* «Η κληρονομιά» του Μαριβό - Studio Μαυρομιχάλη
Του ΓΡΗΓΟΡΗ ΙΩΑΝΝΙΔΗ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ / 2 - 01/11/2008
Του ΓΡΗΓΟΡΗ ΙΩΑΝΝΙΔΗ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ / 2 - 01/11/2008
Πρόκειται για τη δεύτερη προσπάθεια του Φώτη Μακρή και της ομάδας του να κατακτήσει τη δική της ουτοπία από τον χώρο της Μαυρομιχάλη: ένα θέατρο απροσχημάτιστο και ανεπιτήδευτο, ανοιχτό και ευπροσήγορο στην επικοινωνία του με τη γειτονιά και τους θεατές του. Είδαμε τις «Ολοένα και λιγότερες καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης» του Κριμπ με την καλή προαίρεση που αρμόζει σε κάθε νέα πρόταση. Τώρα ο πήχης ανεβαίνει φανερά και επικίνδυνα. Μπορεί το θέατρο του Μαριβό, θέατρο εξαιρετικά αυστηρό στο ύφος και στη διατήρηση της περσόνας, να χωρέσει στην οπτική του ελεύθερου θεατρικού παιχνιδιού και αυτοσχεδιασμού;
Εδώ, υπάρχει ο κίνδυνος να μπερδέψουμε το είδος με το περιεχόμενο: Μπορεί να δίνει ο Μαριβό έναν κόσμο ελευθεριότητας, ερωτικής ευωχίας και ηθικής παλινδρόμησης, το κάνει όμως μέσα από ένα εξαιρετικά δομημένο εργαλείο, που θα οδηγήσει κάποτε στην ανελαστική γαλλική φάρσα, και μέσα από μια ρητορική που φτάνει τη γλωσσική μας αντίληψη στα όριά της. Το να παραλείψουμε αυτό, το πιο δύσκολο κομμάτι, και να ανεβάσουμε το παιχνίδι της επιπολαιότητας επιπόλαια, την ερωτική ακροβασία ακροβατώντας και το ψιλοδουλεμένο σκέρτσο με χοντροκομμένους αυτοσχεδιασμούς της στιγμής είναι σαν να τοποθετούμε πρώτα τον πήχη ψηλά για να τον περάσουμε στη συνέχεια από κάτω.
Ευτυχώς στην Ελλάδα και μάλιστα τα τελευταία χρόνια είχαμε την τύχη να έχουμε έναν σπουδαίο μεταφραστή του Μαριβό, τον Ανδρέα Στάικο, και μια σειρά παραστάσεων που απέδωσαν το ύφος του Γάλλου δραματουργού σαν παιχνίδι αισθητικής. Η γλώσσα σαν αισθητική· η φόρμα σαν αισθητική· η εξαπάτηση σαν αισθητική. Είναι η τάση του 18ου αιώνα που θα οδηγήσει κάποτε στην επιτήδευση και τον κορεσμό και θα δώσει στον ρεαλισμό το πάτημα για να διακηρύξει την απελευθέρωση από την αισθητικοποίηση των πάντων.
Θα αδικούσαμε ωστόσο την προσπάθεια του «Νέου Λόγου» αν τη συγκρίναμε με τις άλλες, πιο ολοκληρωμένες προσπάθειες. Εδώ αντιμετωπίζουμε μάλλον ένα εργαστήριο δοκιμών. Διατηρώντας την αίσθηση ότι παρακολουθούμε μια πρόβα του θιάσου, σαν μέρη και εμείς του πειράματος, καταλήγουμε σε κάποιες ιδέες που θα μπορούσαν να δώσουν μια καλή βάση συζήτησης πάνω στον Μαριβό. Η προσπάθεια θα μπορούσε πράγματι να εξετάσει τον συμπλεγματικό τύπο Μαρκήσιου του Φώτη Μακρή, το έξοχο κόντρα δίδυμο του Ιππότη από τον Αλέξανδρο Αλπίδη και του υπηρέτη από τον Δημήτρη Πλειώνη, την τριάδα των συμπληρωματικών σουμπρετών και κυριών από τις Μαρία Κορδώνη, Στέλλα Κρούσκα και Μαρία Μαλταμπέ.
Οι δυνατότητες ασφαλώς υπάρχουν, το βασικό επιχείρημα όμως παραμένει προβληματικό: Μπορεί ο Μαριβό να σταθεί στο πεδίο της σύγχρονης ερωτικής συνδιαλλαγής; Είναι κι αυτό ζήτημα μετάφρασης. Η απότομη Κόμισσα δεν είναι μια οποιαδήποτε ζόρικη κοπελίτσα, ο μαλθακός Μαρκήσιος δεν είναι ο σύγχρονος μαλθακός μικροεπαγγελματίας, ο Ιππότης δεν είναι κάποιος γνώριμός μας μικρομεσαίος. Μπορούμε να παίζουμε τον Μαριβό χωρίς τα κοστούμια του, δύσκολα όμως τον ανεβάζουμε χωρίς τους τίτλους του. Οι προσφωνήσεις εδώ δεν είναι κούφιες λέξεις, όπως συμβαίνει στη φάρσα: αποκαλύπτουν μια ολόκληρη θεατρικότητα, που αλλιώς πάει χαμένη.
Παραλείπω τις ατυχείς εμπνεύσεις της ομαδικής παράκρουσης στο Studio με τριαντάφυλλα ή γλυκερές γαλλικές μελωδίες του κοντινού παρελθόντος. Οπως και τις προσπάθειες εκβιαστικής συμμετοχής του κοινού: Η προσπάθεια εμπλοκής στο «παιχνίδι» θέλει προσοχή. Ασφαλώς και δεν εννοεί την καταναγκαστική συμβολή στο κέφι μιας παρέας, συμπαθέστατης μεν, αλλά όχι οικείας.*
Ο Μαριβό με τριαντάφυλλα, σαν ελεύθερο θεατρικό παιχνίδι και αυτοσχεδιασμό
Εδώ, υπάρχει ο κίνδυνος να μπερδέψουμε το είδος με το περιεχόμενο: Μπορεί να δίνει ο Μαριβό έναν κόσμο ελευθεριότητας, ερωτικής ευωχίας και ηθικής παλινδρόμησης, το κάνει όμως μέσα από ένα εξαιρετικά δομημένο εργαλείο, που θα οδηγήσει κάποτε στην ανελαστική γαλλική φάρσα, και μέσα από μια ρητορική που φτάνει τη γλωσσική μας αντίληψη στα όριά της. Το να παραλείψουμε αυτό, το πιο δύσκολο κομμάτι, και να ανεβάσουμε το παιχνίδι της επιπολαιότητας επιπόλαια, την ερωτική ακροβασία ακροβατώντας και το ψιλοδουλεμένο σκέρτσο με χοντροκομμένους αυτοσχεδιασμούς της στιγμής είναι σαν να τοποθετούμε πρώτα τον πήχη ψηλά για να τον περάσουμε στη συνέχεια από κάτω.
Ευτυχώς στην Ελλάδα και μάλιστα τα τελευταία χρόνια είχαμε την τύχη να έχουμε έναν σπουδαίο μεταφραστή του Μαριβό, τον Ανδρέα Στάικο, και μια σειρά παραστάσεων που απέδωσαν το ύφος του Γάλλου δραματουργού σαν παιχνίδι αισθητικής. Η γλώσσα σαν αισθητική· η φόρμα σαν αισθητική· η εξαπάτηση σαν αισθητική. Είναι η τάση του 18ου αιώνα που θα οδηγήσει κάποτε στην επιτήδευση και τον κορεσμό και θα δώσει στον ρεαλισμό το πάτημα για να διακηρύξει την απελευθέρωση από την αισθητικοποίηση των πάντων.
Θα αδικούσαμε ωστόσο την προσπάθεια του «Νέου Λόγου» αν τη συγκρίναμε με τις άλλες, πιο ολοκληρωμένες προσπάθειες. Εδώ αντιμετωπίζουμε μάλλον ένα εργαστήριο δοκιμών. Διατηρώντας την αίσθηση ότι παρακολουθούμε μια πρόβα του θιάσου, σαν μέρη και εμείς του πειράματος, καταλήγουμε σε κάποιες ιδέες που θα μπορούσαν να δώσουν μια καλή βάση συζήτησης πάνω στον Μαριβό. Η προσπάθεια θα μπορούσε πράγματι να εξετάσει τον συμπλεγματικό τύπο Μαρκήσιου του Φώτη Μακρή, το έξοχο κόντρα δίδυμο του Ιππότη από τον Αλέξανδρο Αλπίδη και του υπηρέτη από τον Δημήτρη Πλειώνη, την τριάδα των συμπληρωματικών σουμπρετών και κυριών από τις Μαρία Κορδώνη, Στέλλα Κρούσκα και Μαρία Μαλταμπέ.
Οι δυνατότητες ασφαλώς υπάρχουν, το βασικό επιχείρημα όμως παραμένει προβληματικό: Μπορεί ο Μαριβό να σταθεί στο πεδίο της σύγχρονης ερωτικής συνδιαλλαγής; Είναι κι αυτό ζήτημα μετάφρασης. Η απότομη Κόμισσα δεν είναι μια οποιαδήποτε ζόρικη κοπελίτσα, ο μαλθακός Μαρκήσιος δεν είναι ο σύγχρονος μαλθακός μικροεπαγγελματίας, ο Ιππότης δεν είναι κάποιος γνώριμός μας μικρομεσαίος. Μπορούμε να παίζουμε τον Μαριβό χωρίς τα κοστούμια του, δύσκολα όμως τον ανεβάζουμε χωρίς τους τίτλους του. Οι προσφωνήσεις εδώ δεν είναι κούφιες λέξεις, όπως συμβαίνει στη φάρσα: αποκαλύπτουν μια ολόκληρη θεατρικότητα, που αλλιώς πάει χαμένη.
Παραλείπω τις ατυχείς εμπνεύσεις της ομαδικής παράκρουσης στο Studio με τριαντάφυλλα ή γλυκερές γαλλικές μελωδίες του κοντινού παρελθόντος. Οπως και τις προσπάθειες εκβιαστικής συμμετοχής του κοινού: Η προσπάθεια εμπλοκής στο «παιχνίδι» θέλει προσοχή. Ασφαλώς και δεν εννοεί την καταναγκαστική συμβολή στο κέφι μιας παρέας, συμπαθέστατης μεν, αλλά όχι οικείας.*
No comments:
Post a Comment