ΠΑΞΙΝΟΥ Κατίνα

Κατίνα [Κωνσταντοπούλου] Παξινού (Πειραιάς 15.12.1900 – 22.2.1973). Σπούδασε στο Ωδείο της Γενεύης καθώς και σε σχολές του Βερολίνου και της Βιέννης. Εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη Σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά ως ηθοποιός του λυρικού θεάτρου, στην όπερα Αδελφή Βεατρίκη του Δημήτρη Μητρόπουλου. Το 1928, εμφανίζεται για πρώτη φορά στο θέατρο πρόζας ως μέλος του θιάσου της Μαρίκας Κοτοπούλη, παίζοντας στο έργο του Ανρί Μπατάιγ Γυμνή Γυναίκα. Το 1931, προσχωρεί μαζί με τον Αλέξη Μινωτή, στον Συνεταιρικό Θίασο του Αιμίλιου Βεάκη. Ο θίασος παρουσιάζει σημαντικά έργα του διεθνούς ρεπερτορίου, όπως: Πόθοι κάτω από τις λεύκες του Ευγένιου Ο’ Νιλ, Ο Πατέρας του Αυγούστου Στρίντμπεργκ, Ο θείος Βάνιας του Τσέχοφ.
Από το 1932 μέχρι το 1940, εμφανίζεται στο Εθνικό Θέατρο, όπου ερμηνεύει ρόλους που την καταξιώνουν ως κορυφαία ηθοποιό της ελληνικής σκηνής. Η μουσική ιδιοσυγκρασία και παιδεία της Κατίνας Παξινού καθώς και οι απεριόριστες δυνατότητες της φωνής της, η έμφυτη αίσθηση του ρυθμού και της αρμονίας, ο καίριος λόγος της και η αυθόρμητη κίνησή της, έδιναν στην ερμηνεία της ένα μοναδικό ύφος και μια εξαιρετική ποιότητα. Με τη Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου θα εμφανιστεί στο Λονδίνο, την Φρανκφούρτη και το Βερολίνο, ερμηνεύοντας το ρόλο της Ηλέκτρας στο ομώνυμο έργο του Σοφοκλή, την Γερτρούδη στον Άμλετ του Σαίξπηρ, την Κυρία Άλβινγκ στους Βρικόλακες του Ίψεν. Την περίοδο του πολέμου εγκαθίσταται στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου εμφανίζεται στο θέατρο Μπροντγουέι και ερμηνεύει σπουδαίους ρόλους στον κινηματογράφο με τους οποίους κερδίζει την διεθνή αναγνώριση.
Το 1950 επιστρέφει στην Ελλάδα, και εμφανίζεται πάλι μαζί με τον Αλέξη Μινωτή στη σκηνή του Εθνικού Θεάτρου με το οποίο περιοδεύει στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Ξαναπαίζει στη Νέα Υόρκη στο Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα του Λόρκα, έργο που επαναλαμβάνει στην Αθήνα στο Θέατρο Κοτοπούλη. Μετά το 1957, εμφανίζεται μόνιμα στη Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου ερμηνεύοντας έργα του αρχαίου θεάτρου και του σύγχρονου διεθνούς ρεπερτορίου: Εκάβη, Μήδεια, Φοίνισσες και Βάκχες του Ευριπίδη, Ο Πατέρας του Στρίντμπεργκ, Η επίσκεψις της γηραιάς κυρίας του Ντίρενματ, το Ταξίδι μακριάς μέρας μέσα στη νύχτα του Ο’Νιλ, Η τρελή του Σαγιό του Ζαν Ζιροντού, ο Μάκβεθ του Σαίξπηρ.
Το 1968, μετά τη θητεία της στο Εθνικό Θέατρο, η Κατίνα Παξινού και ο Αλέξης Μινωτής, συγκροτούν θίασο που εμφανίζεται στο Θέατρο Αυλαία της Θεσσαλονίκης, και στο Θέατρο Διάνα της οδού Ιπποκράτους.
Στο Σινεάκ, το κινηματοθέατρο που αργότερα μετονομάστηκε σε Θέατρο «Παξινού», παίζει στα έργα Η Ήρα και το παγώνι του Σον Ο’Κέιζι, Οι παλαιστές του Στρατή Καρρά, οι Βρικόλακες του Ίψεν, Ματωμένος Γάμος του Λόρκα, ενώ την περίοδο 1971-1972 ερμηνεύει στο Θέατρο Πάνθεον, την τελευταία μεγάλη της επιτυχία, ως Μάνα Κουράγιο στο ομώνυμο έργο του Μπέρτολτ Μπρεχτ.
Εκτός από την θεατρική της σταδιοδρομία, η Κατίνα Παξινού ερμήνευσε ρόλους στη μεγάλη οθόνη, σε ταινίες αμερικανικές και ευρωπαϊκές. Για την ερμηνεία της στο έργο Για ποιον χτυπά η καμπάνα, της απενεμήθηκε το 1944 το βραβείο Όσκαρ από την Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου, ενώ το 1949 τιμήθηκε με το Βραβείο Κοκτό στο Φεστιβάλ Μπίαριτς για την ερμηνεία της στην ταινία Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα.
Η Κατίνα Παξινού εκτός από τις αξέχαστες ερμηνείες της στο θέατρο και τον κινηματογράφο, έκανε μεταφράσεις θεατρικών έργων του Ευγένιου Ο’Νιλ και έγραψε τη μουσική για την παράσταση Οιδίπους Τύραννος του Σοφοκλή που ανέβασε το Εθνικό Θέατρο σε σκηνοθεσία Φώτου Πολίτη το 1933 και σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή το 1952. Παρασημοφορήθηκε με τον Χρυσό Ανώτερο Ταξιάρχη Γεωργίου Α΄ και με τον Ανώτερο Ταξιάρχη της Δυτικής Γερμανίας. Τιμήθηκε ακόμη με τον τίτλο της Αξιωματούχου Γραμμάτων και Τεχνών της Γαλλίας και με το Βραβείο «Ιζαμπέλα Ντ’ Εστέ». [Από την ιστοσελίδα του Εθνικού Θεάτρου]
Η παρουσία της Κατίνας Παξινού στο Εθνικό Θέατρο
Καταγράφονται οι παραστάσεις έργων στις οποίες έχει παίξει η Κατίνα Παξινού στο Εθνικό Θέατρο, από το 1932 έως το 1967. Οι παραστάσεις που παίχτηκαν σε επανάληψη αργότερα δεν αναφέρονται.
1932: Αισχύλος Αγαμέμνων (Κλυταιμνήστρα) Σκηνοθεσία Φώτου Πολίτη, Ευγένιος Ο'Νιλ Άννα Κρίστι (Άννα) Σκηνοθεσία Φώτου Πολίτη.
1933: Ερρίκος Ίψεν Γιάννης Γαβριήλ Μπόρκμαν (Γουγχίλδη) Σκηνοθεσία Φώτου Πολίτη, Γρηγόριος Ξενόπουλος Ποπολάρος (Ζαμπέλλα) Σκηνοθεσία Φώτου Πολίτη, Βιτσέντζος Κορνάρος Η Θυσία του Αβραάμ (Σάρα) Σκηνοθεσία Φώτου Πολίτη, Ουίλιαμ Σαίξπηρ Οθέλλος (Αιμιλία) Σκηνοθεσία Φώτου Πολίτη, Τριστάν Μπερνάρ Το Ζιζάνιο (Η Κοντέσσα) Σκηνοθεσία Φώτου Πολίτη, Σοφοκλής Οιδίπους Τύραννος (Ιοκάστη) σκηνοθεσία Φώτου Πολίτη, Παντελής Χορν Το Φιντανάκι (Εύα) σκηνοθεσία Φώτου Πολίτη.
1934: Ερρίκος Ίψεν Βρικόλακες (Κυρία Άλβιγκ) σκηνοθεσία Φώτου Πολίτη, Αλέκος Λιδωρίκης Λόρδος Βύρων (Αυγούστα Λέϊ) σκηνοθεσία Φώτου Πολίτη, Αισχύλος Πέρσαι (Άτοσσα) σκηνοθεσία Φώτου Πολίτη, Σπύρος Μελάς Ιούδας (Μαγδαληνή) σκηνοθεσία Φώτου Πολίτη - Δημήτρη Ροντήρη, Φρίντριχ Σίλλερ Δον Κάρλος (Πριγκίπισσα Έβολι) σκηνοθεσία Φώτου Πολίτη-Δημήτρη Ροντήρη.
1935: Καρόν ντε Μπομαρσέ Οι Γάμοι του Φιγκαρό (Κόμισσα), Ερρίκος Ίψεν Πέερ Γκιντ (Η γυναίκα με τα πράσινα), Ουίλιαμ Σαίξπηρ Η Δωδέκατη Νύχτα (Ολίβια), Κωστής Παλαμάς Η Τρισεύγενη (Η Τρισεύγενη).
1936: Άγγελος Τερζάκης Αυτοκράτωρ Μιχαήλ (Αυτοκράτειρα Ζωή), Σοφοκλής Ηλέκτρα (Ηλέκτρα), Γκέρχαρτ Χάουπτμαν Πριν από το ηλιοβασίλεμα (Πάουλα Κλοτίλδη Κλάουζεν-Ρύμπζαμεν).
1937: Ευγένιος Ο’Νιλ Πόθοι κάτω απ’ τις λεύκες (Άμπι), Ευριπίδης Ιππόλυτος (Φαίδρα), Όσκαρ Ουάιλντ Η Βεντάλια της Λαίδης Γουϊντερμιρ (Κα Έρλιν).
1938: Διονύσιος Ρώμας Ζακυνθινή Σερενάτα (Κεβή) σκηνοθεσία Τάκη Μουζενίδη, Νικολάι Γκόγκολ Ο Επιθεωρητής (Άννα Αντρέγιεβνα), Ουίλλιαμ Σαίξπηρ Η Δωδέκατη Νύχτα (Ολίβια), Ουίλιαμ Σαίξπηρ Βασιλεύς Ληρ (Γονερίλη), Όσκαρ Ουάιλντ Ο Ιδανικός Σύζυγος (Κυρία, Τσέβλι).
1939: Άγγελος Τερζάκης Ο Σταυρός και το Σπαθί (Ειρήνη, η Αθηναία), Ουίλιαμ Σαίξπηρ Ριχάρδος Ο Γ΄(Μαργαρίτα), Ευγένιος Ο’ Νιλ Πέρα απ’ τον ορίζοντα (Ρούθ Άτκινς).
Από το 1935 μέχρι και το 1939 οι σκηνοθεσίες των έργων στα οποία συμμετείχε έγιναν αποκλειστικά από τον Δημήτρη Ροντήρη – εκτός από τη Ζακυνθινή Σερενάτα που έγινε από τον Μουζενίδη.
1951: Ερρίκος Ίψεν Βρικόλακες (Κυρία Άλβιγκ) σκηνοθεσία Φώτου Πολίτη.
1952: Σοφοκλής Ηλέκτρα (Ηλέκτρα) σκηνοθεσία Δημήτρη Ροντήρη, Σοφοκλής Οιδίπους Τύραννος (Ιοκάστη) σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή.
1955: Ευριπίδης Εκάβη (Εκάβη) σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή, Ουίλιαμ Σαίξπηρ Άμλετ (Βασίλισσα). [Στη φωτογραφία του Δ.Α. Χαρισιάδη, πάνω αριστερά, η Παξινού στο ρόλο της Εκάβης.]
1956: Ευριπίδης Μήδεια (Μήδεια).
1957: Κρίστοφερ Φράι Το σκοτάδι είναι αρκετά φωτερό (Κόμισσα Ρόζμαριν Όστενμπουργκ).
1958: Ερρίκος Ίψεν Βρικόλακες (Κυρία Άλβιγκ).
1959: Ούγκο Μπέτι Έγκλημα στο Νησί των Κατσικιών (Αγάθα).
1960: Ευριπίδης Φοίνισσαι (Ιοκάστη).
1961: Φρίντριχ Ντίρενματ Η επίσκεψις της Γηραιάς Κυρίας (Κλαίρη Ζαχανασιάν).
1962: Αύγουστος Στρίντμπεργκ Ο Πατέρας (Λάουρα).
Ευριπίδης Βάκχαι (Αγαύη), Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα Το Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα (Μπερνάρντα).
1963: Φρίντριχ Ντίρενματ Οι Φυσικοί (Δεσποινίς Ματθίλδη φον Τσαντ).
1965: Ευγένιος Ο’Νιλ Ταξίδι μακριάς ημέρας μέσα στη νύχτα (Μαίρη Κάβαν Ταϊρόν).
1966: Ζαν Ζιροντού Η Τρελή του Σαγιό (Ωρελί, η τρελή του Σαγιό), Παντελής Πρεβελάκης Το Ηφαίστειο (Χαρίκλεια Δασκαλάκαινα).
1967: Ουίλιαμ Σαίξπηρ Μάκμπεθ (Λαίδη Μάκβεθ), Ευγένιος Ο’ Νιλ Ταξίδι μακριάς ημέρας μέσα στη νύχτα (Μαίρη Κάβαν Ταϊρόν), Αισχύλος Αγαμέμνων (Κλυταιμνήστρα), Ευριπίδης Εκάβη (Εκάβη).
Από το 1955 μέχρι και το 1967 οι σκηνοθεσίες των έργων που έπαιξε έγιναν αποκλειστικά από τον Αλέξη Μινωτή.