Σε γαλαξία γόνιμο

«Γαλαξίας», Ιδρυμα «Μιχάλης Κακογιάννης»

Του ΓΡΗΓΟΡΗ ΙΩΑΝΝΙΔΗ

Ελευθεροτυπία, Σάββατο 4 Ιουνίου 2011 

Περισσεύουν κι αυτή τη φορά τα λόγια τα καλά, οι έπαινοι, για την τελευταία δουλειά των Blitz. Ακόμα μια εξαιρετική ιδέα εκ μέρους τους, προκλητική και γόνιμη - ακόμα μια άρτια δική τους εκτέλεση, αμφιλεγόμενη και εκμαυλιστική.

Οι Blitz συστοιχίζονται πίσω από την Ελένη Καραγιώργη

Νομίζω ότι με τη δουλειά τους οι Blitz θυμίζουν τη βασική αρχή που πρέπει να θυμόμαστε όσοι παρακολουθούμε ανάλογες προσπάθειες: ποτέ μην κρίνεις κάτι πριν το δεις. Γιατί, αλήθεια, ποια θα έπρεπε να ήταν η πρώτη αντίδραση όταν ακούμε κάτι για έναν καταιγισμό τεσσάρων ωρών, όπου οκτώ ηθοποιοί επιδίδονται στην ανασύσταση της ιστορίας σαν ετικέτα του google, σε κανονική επίθεση προς κάθε ποιητική, ποσοτική, ιστορική, διαλεκτική διαβάθμισή της, σε διάλυση της κάθε βαθμίδας, όπου κανονικά οφείλει να κινείται η μέθεξη και η συγκίνηση, από το κωμικό στο συγκινητικό, από το γελοίο στο σοβαρό, από το ασήμαντο στο κρίσιμο. Ωσπου όλα να χωρέσουν στο μπλέντερ, να χτυπηθούν και να σερβιριστούν με το ουδέτερο χρώμα και την αόριστη γεύση που αφήνει η ανάμειξη πολλών και ετερόκλητων; Κάθετη ιδεολογική, πνευματική, πολιτιστική πτώση...

Κι όμως. Είμαι έτοιμος να απορρίψω όλα αυτά αμέσως μετά την παράσταση του «Γαλαξία». Γιατί υποψιάζομαι ότι παρά τις διακηρύξεις προς τους εκπροσώπους του Τύπου, η πρώτη αφορμή βρίσκεται στην πράξη ενός ζωντανού θεάτρου, στην αποτύπωση μιας νέας σχέσης με το κοινό, αλλά και στην άντληση ανεξάντλητων πόρων από την πηγή της σκηνής: από τη μελαγχολία που υποδεικνύει -υπόγεια αλλά αδιάσειστα- πως όλα μπορούν να ανεβούν στη σκηνή, πως όλα χωράνε στο ίδιο κουτί.

Επιστροφή λοιπόν στην τελετουργία του θεάτρου με τον πιο απλό και ανεπιτήδευτο τρόπο. Οκτώ πρόσωπα-εκτελεστές συνθέτουν την απρόβλεπτη αυτή Νέκυια, σαν συνάντηση με όλα όσα μπορεί να θυμηθεί κάποιος σε τέσσερις ώρες. Ολα μα όλα: πρόσωπα, πράγματα, ονόματα, ζώα, φυτά... Και όλα αυτά τα ερριμμένα, δίπλα σε όλους τους πιθανούς, συνειρμικούς συνδυασμούς, ώστε προτού γκώσουμε από την επανάληψη, να βυθιστούμε στη γλυκιά απονάρκωση του μηδενισμού.

Μίλησα όμως για τελετουργικό. Με τη συνοδεία του κρασιού-σπονδής, οι ηθοποιοί ανεβαίνουν στο πατάρι, φιλούν το διπλανό τους, γράφουν το όνομα της επίκλησης. Και σαν προσκλητήριο νεκρών παρουσιάζουν από το βίο ανθρώπων και πραγμάτων, των ισμών και εσμών, όχι αυτό που ο κόσμος παρέλαβε αλλά αυτό που απολείπει στον κάτω κόσμο. Η ζωή ανεστραμμένη, με το σημαντικό να γίνεται απουσία, και η όποια προσφορά να μένει ουσιαστικά χωρίς ανταπόδοση. Η σύγχρονη ευαισθησία έχει άλλωστε μικρό αποθηκευτικό χώρο.
Μην κατηγορούμε την παράσταση πως μακρηγορεί. Υποψιάζομαι ότι είναι επίτηδες φτιαγμένη έτσι ώστε να εισερχόμαστε εμείς σε αυτήν αντί αυτή στην καθημερινότητά μας. Ισως κάποιο αρχικό σχέδιο θα περιελάμβανε μια παράσταση μηχανική και αέναη που να μην τελειώνει, όπως δεν τελειώνει το νήμα της ζωής που χάνεται.
Την ίδια στιγμή, μπροστά μας όλος ο συρφετός, η οχλοβοή φωνών που ζητούν να πάρουν σε δευτερόλεπτα το μερίδιο της ζωής που τους ανήκει, αγωνίζεται να συνθέσει μια μυθιστορία, μια υπερ-επική διάσταση που θα εγκιβωτίζει την κάθε σκόρπια αναφορά. Αν συμφωνείτε με τον Μπλανσό ή τον Ντεριντά, το πιο αστείο σημείο της παράστασης είναι για εσάς φαντάζομαι εδώ: στην αγωνία αυτού του «Μέρλιν» να γράψει σε βιβλίο την περιπέτεια και το νόημα κάποιου εγελιανού πνεύματος.

Γοητευτική προπέτεια, ας είμαστε όμως αυστηροί μαζί της. Δεν υπάρχει ενόχληση από τη συνεχόμενη παρλάτα, επιθεώρηση και μαζί νεκρολογία σε πρώτο πρόσωπο. Συνήθως όμως σε τέτοιες συναντήσεις το devised στοιχείο επικαλύπτει, τρώει το θεωρητικό υπόβαθρο, όχι για κανέναν άλλο λόγο, μόνο και μόνο επειδή υποστηρίζεται αμεσότερα από τους ηθοποιούς-εκτελεστές. Το πράγμα σιγά σιγά γέρνει προς το κωμικό -μήπως υπάρχει και τίποτα άλλο;- και ολοένα και περισσότερο συλλαμβάνουμε τον εαυτό μας να επιζητεί στις παλιές φράσεις ή πράξεις του παρελθόντος, σε μια «τηλεφωνική φάρσα», στο ξεχασμένο «ταμτιριρί» ή στο περίφημο «πινέλο του Ραφαήλ» να διώξει από πάνω μας το διαρκές μνημόσυνο. Κάποια στιγμή η παράσταση μοιάζει να επιδιώκει ένα ρετρό-πάρτι των '80ς.

Μην ξεγελιόμαστε όμως από τα πολλά -μερικά μάλιστα πολύ καλής ποιότητας- γέλια. Αν έχω καταλάβει σωστά, οι Blitz είναι μέρος μιας πολύ μελαγχολικής γενιάς, της πρώτης τόσο μελαγχολικής στο θέατρό μας. Είναι μελαγχολική όσο και θαρραλέα. Διαλέγει να προχωρήσει χωρίς τα παλιά στηρίγματα, χωρίς τα μεγάλα πράγματα να πει, χωρίς τις ρίζες της. Συλλέγει και διαλύει και συλλέγει. Νομίζω ότι πρέπει να νιώθουμε περήφανοι για αυτήν. Γιώργος Βαλαής, Αρης Αρμαγανίδης, Θάλεια Ιωαννίδου, Ελένη Καραγιώργη, Ελίνα Λούκου, Μιχάλης Μαθιουδάκης, Αγγελική Παπούλια, οι περφόρμερ του «Γαλαξία». *