Ενας γάμος στη σκηνή

• Επτά, Σάββατο 23 Απριλίου 2011 ΤΗΣ ΕΦΗΣ ΜΑΡΙΝΟΥ

ΕΠΤΑ κρίσιμες σκηνές από έναν γάμο θα παρακολουθήσουμε από την Τετάρτη μέχρι και το Σάββατο στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. Το κινηματογραφικό αριστούργημα του Ινγκμαρ Μπέργκμαν παρουσιάζει το θέατρο Τονίλγκρουπ του Αμστερνταμ σε σκηνοθεσία Ιβο Βαν Χόβε.

Ο Μπέργκμαν αντλώντας γνώση, ενίοτε πικρή, από τον τριαντάχρονο έγγαμο βίο του με πέντε διαφορετικές συζύγους, έγραψε μέσα σε τρεις μήνες το σενάριο για την ταινία «Σκηνές από ένα γάμο». Με τους ήρωες, τον Γιόχαν και τη Μαριάν, συνδέθηκε «προσωπικά» όπως έλεγε: «Ενιωσα ιδιαίτερη αδυναμία γι' αυτούς τους ανθρώπους όσο έγραφα. Είναι νευρικοί, ευτυχισμένοι, εγωιστές, ηλίθιοι, φιλικοί, έξυπνοι, πρόθυμοι να κάνουν θυσίες, τρυφεροί, θυμωμένοι, αγαπημένοι, συναισθηματικοί, ανυπόφοροι και συμπαθείς».

Ο Βέλγος Ιβο Βαν Χόβε, ένας από τους σημαντικότερους σήμερα σκηνοθέτες, είναι από το 2001 διευθυντής του Τονίλγκρουπ του Αμστερνταμ, του μεγαλύτερου θεάτρου ρεπερτορίου της Ολλανδίας. Τα τελευταία χρόνια όμως έχει ασχοληθεί συστηματικά και με τη σκηνική απόδοση σημαντικών κινηματογραφικών έργων. Οι «Σκηνές από ένα γάμο» (2005) είναι το πρώτο εγχείρημά του σε σενάριο του Μπέργκμαν. Ο θεατής τοποθετείται πάνω στη σκηνή ή καλείται να επιλέξει ανάμεσα σε διαφορετικούς χώρους, όπου η δράση εκτυλίσσεται ταυτόχρονα. Το κοινό βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από τους ηθοποιούς, μέσα στο σκηνικό του Γιάν Βερσβέιβελντ.

Να πώς ο Βαν Χόβε εξηγεί την εμπλοκή του με το έργο:
«Πιστεύω ότι οι "Σκηνές από ένα γάμο" στο πέρασμα των χρόνων ισχυροποιήθηκαν. Οταν ρίχνεις το βλέμμα σου στο γάμο, κοιτάζεις τα θεμέλια της κοινωνίας. Μέσα σ' αυτόν το μικρόκοσμο βρίσκουμε όλες τις "γωνίες" που μας επιτρέπουν να κατανοήσουμε καλύτερα την κοινωνία. Το έργο δείχνει πώς οι Δυτικοί κινδυνεύουν να χάσουν την ταυτότητά τους στο σύγχρονο κόσμο. Μέσα σε ένα σύμπαν χωρίς Θεό, ο άνθρωπος επιστρέφει στον εαυτό του. Η Μαριάν και ο Γιόχαν είναι πεπεισμένοι ότι αποτελούν ένα ιδανικό ζευγάρι. Δεν βλέπουν ότι ο γάμος τους είναι έτοιμος να καταρρεύσει. Ακολουθεί μια μελέτη, υπό μορφή δραματικού θεατρικού έργου, για το τι συνιστά την αλήθεια του έρωτα και της συμβίωσης. Ο Μπέργκμαν παρατηρεί στο μικροσκόπιο ένα από τα μικρότερα κύτταρα της κοινωνίας μας και μάς καθιστά μάρτυρες της προοδευτικής φθοράς του, αλλά καταδεικνύει επίσης ότι η κατάσταση είναι αναστρέψιμη».

Ανάμεσα στα έργα του Μπέργκμαν με θέμα την προβληματική των σχέσεων, οι «Σκηνές από ένα γάμο» καταλαμβάνουν εξέχουσα θέση. Η ταινία και η τηλεοπτική σειρά γνώρισαν τεράστια επιτυχία την εποχή εκείνη. Λέγεται ότι οι δρόμοι του Οσλο ερήμωναν όταν μεταδίδονταν τα επεισόδια στην τηλεόραση και ότι ο αριθμός των διαζυγίων αυξήθηκε αμέσως μετά το τέλος της σειράς.

«Στη διάρκεια εκείνων των έξι επεισοδίων, βλέπουμε πώς ο "ιδανικός" γάμος του Γιόχαν και της Μαριάν διαλύεται εις τα εξ ων συνετέθη» λέει ο Βαν Χόβε. «Στο έργο το ζητούμενο είναι να μάθουμε πάνω σε ποια βάση οι άντρες και οι γυναίκες -εκ φύσεως ανταγωνιστικοί- μπορούν να δώσουν στον έρωτά τους διάρκεια. Ο Μπέργκμαν περιγράφει συμπτώματα που μπορούν ν' αναγνωρίσουν όλα τα ζευγάρια που έχουν ζήσει την εμπειρία μιας μακροχρόνιας σχέσης: τις απότομες διακυμάνσεις από την τρυφερότητα στη σκληρότητα, το αίσθημα ότι ο άλλος δεν σε καταλαβαίνει ή σε αγνοεί, τα ταμπού και τις παρεξηγήσεις που συσσωρεύονται, την απατηλή βεβαιότητα ότι τα ξέρουμε όλα για τον άλλον. Σαν τέλειος ταχυδακτυλουργός, ο Μπέργκμαν μας ανεβάζει στο τρενάκι του τρόμου. Η πτώση στο κενό μοιάζει αναπόφευκτη, ώσπου, ύστερα από έναν τιτάνιο αγώνα, άντρας και γυναίκα βιώνουν μια στιγμή αληθινής οικειότητας».