Το τέταρτο κουδούνι

• Του Γιώργου ∆.Κ. Σαρηγιάννη ΤΑ ΝΕΑ: Πέμπτη 14 Απριλίου 2011

«Mέδουσα: Σχέδια και αυτοσχεδιασµοί για σχεδίες και ναυάγια» θα ’ναι ο τίτλος της παράστασης που ετοιµάζει για µια απ’ τις αίθουσες της «Πειραιώς 260» ο Θωµάς Μοσχόπουλος (φωτογραφία) µε την οµάδα του, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών – το πρόγραµµά του, όπως και του Φεστιβάλ Επιδαύρου, ανακοινώνεται σήµερα.

Πρόκειται για ένα έργο που δηµιουργήθηκε απ’ όλη την οµάδα η οποία άντλησε απ’ την ιστορία του ναυαγίου της γαλλικής φρεγάτας «Μέδουσα» που συνέβη τον Ιούλιο του 1816, λίγο µετά την παλινόρθωση των Βουρβόνων, στις ακτές της Μαυριτανίας κι ενώ έπλεε προς το Σεν Λουί της Σενεγάλης (αποικίας την οποία η Γαλλία είχε πρόσφατα ανακτήσει απ’ την Αγγλία µετά την πτώση του Ναπολέοντα), επικεφαλής σχηµατισµού πλοίων του γαλλικού στόλου απ’ τον οποίο αποκόπηκε λόγω της απειρίας και της ατζαµοσύνης του αριστοκράτη κυβερνήτη της.

Η φρεγάτα προσάραξε σε ξέρα και δεν µπόρεσε να αποκολληθεί, οπότε απ’ τα περίπου 170 άτοµα που επέβαιναν – κυρίως ναύτες και στρατιώτες αλλά και πολίτες – τα 152 επιβιβάστηκαν σε µια σχεδία που κατασκεύασαν και την οποία ρυµουλκούσαν βάρκες. Τα σκοινιά σύντοµα έσπασαν κι η σχεδία βρέθηκε να περιπλανιέται στη θάλασσα ενώ, πάνω της, οι χωρίς τροφή και νερό ναυαγοί έφτασαν σε ακρότητες – µέχρι τον κανιβαλισµό.

Καµιά δεκαριά ήταν οι επιζήσαντες απ’ τους επιβάτες της που τους περιµάζεψαν έπειτα από δεκατρείς µέρες. ∆υο απ’ αυτούς δηµοσίευσαν ένα κείµενο για την άγρια εµπειρία τους, το θέµα πήρε διαστάσεις πολιτικού σκανδάλου και το 1817 έγινε δίκη. Ο πλοίαρχος που κηρύχθηκε ένοχος και του απαγγέλθηκε η ποινή του θανάτου τη γλίτωσε τελικά µε τρία χρόνια φυλακή.

Η τραγωδία της «Μέδουσας» ενέπνευσε στον ζωγράφο Τεοντόρ Ζερικό την ιστορική ελαιογραφία «Η σχεδία της Μέδουσας» (1818-1819) που βρίσκεται στο Μουσείο του Λούβρου και που ανήγαγε την περιπέτεια αυτή σε θρύλο κι έγινε η αφορµή για σειρά βιβλίων, λογοτεχνικών και ιστορικών, καθώς και για την οµώνυµη γαλλική ταινία (1998) του Ιράτζ Αζιµί. Ανάµεσα στα βιβλία, το µυθιστόρηµα (1875) «Ο Καγκελάριος» του Ιουλίου Βερν – από άλλο βιβλίο του οποίου («Στην Μαγγελανία» ο αρχικός τίτλος, «Οι ναυαγοί του Ιωνάθαν» στην µεταθανάτια έκδοση) είναι εµπνευσµένη κι η πρόσφατη παράσταση «Οι ναυαγοί της τρελής ελπίδας» της Αριάν Μνουσκίν, που, κατά σύµπτωση, θα παρουσιάσει το «Θέατρο του Ηλιου», επίσης στο Φεστιβάλ – αλλά και το µυθιστόρηµα «Η σχεδία» του Μιχάλη Μοδινού που µόλις κυκλοφόρησε – άλλη σύµπτωση – απ’ τις Εκδόσεις Καστανιώτη. 

Στην παράσταση του Θωµά Μοσχόπουλου θα συνεργαστούν για τα σκηνικά η Ελλη Παπαγεωργακοπούλου, τα κοστούµια η Κλερ Μπρέισγουελ, τη µουσική ο Κορνήλιος Σελαµσής, τους φωτισµούς ο Λευτέρης Παυλόπουλος. Στη διανοµή, µεταξύ άλλων, Αννα Μάσχα (φωτογραφία), Αργύρης Ξάφης, Μαρία Σκουλά, Κώστας Μπερικόπουλος, Θάνος Τοκάκης – το πρόσφατο Βραβείο ∆ηµήτρης Χορν.

Τη θυµάµαι απ’ την αρχή - αρχή την Μάνια Παπαδηµητρίου. Απ’ την πρώτη, σχεδόν, στιγµή που πάτησε το σανίδι. Απ’ το Χνούδι. Τον πρώτο της µεγάλο ρόλο. Το ’82. Σαν να ’ναι χτες. Κοριτσάκι ακόµα. Στη σκηνή του «Βεάκη» – «Λαϊκή Σκηνή» του «Θεάτρου Τέχνης». Στο «Πανηγύρι» του ∆ηµήτρη Κεχαΐδη. Πλάι στον Γιώργο Λαζάνη. Που σκηνοθετούσε κιόλας.

Από τότε δεν έχει πάψει να µε εκπλήττει. Κάθε τόσο. Αλλη µια φορά φέτος. Οταν την είδα ως Στέφανι Εϊµπραχαµς στο «Σόλο ντουέτο» του Τοµ Κεµπίνσκι – στη Β' Σκηνή του θεάτρου «Οδού Κεφαλληνίας». Σκηνοθετηµένη απ’ την Ελένη Μποζά. Με τον ισάξιο Νίκο Αρβανίτη πλάι της.

Και πάλι, ένα άλλο, διαφορετικό πρόσωπο. Μια απεγνωσµένα σαρκαστική µεγάλη βιολονίστρια που δεν µπορεί να αποδεχτεί ότι η σκλήρυνση κατά πλάκας τη χτύπησε εκεί που πονάει περισσότερο: στην τέχνη της, τη µουσική, που λατρεύει και που αναγκάστηκε να την εγκαταλείψει.

Συν-αρ-πα-στι-κή! Θα χάσετε αν δεν τη δείτε – έως και την Κυριακή παίζεται η παράσταση.

Σας έγραφα στο «Τέταρτο Κουδούνι» της περασµένης Πέµπτης για τον «Χορό του Θανάτου» που θ’ ανέβει τον επόµενο χειµώνα στο «Αλµα» µε Γιώργο Μιχαλακόπουλο και Κατερίνα Μαραγκού σε σκηνοθεσία Ιωάννας Μιχαλακοπούλου. 

Το ιδιαίτερο του καινούργιου ανεβάσµατος: θα χρησιµοποιηθεί η λανθάνουσα – εξαίρετη λένε – µετάφραση, απευθείας απ’ τα σουηδικά, του Ι. Ε. Χρυσάφη, η οποία εκδόθηκε το 1930 απ’ τον Ελευθερουδάκη χωρίς ποτέ να παιχτεί και την οποία ανακάλυψε σε παλαιοβιβλιοπωλείο η σκηνοθέτρια.

Το γεγονός φέρνει στην επιφάνεια το όνοµα του Ιωάννη Χρυσάφη (1873-1932), αθλητή της γυµναστικής και, στη συνέχεια, γυµναστή και προπονητή του Εθνικού Γυµναστικού Συλλόγου, µε ενεργό ρόλο στη διοργάνωση των πρώτων σύγχρονων Ολυµπιακών Αγώνων το 1896 στην Αθήνα, σκληρού αµφισβητία διά του Τύπου του αθλητικού κατεστηµένου της εποχής του, µε δραστηριότητα καταλυτική στην πρόοδο του ελληνικού αθλητισµού – «ακρογωνιαίο λίθο της γυµναστικής παιδείας» µας τον χαρακτηρίζει ο εκλεκτός δηµοσιογράφος και ιστορικός του αθλητισµού Πέτρος Λινάρδος από άρθρο του οποίου στα «ΝΕΑ» άντλησα όλες τις πληροφορίες – µέσα και απ’ τη θέση, την οποία διατήρησε για πολλά χρόνια, του διευθυντή Σωµατικής Αγωγής στο υπουργείο Παιδείας και στο πλαίσιο της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθµισης (1917-1920) καθώς ο Ελευθέρι ος Βενιζέλος τον εκτιµούσε και τον εµπιστεύτηκε.

Πρωτεργάτης στην καθιέρωση της σουηδικής µεθόδου γυµναστικής και στην ενσωµάτωση της Φυσικής Αγωγής στην εκπαίδευση, µε ρόλο πρωταγωνιστικό στην καθιέρωση των Βαλκανικών Αγώνων, εκδότης του πρώτου αµιγώς αθλητικού εντύπου – του περιοδικού «Ποδηλατική και Αθλητική Επιθεώρησις της Ανατολής» –, συγγραφέας πολλών βιβλίων µε θέµατα αθλητισµού, ο Ιωάννης Χρυσάφης (φωτογραφία), γλωσσοµαθής και ευαίσθητος άνθρωπος, ασχολήθηκε παράλληλα µε τις µεταφράσεις έχοντας στο ενεργητικό του τη µεταφορά στη γλώσσα µας εξήντα εννιά θεατρικών έργων και πεζογραφηµάτων.

Κατά την παραµονή του για δυο χρόνια (1899-1901) στην Σουηδία, για µετεκπαίδευση στο Γυµναστικό Ινστιτούτο της Στοκχόλµης, ήρθε προφανώς σ’ επαφή µε το έργο του Στρίντµπεργκ του οποίου εντόπισα να ’χει επίσης µεταφράσει τα µονόπρακτα «Μητρική στοργή» (η µετάφρασή του παίχτηκε στο Εθνικό Θέατρο το 1978 -1979, όταν ο Αλέξης Σολοµός ανέβασε το µονόπρακτο µαζί µε την «Σονάτα των φαντασµάτων») και «Το πρώτο προµήνυµα»» (η µετάφραση κυκλοφορεί απ’ τις Εκδόσεις ∆ωδώνη) καθώς και το άπαιχτο στην Ελλάδα τετράπρακτο «Συνάδελφοι».

Καλά… Εσείς, δηλαδή, τώρα, πιστέψατε πως η «γυµνή φωτογραφία» (πλάι) της Ελίζαµπεθ Τέιλορ που κυκλοφόρησε… µεταθανάτια ήταν γνήσια. Ε, µη χειρότερα! Οποιοσδήποτε είχε κάπως προσέξει τη σταρ, ΠΩΣ ήταν απ’ τα βιολετιά µάτια – ή, έστω, απ’ το λαιµό – και κάτω θα καταλάβαινε πως η φωτογραφία είναι πλαστή.

• Προ 50ετίας

Σήµερα στις 2.10 µ.µ. αναµένονται να φθάσουν αεροπορικώς στην Αθήνα, προερχόµενοι από την Θεσσαλονίκη, οι καλλιτέχναι του παρισινού θεάτρου «Ατελιέ». Οπως έχει ήδη αναγγελθή, ο θίασος του «Ατελιέ» θα εµφανισθή Τρίτη, Τετάρτη και Πέµπτη στο «Κοτοπούλη» µε τα έργα «Πύργος στην Σουηδία» της Φρανσουάζ Σαγκάν και «Ραντεβού στο Σανλί» του Ζαν Ανούιγ.

17 Απριλίου 1961. Ο Αλέκος Σακελλάριος εµφανίσθηκε χθες το βράδυ στο «Κεντρικόν» ως… ηθοποιός. Συγκεκριµένα, ο Αλέκος Σακελλάριος, λόγω αιφνιδίας ασθενείας του Μηνά Χρηστίδη, έπαιξε εκείνος τον ρόλο του γιατρού, που εµφανίζεται στην πρώτη πράξι της κωµωδίας «Αλλοίµονο στους νέους», για να µη µαταιωθή η παράστασις. Η εµφάνισις του Αλέκου Σακελλάριου ως ηθοποιού υπήρξε εξαιρετικά επιτυχής και το κοινόν τον εχειροκρότησε θερµά.

20 Απριλίου 1961.

Πληροφορούµεθα ότι η Ελληνοαµερικανίδα σοπράνο Τερέζα Στράτας (φωτογραφία) θα πρωταγωνιστήση στο µελόδραµα «Ναυσικά» της Πέγκυ Γκλάνβιλ - Χικς, που θα παρουσιασθή στις 19 και 20 Αυγούστου στο Ωδείον Ηρώδου, στην σειρά των εκδηλώσεων του Φεστιβάλ Αθηνών. Η Τερέζα Στράτας, την οποία Αµερικανός κριτικός απεκάλεσε «µικρή Κάλλας», εσηµείωσε προ µηνών µεγάλη επιτυχία στην Μετροπόλιταν Οπερα της Νέας Υόρκης και εν συνεχεία στο Κόβεν Γκάρντεν του Λονδίνου µε την «Μπαττερφλάυ». 20 Απριλίου 1961.