Μπομπ Γουίλσον: Ο σταρ του θεάτρου σκηνοθετεί «Οδύσσεια»

• Ο 70χρονος σκηνοθέτης εξηγεί πώς κατέληξε στους συγκεκριμένους έλληνες ηθοποιούς και αποκαλύπτει τα μυστικά της δουλειάς του

• της Μυρτώς Λοβέρδου, ΤΟ ΒΗΜΑ:  15/5/2011

«Είναι παράξενο που κάνω αυτήν εδώ την παράσταση, και μάλιστα στο Εθνικό Θέατρο. Εγώ, ένας ξένος, να καταπιάνομαι με ένα δικό σας τόσο σημαντικό έργο, όπως είναι η “Οδύσσεια” του Ομήρου». Ο Ρόμπερτ (Μπομπ) Γουίλσον, με αυτοκριτική διάθεση αλλά και με τη συγκίνηση του καλλιτέχνη που έρχεται αντιμέτωπος με ένα τέτοιο έργο, καταθέτει τις σκέψεις του για αυτή τη θεατρική αναμέτρηση που προέκυψε έπειτα από πρόταση-πρόκληση του Γιάννη Χουβαρδά για τη σεζόν 2012-2013.

«Δεν είναι η πρώτη φορά που πηγαίνω σε μια άλλη χώρα να κάνω ένα δικό της κείμενο. Εκανα τους “Μύθους” του Λαφοντέν στην Κομεντί Φρανσέζ, το “Ονειρόδραμα” του Στρίντμπεργκ στη Στοκχόλμη, τον “Πέερ Γκυντ” του Ιψεν στο Οσλο,ένα ντόπιο κείμενο στην Ινδονησία με 55 ινδονήσιους ηθοποιούς...Εχει μια συνέχεια αυτό για μένα» λέει.

Με την πρώτη περίοδο των προβών να βρίσκεται στη λήξη της, ο αμερικανός σκηνοθέτης ολοκληρώνει και την πρώτη προσέγγιση στο ομηρικό έπος. Ξεκίνησε να δουλεύει την Τρίτη του Πάσχα σε καθημερινή βάση στο θέατρο Rex (πλην Δευτέρας). Ο θίασος που παρακολουθεί και ακολουθεί τον δρόμο προς την Ιθάκη μέσα από τη σκηνοθετική ματιά του Γουίλσον θα δουλέψει ξανά μαζί του, στη δεύτερη φάση των προβών, τον Σεπτέμβριο του 2012, δύο μήνες δηλαδή πριν από την προκαθορισμένη πρεμιέρα της «Οδύσσειας», στις 26 Οκτωβρίου του 2012, στην Κεντρική Σκηνή του Κτιρίου Τσίλερ.

• Η επιλογή του θιάσου

«Βλέπω αλλαγές στους ηθοποιούς» λέει ο Γουίλσον. «Είναι λιγότερο αγχωμένοι. Τώρα πια νοιάζονται ολοένα περισσότερο ο ένας για τον άλλον. Υπάρχει ένα μεταξύ τους νοιάξιμο, γίνονται σύνολο. Η αλήθεια είναι ότι δεν ήξερα κανέναν» προσθέτει και αναφέρεται στη διαδικασία των ακροάσεων μια Κυριακή του Μαρτίου, από την οποία πέρασε σχεδόν όλο το ελληνικό θέατρο. «Δεν τους ζήτησα πολλά:να σταθούν, να καθήσουν,να περπατήσουν. Και όλα αυτά μέσα σε 30 δευτερόλεπτα. Αυτό ήθελα. Διότι το πιο δύσκολο για έναν ηθοποιό είναι να σταθεί στη σκηνή. Σας διαβεβαιώ ότι δεν είναι καθόλου εύκολο. Μέσα στα 45 χρόνια δουλειάς μου ζήτημα είναι αν έχω δει πέντε ηθοποιούς που μπορούν να σταθούν στη σκηνή». Οπως η Τζέσι Νόρμαν.

«Ηταν σε μια συναυλία της στο Σατλέλίγο μετά την 11η Σεπτεμβρίου των Δίδυμων Πύργων στη Νέα Υόρκη. Δεν μπορούσε να τραγουδήσει επειδή το προηγούμενο βράδυ έκλαιγε συνεχώς. Της είπα ότι έπρεπε να τραγουδήσει. Ξεκίνησε λοιπόν και στο τέταρτο τραγούδι άρχισε να κλαίει επί σκηνής. Και σταμάτησε... Επί δέκα λεπτά το κοινό παρέμεινε σιωπηλό. Οταν άρχισε και πάλι να τραγουδά, ήταν η σειρά του κοινού να κλάψει. Η κυρία μπορεί να σταθεί στη σκηνή όσο ελάχιστοι».

Για να προχωρήσει στην επιλογή τους, πάντως, ο Γουίλσον περισσότερο σκέφθηκε, όπως το συνηθίζει άλλωστε, το σύνολο της παράστασης, τους συνδυασμούς των ηθοποιών, τους ήχους, τα σώματα. «Ετσι έκανα την επιλογή. Πιστεύω στη διαφορετικότητα, στους χαρακτήρες, στην ποικιλία. Προσωπικά δεν με ενδιαφέρουν ούτε οι ηλικίες ούτε το φύλο. Εγώ κάνω ένα θέατρο φόρμας. Εχω βάλει μια ηλικιωμένη γυναίκα να παίξει τη Λούλου, οπότε καταλαβαίνετε...».

• Το συμβόλαιο με το Εθνικό

Εγκατεστημένος σε κεντρικό αθηναϊκό ξενοδοχείο από το Πάσχα, ο Μπομπ Γουίλσον κάνει ως σήμερα καθημερινώς τη διαδρομή από και προς το θέατρο Rex της οδού Πανεπιστημίου, παραμένοντας αφιερωμένος στις πρόβες και στη δική του «Οδύσσεια». Γι΄ αυτό και δεν έχει πολλά να πει για αυτή την πόλη, εκτός από το να παρατηρεί τις αλλαγές της. Αποδεχόμενος την πρόταση πρόκληση του Γιάννη Χουβαρδά ο 70χρονος πλέον δημιουργός, ο οποίος εξακολουθεί να μη δείχνει την ηλικία του, υπέγραψε το συμβόλαιό του με το Εθνικό και ως διεθνής σταρ στο είδος του δεσμεύθηκε ακόμη και για τις υποχρεώσεις του προς τον Τύπο: δύο συνεντεύξεις και μία συνέντευξη Τύπου προβλέπονται ως την πρεμιέρα- χωρίς να συμπεριλαμβάνεται το πέρασμά του από την παρουσίαση του ρεπερτορίου 2011-2013 την περασμένη Τρίτη στο κτίριο Τσίλερ.

• «ΠΩΣ ΚΑΝΩ ΤΙΣ ΠΡΟΒΕΣ ΣΤΟ REX»

«Το ενδιαφέρον μου στις πρόβες και μετά στην παράσταση περιστρέφεται κυρίως γύρω από τον τρόπο με τον οποίο θα φτιάξω την ατμόσφαιρα. Με ενδιαφέρουν η σιωπή, τα φώτα, ο χώρος.

Δουλεύω πολύ διαισθητικά. Με ενδιαφέρει η συλλογικότητα, η ομάδα- και στην ομάδα μετρούν όλοι, και οι τεχνικοί. Με ενδιαφέρουν οι κινήσεις επί σκηνής, τα σχέδια, τα αντικείμενα,τα κοστούμια,το πώς λειτουργεί το φως σε σχέση με τις χειρονομίες, τις εκφράσεις των ηθοποιών. Για μένα αυτό είναι το οπτικό βιβλίο, όπως το αποκαλώ,και ολοκληρώνεται στο τέλος της εργαστηριακής δουλειάς. Μετά, στο τέλος αυτής της πρώτης φάσης, κάνω το πέρασμα του έργου, εργαστηριακά πάντα.

Δεν δίνω τυπικές οδηγίες στους ηθοποιούς. Τους λέω “πιο γρήγορα”, “πιο αργά”, “πιο βίαια”, “πιο μαλακά”»εξηγεί ο Μπομπ Γουίλσον.

«Μετά έρχεται το περιεχόμενο και το νόημα. Δεν λέω ποτέ “μην παίζεις”, “δεν σε πιστεύω”. Οχι, ποτέ δεν το λέω αυτό. Οι ιδέες είναι βαριές για μένα. Αντιθέτως,τους λέω να αδειάσουν το κεφάλι τους. Οταν το οπτικό βιβλίο είναι έτοιμο, θα περάσω στο επόμενο, το ακουστικό. Πολλές φορές κλείνω το φως, καλύπτω τα παράθυρα για να βλέπω καλύτερα στην πρόβα. Οπως κάνω μερικές φορές και στη ζωή μου, όταν χαμηλώνω τον ήχο στην τηλεόραση για να ακούσω τις ειδήσεις σιωπηλά. Ετσι τις ακούω καλύτερα, παρατηρώντας τις κινήσεις, τα βλέμματα. Με κλειστά τα μάτια λειτουργεί καλύτερα η φαντασία. Ευτυχώς δεν σπούδασα θέατρο, γι΄ αυτό και λέω “κάψτε τις σχολές που διδάσκουν τη διακοσμητική του θεάτρου”. Εχουμε μάτια και αφτιά».

Για να καταλήξει: «Χαίρομαι να δουλεύω επί μακρόν με τους ηθοποιούς,να ζω μαζί τους, να ονειρεύομαι και να σκέφτομαι το έργο μαζί τους. Και μετά τα διαλείμματα από τις πρόβες επιστρέφω φρέσκος».

Την ομάδα των 17 «τυχερών» ηθοποιών αποτελούν οι Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης, Θανάσης Ακκοκαλίδης, Γιώργος Γλάστρας, Ζέτα Δούκα, Σταύρος Ζαλμάς, Μαριάννα Καβαλιεράτου, Λυδία Κονιόρδου, Αλέξανδρος Μυλωνάς, Μαρία Ναυπλιώτου, Τάσος Νούσιας, Βίκυ Παπαδοπούλου, Λένα Παπαληγούρα, Ακης Σακελλαρίου, Γιώργος Τζαβάρας, Αποστόλης Τότσικας, Νικήτας Τσακίρογλου, Κοσμάς Φοντούκης.