος σε σκηνή της «Μήδειας») |
Ο Ανατόλι Βασίλιεφ χθες αραξοβόλησε από την Πάτμο στην Αθήνα. Τα γιουχαΐσματα και οι θορυβώδεις αποχωρήσεις στην επιδαύρια πρεμιέρα της «Μήδειας» του ΔΗΠΕΘΕ Πατρών και δικιάς του πρώτης ολοκληρωμένης σκηνικής προσέγγισης στο αρχαίο δράμα τον προβλημάτισαν όλο το διάστημα των διακοπών του. Σήμερα, με νηφαλιότητα, μπορεί και ερμηνεύει τους λόγους που η παράσταση, με Μήδεια τη Λυδία Κονιόρδου, άναψε φωτιά στις κερκίδες του θεάτρου.
Αύριο και την Κυριακή, η παράσταση στην ολοκληρωμένη τρίωρη και πλέον επιδαύρια εκδοχή της παρουσιάζεται στο Ηρώδειο.
- Ησασταν προετοιμασμένος για τις αντιδράσεις του κοινού στην Επίδαυρο ή σας πιάσαν... εξαπίνης;
«Κατ' αρχάς δεν περίμενα τη βιαιότητά τους. Οταν άκουσα τις κραυγές, ίσως, αισθάνθηκα μία ικανοποίηση. Η καρδιά του πολεμιστή είναι χαρούμενη όταν συναντά αντίσταση στο πεδίο της μάχης!»
Το είχα ξαναζήσει
- Εχετε ξαναζήσει κάτι ανάλογο;
«Σε πολλές πρεμιέρες παραστάσεών μου υπήρχε ένταση. Θυμάμαι το σκάνδαλο που προκλήθηκε στην πρεμιέρα της "Μασκαράτας" του Λέρμοντοφ στην "Κομεντί Φρανσέζ". Ενας θεατής φώναξε "βλέπουμε ρωσικά σκατά. Πρέπει να φύγουμε όλοι. Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να παρακολουθούμε ρωσικά σκατά!"».
- Πού αποδίδετε τη φασαρία που προκλήθηκε;
«Υπάρχει εξήγηση. Παρακολουθώντας κανείς φρικαλεότητες στην τηλεόραση δεν ταράζεται. Η καταστροφή και το κακό δεν τον αγγίζουν μέσα στην ασφάλεια του σπιτιού του. Δεν αντιδρά, λοιπόν, γιατί ξέρει ότι βλέπει ένα κουτί. Το θέατρο, η κατ' εξοχήν ζωντανή τέχνη, αυτό δεν το επιτρέπει. Ο θεατής γίνεται μέτοχος στο θεατρικό γεγονός. Ακόμα κι αν δεν θέλει, ακόμη κι αν δεν καταλαβαίνει, ακόμη κι αν αντιστέκεται. Ακριβώς σε αυτό το σημείο προκλήθηκε η έκρηξη του κοινού, που είναι πολύ πιο βαθιά απ' ό,τι φάνηκε».
«Αυτό που είδα στην Επίδαυρο ήταν η υποσυνείδητη αντίδραση σε ένα γεγονός που έκανε επίθεση στα κλισέ, τα στερεότυπα και την αίσθηση ασφάλειας που έχουμε. Οι θεατές διαμαρτυρήθηκαν γιατί υποχρεώθηκαν να συμμετέχουν στη βία του έργου. Κατά τη διάρκεια της ζωντανής δράσης στην αρένα-ορχήστρα υπάρχει μια ενέργεια σαν ακτινοβολία. Δημιουργείται ένα μαγνητικό πεδίο που φτάνει ώς το κοινό. Αυτή η ζωντανή ενέργεια πάντα είναι επικίνδυνη -πληγώνει το κοινό. Πιστεύω ότι στην αρχαία τραγωδία μεταξύ ορχήστρας και αμφιθεάτρου συνήθως ορθώνεται ένας τοίχος "σεβασμού". Αυτόν τον τοίχο με τη "Μήδεια" ήθελα να τον καταστρέψω».
 «Από τη μέρα που είδα τους Δίδυμους Πύργους, άλλαξε η οπτική μου για τον κόσμο. Ηθελα, ως εκ τούτου, η καταστροφή που διηγείται ο Αγγελος να αφορά όλο τον κόσμο. Να γίνεται σε τρεις γλώσσες». Ετσι εξηγεί ο Βασίλιεφ τη σκηνοθετική του επιλογή, που έκανε το κοινό να ξεσπάσει |
Δούλεψα με σεβασμό
- Θέλατε να προκαλέσετε, όπως γράφτηκε, το κοινό με την προσέγγισή σας;
«Εξι μήνες δουλεύαμε με μεγάλο σεβασμό. Δεν κάναμε τίποτα για να προκαλέσουμε. Θελήσαμε να βρούμε μια μοντέρνα απόδοση της τραγωδίας στο σύγχρονο κόσμο, που ξεπερνά τα ευρωπαϊκά και ελληνικά στερεότυπα. Θέλαμε να βρούμε ένα νέο μονοπάτι για το αρχαίο δράμα μέσα από τη μοντέρνα γνώση και τη σύγχρονη πολιτική συγκυρία. Ως Ρώσος μπόρεσα να αντλήσω στοιχεία από τη ρωσική κουλτούρα. Η παράδοσή μου είναι ανοικτή στην ευρωπαϊκή μενταλιτέ».
- Αυτός ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός υπαγόρευσε την πολυγλωσσία της παράστασης, τους τρεις αγγελιαφόρους, που λένε ταυτόχρονα το ίδιο κείμενο σε τρεις γλώσσες;
«Από τη μέρα που πριν από 7 χρόνια, άνοιξα την τηλεόραση και αντίκρισα την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους άλλαξε η οπτική μου για τον κόσμο. Ως εκ τούτου, ήταν πολύ σημαντικό να έχω τρεις Αγγέλους και 3 γλώσσες στην παράσταση. Ηθελα η καταστροφή που αναγγέλλουν να αφορά όλο τον κόσμο. Τα αγγλικά τα μιλά όλος ο κόσμος σήμερα, τα γαλλικά είναι επίσημη γλώσσα στην Ευρώπη και τα ελληνικά είναι η γλώσσα του αρχαίου δράματος».
- Πέραν του ιδεολογικού, θεωρητικού σκέλους και στο αισθητικό κομμάτι προκλήθηκε μια σύγχυση. Ριγέ και κόκκινα κοστούμια συναντιούνται με τις μάσκες του Spiderman, που φορούν τα δύο παιδιά, μέσα στην τεράστια αρένα-σκηνικό. Τι σχέση έχει ο Spiderman με την τραγωδία του Ευριπίδη;
«Δεν ήταν μάσκες του Spiderman. Ηταν απλώς μάσκες. Η μαζική κουλτούρα, που κομμάτι της είναι κι ο Spiderman, για μένα δεν υπάρχει καν. Τα παιδιά της Μήδειας φοράνε μάσκες γιατί στο μύθο αναφέρεται ότι δεν έχουν ανθρώπινο πρόσωπο. Αν τα παιδιά είχαν πρόσωπα το έργο θα γινόταν ψυχόδραμα ή μελόδραμα. Με τη μάσκα επιτυγχάνεται η απαιτούμενη αποστασιοποίηση».
Σας βρήκα και με βρήκατε
- Τι σας οδήγησε στις αφοριστικές δηλώσεις σας για την Ελλάδα; Είπατε, μεταξύ άλλων, ότι η Αθήνα δεν πρέπει να κάνει θέατρο.
«Αν πω ότι η Μόσχα δεν είναι κατάλληλη πόλη για θέατρο θα ήταν καλύτερα για την Αθήνα; Είναι σημαντικό καμιά φορά τα πράγματα και τα προβλήματα να ονοματίζονται. Επειδή έχω διαπιστώσει ότι η Μόσχα δεν είναι κατάλληλη για θέατρο πριν από δύο χρόνια την εγκατέλειψα. Προτίμησα την εξορία».
- Θεατρικός κριτικός κατέληγε στο κομμάτι του για τη «Μήδεια»: «Ο Βασίλιεφ χάνει την Επίδαυρο και εμείς χάνουμε τον Βασίλιεφ». Συμφωνείτε;
«Δεν συμφωνώ. Θα έπρεπε να αλλάξει η φράση και να γίνει "Ο Βασίλιεφ βρήκε την Επίδαυρο και εμείς βρήκαμε τον Βασίλιεφ"».
- Θα ξανασκηνοθετήσετε στην Επίδαυρο; Θα θέλατε;
«Θα δούμε!» *
Θα ήθελα μια «Μήδεια» πιο περίπλοκη
- Εσείς είστε ικανοποιημένος από την παράσταση;
«Η παράσταση, ως αποτέλεσμα ομαδικής εργασίας, με άφησε πολύ ικανοποιημένο. Αν με ρωτάτε για το αν έμεινα προσωπικά ικανοποιημένος, θα απαντούσα όχι. Θα ήθελα να είχα συνεχίσει περισσότερο την εργασία μου στην τραγωδία. Να μου δινόταν η ευκαιρία να ολοκληρώσω ιδέες που είχα συλλάβει. Η παράσταση θα γινόταν τότε πιο σύνθετη, πιο περίπλοκη».
- Στο Ηρώδειο τι έχετε αλλάξει;
«Παρ' όλες τις επιθέσεις, έπρεπε να προστατέψω την παράστασή μου, να τη διατηρήσω άθικτη. Πρότεινα λοιπόν ένα μέτρο απλής τακτικής: οι σκηνές που δέχτηκαν επίθεση κόπηκαν σε κάποιες πιάτσες. Ηταν η μοναδική βοήθειά μου στο πληγωμένο "σώμα", το πληγωμένο "ζώο" της παράστασής μου. Οι ηθοποιοί δεν είναι ρομπότ. Για να μπορεί να γιατρευτεί αυτό το σώμα, πρέπει να μείνει για λίγο ήρεμο και ξαπλωμένο. Ετσι θα ξανασηκωθεί δυνατό και θα συνεχίσει κανονικά. Στο Ηρώδειο θα παιχτεί η παράσταση άθικτη, όπως παρουσιάστηκε στην Επίδαυρο και με τους τρεις Αγγέλους και θα διαρκέσει τρεις ώρες και 10 λεπτά».
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 12/09/2008
No comments:
Post a Comment